Γράφει ο Μιχάλης Μαρδάς

Το EThe Magazine του EleftherosTypos.gr θέλησε να θέσει αυτό ως κεντρικό ερώτημα στην έρευνα που έκανε σε μία συγκεκριμένη ομάδα του πληθυσμού. Στους πολύτεκνους, που μέσα στα χρόνια της κρίσης, προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα όχι μόνο για τη δική τους επιβίωση αλλά και για την επιβίωση των παιδιών τους που θέλησαν να φέρουν στον κόσμο.

Είναι γεγονός πως στην παρακάτω ιστορία δεν συναντήσαμε ανθρώπους που ψάχνουν στα σκουπίδια, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως επιβεβαιώθηκε και ο υπουργός καθώς τα προβλήματα για τους ανθρώπους που θέλησαν να κάνουν το τολμηρό βήμα και να αποκτήσουν πολυμελή οικογένεια είναι πολλά.

«Έχω τέσσερα υπέροχα παιδιά και μόνο 24 ώρες»

Στην Αθήνα ζει και εργάζεται ο Κυριάκος Ανδρεόπουλος. Είναι 47 ετών κι έχει τέσσερα παιδιά. Ο μεγάλος του γιος είναι 17, ακολουθεί η κόρη του που είναι 12 και τα δίδυμα αγοράκια του οκτώ ετών. Την βλέπει την ανάπτυξη; «Δεν ξέρω τι ακριβώς εννοεί ο υπουργός με τον όρο ανάπτυξη, αλλά εγώ αυτό που βλέπω είναι τέσσερα υπέροχα παιδιά που όποτε τα κοιτώ με κάνουν ευτυχισμένο. Όμως, τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει ακόμη πιο δύσκολα αλλά το να είσαι πολύτεκνος έχει σημαντικά προβλήματα να επιλύσεις πάντα. Και δεν αναφέρομαι μόνο στον οικονομικό τομέα αλλά και στον ψυχολογικό. Το να φέρνεις παιδιά στον κόσμο, όσα και αν είνααι αυτα, δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και δεν μπορείς να την διαχειριστείς μόνο δίνοντας λεφτά. Οσο δύσκολη είναι η κατάσταση στα χρόνια της κρίσης για αυτούς που δνε είναι πολύτεκνοι άλλο τόσο είναι και για τους πολύτεκνους καθώς όλοι μας έχουμε βγει εκτός προϋπολογισμου».

Το «όποτε» δεν είναι μία τυχαία λέξη καθώς δουλεύει ως οδηγός φορτηγού με αποτέλεσμα να αναγκάζεται να κάνει ταξίδια σε όλη την Ελλάδα και ο χρόνος που του απομένει για να περνάει με την οικογένειά του δεν είναι αυτός που θα ήθελε. Δεν παραπονιέται, ωστόσο δεν μπορεί να κρύψει πως μόνο εύκολα δεν είναι τα πράγματα γι’ αυτόν και για τη σύζυγό του: «Δουλεύω τις πεερισσότερες  ημέρες του χρόνου και ευτυχώς (γέλια).Τα χρήματα που βγάζω τόσο εγώ όσο και η γυναίκα μου -που εδώ και δύο χρόνια έχει ξαναμπεί στην αγορά εργασίας γιατί δεν γίνονταν αλλιώς- φυσικά και δεν περισσεύουν από τη στιγμή που οι ανάγκες των παιδιών όσο περνούν τα χρόνια γίνονται όλο και μεγαλύτερες. Ο μεγάλος μου γιος ετοιμάζεται για τις πανελλήνιες και αυτό προϋποθέτει πολύ μεγάλο κόπο και αγώνα από τον ίδιο αλλά και οικονομική στήριξη από εμάς. Τα φροντιστήρια δεν μπορούν να αποφευχθούν όπως και το αυξημένο πλέον χαρτζιλίκι για τον ίδιο καθώς πλέον δεν είναι παιδάκι και δεν θέλουμε να τον βλέπουμε κλεισμένο στο σπίτι. Έχουμε και τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών για τα άλλα τρία παιδιά κι έτσι κλείνουμε με τα δίδακτρα».

Αυτό, όμως, είναι το μικρότερο από τα μηνιαία έξοδα της οικογένειας. «Το σούπερ μάρκετ, τα ρούχα, τα παπούτσια, το ενοίκιο και ένα καταναλωτικό δάνειο που είχαμε πάρει πριν από χρόνια και δεν ξέρουμε πότε θα το εξοφλήσουμε, είναι αυτά που πρέπει να προστεθούν παραπάνω για να βγει το συνολικό ποσό».

Τα μηναία έξοδα

Πάρτε χαρτί και μολύβι και σημειώστε: Φροντιστήρια για τον μεγάλο γιο: 140 ευρώ, φροντιστήρια ξένων γλωσσών για τα τρία μικρότερα αδέρφια: 150 ευρώ, μέσος όρος εξόδων σούπερ μάρκετ τον μήνα: 600 ευρώ, ενοίκιο: 400 ευρώ, δόση καταναλωτικού δανείου: 120 ευρώ και 200 ευρώ ο μέσος όρος για ρούχα, παπούτσια κλπ. Για να μην κουραστείτε να κάνετε την πράξη, τα μηνιαία-πάγια έξοδα της οικογένειας ανέρχονται τουλάχιστον σε 1.610 ευρώ και αν αυτό θέλουμε να το υπολογίσουμε τον χρόνο μας προκύπτει το νούμερο: 19.320 ευρώ.

Κάνοντας μαζί με τον κ. Ανδρεόπουλο τις πράξεις, κάποια στιγμή τον ρωτήσαμε πώς μπορεί να τα βγάζει πέρα, από την στιγμή που τα παραπάνω χρήματα είναι μόνο αυτά που είναι οι απαραίτητες δαπάνες για να μπορέσει να επιβιώσει μία οικογένεια. Τότε μας είπε: «Αν παρατηρήσατε σε αυτά που σας είπα παραπάνω, δεν έχουμε αναφέρει τα χρήματα που απαιτούνται για το χαρτζιλίκι των μεγαλύτερων παιδιών. Δεν έχουμε μιλήσει για τους λογαριασμούς (σ.σ. δικαιούνται μειωμένους σε ΔΕΗ και ΕΥΔΑΠ) αλλά και για τα προσωπικά μας έξοδα ως άνθρωποι πλέον και όχι ως οικογενειάρχες. Ο μισθός ο δικός μου, αυτός της γυναίκας μου τα επιδόματα που παίρνουμε επειδή είμαστε πολύτεκνοι και η ενίσχυση από τις συντάξεις των γονιών μας προστίθενται σε έναν κουμπαρά ώστε να βγει στο τέλος ο λογαριασμός. Κάποιους μήνες ειδικά στις αρχές του φθινοπώρου και στην καρδιά του χειμώνα, τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα αλλά δόξα τω Θεώ μέχρι τώρα πάντα καταφέρνουμε να βγάζουμε την χρονιά».

Υπάρχει χρόνος για το παντρεμένο και όχι πολύτεκνο ζευγάρι;

Μας ανάφερε τα προσωπικά έξοδα και βρήκαμε την ευκαιρία να τον ρωτήσουμε για το αν βρίσκει χρόνο να περάσει κάποιες στιγμές με την γυναίκα του ως παντρεμένο και όχι ως πολύτεκνο ζευγάρι: «Δύσκολο πράγμα αυτό. Σου είπα δουλεύουμε και οι δύο και συνήθως όταν συναντιόμαστε είναι αργά το βράδυ όταν γυρίζω εγώ από την δουλειά. Εκείνη τη στιγμή, αν η γυναίκα μου δεν έχει πέσει ήδη για ύπνο, λέμε δύο κουβέντες και αν είναι καλή βραδιά δεν μιλάμε για την επόμενη ημέρα και τις υποχρεώσεις που έχουμε. Και αυτές οι βραδιές, όμως, είναι ελάχιστες. Το να έχεις τέσσερα παιδιά δεν είναι καθόλου απλό πράγμα. Το μυαλό και των δύο μας είναι πάντα σε αυτά από την στιγμή που γεννήθηκαν μέχρι τώρα. Το καθένα έχει διαφορετικές ανάγκες, ακόμη και τα δίδυμα (σ.σ. γέλια). Κάποιες βραδιές έχουμε καταφέρει να βγούμε μόνοι μας έξω αλλά είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού και αναφερόμαστε στα τελευταία ένα – δύο χρόνια που και τα αγόρια έχουν μεγαλώσει και δεν μας τρώει τόσο πολύ το άγχος».

Η αναζωογόνηση του Σαββατοκύριακου

Την επόμενη ερώτηση την σκεφτόμαστε πολύ ώρα αλλά την κάναμε στο τέλος της συζήτησης. Το μετάνιωσες που έκανες τόσα παιδιά; Και εκεί ξεφύγαμε από νούμερα, υποχρεώσεις, λεφτά και ότι άλλο υλικό: «Οχι ρε φίλε, δεν το μετάνιωσα. Το ότι στο τέλος μας ήρθαν τα δίδυμα και από τετραμελής γίναμε μονομιάς πενταμελής οικογένεια ήταν ένα σοκ που κράτησε, όμως, ελάχιστα. Κάθε ένα από τα παιδιά μου είναι και μία μοναδική ιστορία για εμένα και τη γυναίκα μου και θα κάνουμε τα πάντα για να μεγαλώσουν όπως πρέπει και στη συνέχεια να τραβήξουν τον δρόμο τους. Από το βράδυ του Σαββάτου που τελειώνει η εβδομάδα μέχρι το πρωί της Δευτέρας που ξεκινάει πάλι κάνουμε ότι μπορούμε για να αναπληρώσουμε τον χρόνο μας. Δεν τα καταφέρνουμε όσο θα θέλαμε και γι’ αυτό έχουμε ενοχές αλλά αυτό το κουτσουρεμένο Σαββατοκύριακο είναι η πηγή ζωής μας. Μου φαίνεται κάθε εβδομάδα πως μεγαλώνουν ακόμη περισσότερο και πως χάνω τον χρόνο που θα έπρεπε να είμαι μαζί τους. Ο μεγάλος έχει φτάσει στα 17 και νομίζω πως ούτε εγώ ούτε αυτός ζήσαμε μαζί όσο θα έπρεπε, αλλά αυτές οι ενοχές πάντα θα υπάρχουν για τους γονείς. Δεν πρόκειται να μετανιώσω ποτέ για τα παιδιά μου γιατί μέσα από αυτά είμαι εγώ και η γυναίκα μου. Το μόνο που θέλω είναι να είμαστε καλά, να μπορούμε να τους προσφέρουμε όσο περισσότερα μπορούμε και όχι όσα θα ήθελαν γιατί, δυστυχώς, αυτό δεν γίνεται και κάποια στιγμή μετά από χρόνια να τα καμαρώνουμε σωστούς ανθρώπους στην κοινωνία».

Η έκθεση – εξομολόγηση ψυχής ενός 12χρονου

Μετά τη συζήτηση που είχαμε με τον πολύτεκνο πατέρα και ψάχνοντας για να βρούμε κάποια στοιχεία από τις ενώσεις των πολυτέκνων, πέσαμε σε μία έκθεση-κατάθεση ψυχής από έναν μαθητή γυμνασίου, παιδί τρίτεκνης οικογένειας. Ο Βασίλης-Αγγελος Χριστοδουλάκης πριν από λίγο καιρό πήρε το πρώτο βραβείο στον Διαγωνισμό του Φιλανθρωπικού Οργανισμού «Θεόφιλος -Στήριξη στην πολύτεκνη και τρίτεκνη οικογένεια», με θέμα: «Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη πολύτεκνη οικογένεια στην Ελλάδα και ποιοι είναι οι αρωγοί της».

Διαβάστε, λοιπόν, το πώς είναι η κατάσταση μέσα από τα μάτια και την ψυχή ενός παιδιού που ανήκει σε τρίτεκνη οικογένεια:

«Η οικογένεια είναι δώρο, λέει η μαμά μου. Μοιραζόμαστε τα νέα μας γύρω από το τραπέζι, παίζουμε. Αν ζούσαμε παλιά, θα δουλεύαμε στα χωράφια και θα ζούσαμε σε δύσκολες συνθήκες. Και τώρα, όμως, είναι δύσκολα να είσαι μέλος πολύτεκνης οικογένειας. Νομίζω ότι από το πολύ και τα τέκνα γίνεται ο πολύτεκνος. Αν κάποιος αγαπάει τα παιδιά κάνει πολλά και μεγαλώνουν όλα με ξερό ψωμί, έτσι λέει ο παππούς μου. Εμείς περνάμε δύσκολα. Η μαμά χωρίς δουλειά.

Αν ζούσαμε στο εξωτερικό θα ήμασταν φίνα γιατί εκεί δίνουν επιδόματα πολλά στους πολύτεκνους. Η μαμά λέει πως στην Ελλάδα μάς τιμωρούν όταν είμαστε πολλά παιδιά. Δεν ξέρω αν η τιμωρία μου ήταν να φύγει ο μπαμπάς μου από το σπίτι, γιατί δεν μας έφταναν τα λεφτά. Μερικές φορές πεινάμε, δεν έχουμε αρκετά παιχνίδια, μας δίνουν άλλα παιδάκια. Την Πέμπτη είναι τα γενέθλιά μου και θα πάμε στο μάρκετ. Θα πάρουμε από ένα καλάθι και μπορούμε να πάρουμε τρία πράγματα ο καθένας. Μπισκότα, σοκολάτες και τέτοια. Επιτέλους, θα πάρω το μεγάλο μπουκάλι μίλκο. Ο Οδυσσέας που είναι τριών, μάλλον θα γεμίσει όλο το καλάθι. Πέρυσι μας έφερναν φαγητό από την Εκκλησία. Όταν μεγαλώσω θα μαγειρεύω και εγώ για τα παιδιά που πεινάνε.

Εγώ είμαι ο δεύτερος στην οικογένεια από τέσσερα αδέλφια. Με την αδελφή μου παίζουμε ξύλο συνέχεια, αλλά μου αρέσει που παίζουμε κρυφτό και μπάλα. Οι φίλες της μαμάς και ειδικά η κυρία Ματίνα, μας βοηθάει με φάρμακα αν θέλουμε κάποια φορά. Και μας ψωνίζει από το σούπερ μάρκετ. Τα προβλήματα των πολύτεκνων είναι πολλά και δεν μας βοηθάει ο δήμος. Μόνο φρούτα δίνουν. Πως θα πάμε σινεμά; Θα πληρώσουμε με τα φρούτα;

Η μαμά κλαίει γιατί δεν την πήραν στη δουλειά, μάλλον επειδή έχει πολλά παιδιά της είπαν. Έτσι άκουσα. Πρέπει να μην γίνει η Ελλάδα μας γεμάτη γέρους. Καλοί είναι και αυτοί, όπως η γιαγιά και ο παππούς, όμως οι δάσκαλοί μας λένε πως η χώρα μας δεν αυξάνεται. Αλλά και πώς να υπάρχουν πολλά παιδιά όταν δεν είναι χαρούμενα, δεν έχουν παιχνίδια και πεινάνε;

Είναι ωραίο, όμως, να έχεις μεγάλη οικογένεια. Δεν μου αρέσει η ησυχία και φοβάμαι το σκοτάδι, για αυτό η αδελφή μου μου κάνει το βράδυ σήματα με το φακό. Μακάρι να ήξερα πως είναι τα σήματα μορς που κάνει με το φως. Θα έκανα στον ουρανό, να έρθουν στη γη όλα τα αστέρια να φωτίζουν τα παιδιά και να τα κάνουν να χαμογελάνε και τη μαμά.

Οι πολύτεκνες οικογένειες θέλουν βοήθεια. Δεν βοηθάει πολύ το κράτος. Πιο πολύ βοηθάνε οι άνθρωποι. Ό ένας με τον άλλον. Πιάνουν τα χέρια και στηρίζουν την ζωή μας. Άλλος λίγο, άλλος πολύ. Είναι, όμως, άνθρωποι. Και αν πάψουν να υπάρχουν πολύτεκνες οικογένειες θα πάψουν και οι άνθρωποι».

Η διαμάχη για τα… προνόμια και η πικρή αλήθεια

Η Ελλάδα έτσι και αλλιώς έχει το διχασμό στο DNA της και δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση και το θέμα των πολυτέκνων και τα προνόμια που έχουν σε σχέση με τις οικογένειες που έχουν λιγότερα παιδιά. Γιατί να έχουν εκπτώσεις στους λογαριασμούς; Γιατί να δικαιούνται άτοκα δάνεια; Γιατί να έχουν καλύτερες τιμές στα αυτοκίνητα; Γιατί να παίρνουν επιδόματα; Γιατί τα παιδιά πολύτεκνων οικογενειών να έχουν περισσότερα μόρια για διορισμό στο δημόσιο;

Πολλά «γιατί» αλιεύσαμε σε κάποια πολύ ενδιαφέροντα φόρουμ συζήτησης στο Ιντερνετ, μόνο που σε όλα αυτά τα γιατί υπάρχει και μία πικρή αλήθεια. Η διαπίστωση πως η Ελλάδα γερνάει και πολύ σύντομα θα είναι μία χώρα γερόντων.

Το 2016 αποτέλεσε χρονιά ρεκόρ στο άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ των νέων γεννήσεων έναντι των θανάτων. Η διαφορά ξεπέρασε για πρώτη φορά τις 30.000. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ από το 2004, είχαμε μόλις 91.847 γεννήσεις και 121.212 θανάτους. Το 2014 είχαμε 92.148 γεννήσεις και 113.740 θανάτους και το 2012 είχαν καταγραφεί 100.371 γεννήσεις και 116.688 θάνατοι. Η τελευταία χρονιά που οι γεννήσεις ήταν περισσότερες ήταν το 2010 (5.682).

Τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών στην Ελλάδα αναλογούν σήμερα στο 14% του πληθυσμού, ενώ σύμφωνα με τις προβλέψεις το 2020 θα είναι άνω του 20%, και το 2030, σε λιγότερο από 15 χρόνια δηλαδή, θα προσεγγίζουν το 30%. Ο δείκτης γήρανσης που είναι η αναλογία του ηλικιωμένου πληθυσμού (ηλικίας 65 ετών και άνω) προς τον ηλικιακά νεότερο (0 – 14 ετών) καλπάζει επίσης με φρενήρεις ρυθμούς.

Το 2004 ήταν 119, το 2008  ήταν 127,8, το 2012 είχε φτάσει στο 135,4 και το 2015 στο 145,5.
Το 2050 ο πληθυσμός της Ελλάδας υπολογίζεται πως θα είναι από 8,3 έως 10 εκατομμύρια, δηλαδή μειωμένος κατά 800.000 έως 2,5 εκατομμύρια σε σχέση με σήμερα! Τότε σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του ερευνητικού οργανισμόύ διαΝΕΟσις οι άνω των 65 ετών κάτοικοί της θα είναι σχεδόν ο ένας στους τρεις (30-33% από 21% που είναι σήμερα και 7% το 1951!). Οι κάτω των 14 ετών θα είναι μόλις 12-14,8%, από 15% που είναι φέτος και 28% το 1951.

Με βάση τους παραπάνω αριθμούς το να μιλάει κανείς για προνόμια στους ανθρώπους που αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα μόνο ως αστείο μπορεί να εκληφθεί. Αντίθετα δεν είναι καθόλου αστείο η καθημερινή μάχη που δίνουν αυτές οι οικογένειες  για να επιβιώσουν και να εξοικονομούν τα προς το Ζην καθώς το Ευ Ζην είναι όνειρο απατηλό!