Μια «γκρίζα περιοχή» στη Λευκή Βίβλο για την ανάπτυξη κοινής άμυνας και ασφάλειας στην Ε.Ε., την οποία έδωσε στη δημοσιότητα η Κομισιόν την περασμένη εβδομάδα, είναι η χρηματοδότηση του νέου Ευρωπαϊκού Ταμείου Αμυνας με την έκδοση μιας νέας σειρά ευρωομολόγων.

Χρηματοδότηση

Τα κείμενα της Επιτροπής αναφέρουν βέβαια ως πηγή χρηματοδότησης την έκδοση κοινού χρέους, δηλαδή τη λύση που επιλέχθηκε για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουν ότι αντίθετες στην έκδοση κοινού χρέους είναι οι χώρες οι οποίες είναι καθαρές «δότριες» στον κοινοτικό προϋπολογισμό ( Γερμανία, Ολλανδία, Φινλανδία, Αυστρία) με εξαίρεση τη Γαλλία .

Σε μια προσπάθεια να παρακαμφθεί το εμπόδιο αυτό, η Επιτροπή έθεσε σε διάλογο μια εξαιρετικά τολμηρή εναλλακτική λύση, τουλάχιστον για τη σημερινή συγκυρία. Προτείνει, λοιπόν, αντί για τις εγγυήσεις που θα πρέπει να δώσουν οι πλούσιες χώρες της Ε.Ε., για να γίνει δανεισμός από τις αγορές, να γίνει στην ουσία ένας δανεισμός «εκ των έσω» . Να τιτλοποιηθεί ένα μέρος από τις μικρές καταθέσεις που υπάρχουν σε ευρωπαϊκές τράπεζες, οι οποίες δείχνουν να είναι «παγωμένες» και με χαμηλή απόδοση και οι δικαιούχοι των λογαριασμών να πάρουν ευρωομόλογα, τα οποία θα εκδώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διάρκειας 3, 5, 7, 10 ή και 15 ετών με αρκετά υψηλότερα απόδοση από τον τραπεζικό τόκο. Στην ίδια λογική, η ίδια πρόταση προβλέπει να τιτλοποιηθεί και ένα μέρος από τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων, ώστε να προκύψουν χωρίς διαφωνίες τα κεφάλαια που θα χρειαστούν για την κοινή προσπάθεια για ενίσχυση της άμυνας και της ασφάλειας στην Ευρώπη.

Υψηλότοκος δανεισμός

Με τον τρόπο αυτόν, η Επιτροπή θέλει να αποφύγει και τον δανεισμό μεγάλων ποσών από τις αγορές στη σημερινή συγκυρία. Τούτο με δεδομένο ότι, με εκ των προτέρων εκτίμηση που έγινε, η αύξηση του δανεισμού από τις αγορές στην παρούσα χρονική δυσμενή συγκυρία, λόγω των δασμών Τράμπ και της επιβράδυνσης της Ε.Ε., θα μπορούσαν να οδηγήσουν και σε υψηλότοκο δανεισμό και μεσοπρόθεσμα ακόμη και στην απώλεια της διαβάθμισης της Επιτροπής κάτω από το ΑΑΑ που είναι μέχρι και σήμερα.

Κουμπαράς

Το σύνολο των καταθέσεων στις ευρωπαϊκές τράπεζες είναι περίπου 10 τρισ. ευρώ και οι μικρές καταθέσεις οι οποίες δεν « κινούνται» είναι περίπου 3 τρισ. ευρώ . Το ποσό που θέλει να αντλήσει έναντι των καταθέσεων η Επιτροπή στην ουσία μέσα από εσωτερικό δανεισμό είναι σε πρώτη φάση 500 δισ. ευρώ και περίπου άλλα τόσα σχεδιάζεται να τιτλοποιηθούν από τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων, δημιουργώντας ένα κεφάλαιο ύψους 1 τρισ. ευρώ για κοινή ευρωπαϊκή άμυνα. Ο βραχυπρόθεσμος στόχος είναι να εξασφαλιστούν χωρίς διαφωνίες και ατέλειωτες συζητήσεις τα 150 δισ. ευρώ που είναι απαραίτητα για την δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αμυνας.

Εθελοντικά

Βεβαίως, αυτός ο δανεισμός δεν θα είναι υποχρεωτικός. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει αρχικά να διερευνήσουν αν υπάρχει το απαραίτητο ενδιαφέρον από τα εθνικά χρηματοπιστωτικά συστήματα και τα ασφαλιστικά ταμεία και στη συνέχεια να δημιουργήσουν και το θεσμικό πλαίσιο για μια τέτοιου είδους τιτλοποίηση. Για να αποφύγει μάλιστα εκ των προτέρων διαφωνίες, η συζήτηση που γίνεται στις Βρυξέλλες έχει ως σημείο αναφοράς ότι η παροχή τέτοιου είδους εγγυήσεων θα είναι εθελοντική και για τα κράτη-μέλη. Αν κάποιο από αυτά αρνηθεί να συμμετέχει σε αυτή την προσπάθεια, δεν θα έχει τιμωρία και το όλο εγχείρημα θα χρηματοδοτηθεί αρχικά από τους «πρόθυμους» της Ε.Ε. με την προοπτική σταδιακά να συμμετέχουν όλες οι χώρες της Ενωσης.

Το πολιτικό πρόβλημα

Αρμόδιες πηγές από τους κόλπους της Επιτροπής αναγνώριζαν ότι κάτι τέτοιο θα είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να περάσει σε χώρες όπου τα τελευταία χρόνια έχουν μεγάλη άνοδο ακροδεξιά κόμματα. Κατά σύμπτωση όμως η μεγαλύτερη άνοδος ακροδεξιών κομμάτων καταγράφεται στις μεγαλύτερες οικονομίες της ευρωζώνης (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία), οι οποίες έτσι κι αλλιώς λόγω μεγέθους οικονομίας θα είναι οι βασικοί χρηματοδότες της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας . Επίσης ένα τέτοιο σχέδιο είναι δύσκολο να περάσει και σε χώρες στις οποίες υπάρχουν κυβερνήσεις συνεργασίας αν δεν είναι σύμφωνα όλα τα κόμματα που συμμετέχουν.