Πρόκειται για ένα τμήμα του περίφημου καταλόγου αστέρων του πρώτου αστρονομικού καταλόγου της ανθρωπότητας που είχε συντάξει ο Ιππαρχος ο Ρόδιος (190-120 πΧ), ο «πατέρας» της Αστρονομίας κατά την αρχαιότητα. Οι επιστήμονες εντόπισαν απόσπασμα του πρώτου «χάρτη» του ουρανού περίπου μιας σελίδας έκταση όπου περιγράφονται οι αστρικές συντεταγμένες τα τέσσερα άκρα του αστερισμού Corona Borealis σύμφωνα με τον αστρονόμο Ιππαρχο. Ο ιστορικός της αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο του Puget Sound της Ουάσιγκτον Τζέιμς Εβανς περιγράφει το εύρημα ως «σπάνιο» και «σημαντικό» και υποστηρίζει ότι αποκαλύπτει μια εξαιρετικά βασική εξέλιξη στον δυτικό πολιτισμό που συνέβαλε το έργο του Ιππαρχου, στη «μαθηματοποίηση της φύσης», δηλαδή τη μετατόπιση από την απλή περιγραφή των φυσικών φαινομένων στη μέτρηση, τον υπολογισμό και την πρόβλεψή τους.

Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα πηγές, στοιχεία του πρώτου καταλόγου αστέρων του Ιππαρχου υπάρχουν ως αναφορές στον αντίστοιχο κατάλογο που έχει διασωθεί από την αρχαιότητα του αστρονόμου Πτολεμαίου στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ. «Αυτός ο κατάλογος αστέρων που έως τώρα αιωρείτο στα κείμενα ως σχεδόν κάτι υποθετικό, έγινε πλέον κάτι πολύ συγκεκριμένο» εξήγησε στο ειδικού ενδιαφέροντος περιοδικό Nature ο ιστορικός της Αστρονομίας, Ματιέ Οσεντράιβερ, του Ελευθέρου Πανεπιστημίου του Βερολίνου, με αφορμή τη σχετική επιστημονική δημοσίευση που έγινε στο έντυπο αστρονομίας «Journal for the History of Astronomy».

Η μέχρι σήμερα ανάλυση του αποκαλυφθέντος κειμένου στην περγαμηνή οδήγησε τους ερευνητές στο αρχικό συμπέρασμα ότι ο Ιππαρχος (190-120 π.Χ.) χαρτογράφησε πραγματικά τον ουρανό τρεις αιώνες πριν επιχειρηθεί κάτι παρόμοιο. «Το εύρημα επιβεβαιώνει ότι ο κατάλογος αστέρων αρχικά συντάχθηκε σε ισημερινές συντεταγμένες. Επιβεβαιώνει επίσης ότι ο κατάλογος των αστεριών του Πτολεμαίου δεν βασίστηκε αποκλειστικά σε δεδομένα από τον κατάλογο του Ιππάρχου. Τέλος, τα διαθέσιμα αριθμητικά στοιχεία είναι συνεπή με ακρίβεια από τις πραγματικές αστρικές συντεταγμένες, γεγονός που θα έκανε τον κατάλογο του Ιππάρχου σημαντικά πιο ακριβή από αυτόν του διαδόχου του Κλαύδιου Πτολεμαίου», αναφέρει στην εισαγωγή το επιστημονικό άρθρο.

Οι μελετητές κάτω από τα χριστιανικά κείμενα ανακάλυψαν τις ακριβείς συντεταγμένες για τα άστρα στα τέσσερα άκρα του αστερισμού Corona Borealis (Βόρειου Στέφανου), ενώ επίσης ήρθαν στο φως βάσιμες ενδείξεις ότι η πηγή αυτών των μετρήσεων ήταν ο Ιππαρχος, εξαιτίας του ιδιότυπου τρόπου με τον οποίο εκφραζόταν σε κάποια δεδομένα. Το φαινόμενο της μετάπτωσης -κατά το οποίο η Γη ταλαντεύεται αργά στον άξονά της κατά μία μοίρα κάθε 72 χρόνια- σημαίνει ότι η θέση των σταθερών αστεριών μετατοπίζεται αργά στον ουρανό. Οι ερευνητές σύμφωνα με αυτή τη θεωρία κατάφεραν να προσδιορίσουν και να ελέγξουν το πότε ο αρχαίος αστρονόμος έκανε τις παρατηρήσεις του και διαπίστωσαν ότι οι συντεταγμένες ταιριάζουν περίπου στο 129 π.Χ. κατά την περίοδο που ο ίδιος εργαζόταν!

Κώδικας – παλίμψηστο

Η περγαμηνή ανήκε στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης, αλλά το μεγαλύτερο μέρος από τα 146 φύλλα της σήμερα έχει περάσει στην κατοχή του Μουσείου της Βίβλου στην Ουάσιγκτον. «Η περγαμηνή περιέχει τον Κώδικα Climaci Rescriptus, μια συλλογή συριακών κειμένων του 10ου ή 11ου αιώνα. Ο κώδικας είναι παλίμψηστο, δηλαδή από κάτω ήταν γραμμένο ένα αρχαιότερο κείμενο», σημειώνεται στο άρθρο του περιοδικού Νature, όπου παρουσιάζεται η πορεία της έρευνας που αποκάλυψε το αστρονομικό υλικό, το οποίο χρονολογήθηκε -με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα και την ανάλυση της γραφής- από τον 5ο ή 6ο αιώνα. Το κείμενο περιείχε, μεταξύ άλλων, μύθους για τη γέννηση των άστρων από τον Ερατοσθένη, καθώς και τμήματα ενός διάσημου ποιήματος του 3ου αιώνα τα «Φαινόμενα», όπου περιγράφονται οι αστερισμοί. Η συνέχεια ήταν ακόμη πιο ενδιαφέρουσα, καθώς οι επιστήμονες εντόπισαν τις συντεταγμένες που είχε προσδιορίσει ο Ιππαρχος.

Οι ερευνητές με τις απεικονιστικές τεχνικές πιστεύουν ότι θα ανακαλύψουν και άλλες συντεταγμένες άστρων στον εν λόγω Κώδικα, αρκετά τμήματα του οποίου δεν έχουν ακόμη διαβαστεί. Θεωρούν επίσης πιθανό ότι στη βιβλιοθήκη της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, η οποία περιέχει περισσότερα από 160 παλίμψηστα, διασώζονται επιπρόσθετες σελίδες του καταλόγου αστέρων του Ιππαρχου.

Ειδήσεις σήμερα

Επίδομα θέρμανσης: Πότε ανοίγει η πλατφόρμα – Ποιοι θα πάρουν προκαταβολή

Σεπόλια: Πληροφορίες ότι δύο αστυνομικοί εμπλέκονται στην υπόθεση – Τι είπε ο Λύτρας

«Πολιτικός σεισμός» στη Βρετανία: Παραιτήθηκε η Λιζ Τρας από την πρωθυπουργία