Εγγονός του συνονόματού του ιδρυτή της μουσικής βιομηχανίας στην Ελλάδα, διευθυντή της Odeon Parlοphone, και γιος του Μάκη Μάτσα, που τη συνέχισε με τη γνωστή εταιρία «Μίνως Μάτσας και Υιός», ο Μίνως Μάτσας ο νεότερος αναγνωρίζει το ότι γεννήθηκε μέσα σε μια οικογένεια με βαθιά σχέση με τη μουσική: «Σίγουρα επηρέασε την πορεία μου και με διαμόρφωσε ως καλλιτέχνη. Η μουσική ήταν παρούσα στο σπίτι όχι μόνο λόγω της εταιρίας, αλλά και ως τρόπος ζωής. Μεγάλωσα ανάμεσα σε μεγάλους καλλιτέχνες, συνθέτες, στιχουργούς, τραγουδιστές, με λίγα λόγια ανδρώθηκα σε έναν θαυμαστό κόσμο. Βέβαια, όταν άρχισα να γράφω μουσική, δέχτηκα την καχυποψία πολλών, πως τάχα τα βρήκα όλα εύκολα! Αντιθέτως, έπρεπε να αποδείξω την αξία μου. Και να καταφέρω να κάνω με υπευθυνότητα αυτό που αγαπάω… Θυμίζω πως το “Καράβια βγήκαν στη στεριά”, σε στίχους του Γκανά, που τραγούδησε ο Νταλάρας, το έγραψα όταν ήμουν 25 χρόνων!».

«Ο παππούς μου»

Δεν είναι τυχαίο που η συναυλία του στο Ηρώδειο φέρνει στο προσκήνιο το ρεμπέτικο τραγούδι, καθώς, όπως σημειώνει ο ίδιος, «ο παππούς μου πρώτος ηχογράφησε Βαμβακάρη, αλλά και όλους τους μεγάλους συνθέτες και τραγουδιστές της εποχής από το 1930 μέχρι το 1960, Τσιτσάνη, Παπαϊωάννου, Χατζηχρήστο και πολλούς άλλους, σε ένα κλίμα όπου το ρεμπέτικο ήταν συνώνυμο με τον υπόκοσμο, την παρανομία, τα ναρκωτικά. Ο Χατζηαποστόλου και οι άλλοι συνθέτες της σοβαρής-λόγιας μουσικής της εποχής τον απείλησαν πως αν ηχογραφούσε αυτά τα “σκουπίδια” θα έφευγαν από την εταιρία. Ετσι κι έγινε. Ο παππούς μου τους ηχογράφησε και πολλοί θύμωσαν κι έφυγαν από την Odeon. Ομως, χάρις στο πείσμα και την επιμονή του παππού μου, διασώθηκε ο πλούτος αυτός και πέρασε από το γραμμόφωνο και τις 78 στροφές, το 2017, στον κατάλογο της Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς την UNESCO, η οποία μάλιστα μας έδωσε την αιγίδα της για τη συναυλία στο Ηρώδειο, στις 2 Σεπτεμβρίου».

Δεν είχε την τύχη, ωστόσο, να γνωρίσει τον παππού του, καθώς έφυγε από τη ζωή το 1970, όταν εκείνος ήταν μόλις δύο ετών: «Ωστόσο, μέσα από τους στίχους των τραγουδιών που έγραψε και τις ιστορίες που μου έχουν αφηγηθεί ο πατέρας μου και οι άνθρωποι που τον έζησαν, καταλαβαίνω πως ήταν τρυφερός, δίκαιος, ευγενής και πολύ διορατικός. Και κάτι ακόμη. Ο συνονόματός μου έγραψε στίχους για κάποια πολύ γνωστά τραγούδια, όπως “Το μινόρε της αυγής”, “Ο Αντώνης ο βαρκάρης”, “Είσαι εσύ ο άνθρωπός μου”, “Καραπιμπερίμ”, “Μέσ’ στον οντά” κ.ά. Νιώθω ότι τα ρεμπέτικα ρέουν στις φλέβες μου. Με έχουν καθορίσει απόλυτα και τα αγαπώ περισσότερο κι από τη δική μου μουσική».

 Ποια στοιχεία, ποιος κοινός ιστός συνδέει τα ρεμπέτικο με τα fado, τα tango και τα blues;

Μοιάζουν εκ πρώτης όψεως διαφορετικοί κόσμοι, όμως ανήκουν στο ίδιο μουσικό και αισθητικό σύμπαν. Τα βάσανα, οι χαρές, ο έρωτας, η φυλακή, ο αποχωρισμός είναι κοινά στη θεματολογία τους. Μουσικά, επίσης, ταιριάζουν απόλυτα, γιατί ξεκινούν από την ίδια γενεσιουργό αιτία. Το τραγούδι είναι η διέξοδος. Ολα αυτά τα είδη γεννήθηκαν σε διαφορετικό μήκος και πλάτος της Γης, πολύ πριν από την… παγκοσμιοποίηση, πάνω-κάτω την ίδια εποχή, από ανθρώπους που βρίσκονταν υπό πίεση και έψαχναν να βρουν διέξοδο. Είναι όλα αστικά, δηλαδή τραγούδια της πόλης και όχι της υπαίθρου, όπως το δημοτικό τραγούδι ή τα folk-country αμερικάνικα.

Ο Μάνος Χατζιδάκις είχε στραφεί στα ρεμπέτικα με τον περίφημο δίσκο «Τα πέριξ», με τη Βούλα Σαββίδη, το 1974, και πολύ νωρίτερα με την ιστορική διάλεξή του για το ρεμπέτικο, το 1949, στο Θέατρο Τέχνης. Τι σε ωθεί να κάνεις κάτι αντίστοιχο, με άλλον τρόπο, πενήντα χρόνια αργότερα;

Ο Μάνος Χατζιδάκις άνοιξε έναν δρόμο στην προσέγγιση του ρεμπέτικου, αναδεικνύοντας την αξία του ως σημαντικού κομματιού της πολιτιστικής μας ταυτότητας. Η ιστορική του διάλεξη, το 1949, και ο δίσκος «Τα πέριξ», το 1974, ήταν πρωτοποριακές κινήσεις, που επαναπροσδιόρισαν τη θέση του ρεμπέτικου, το οποίο εξαπλωνόταν στις λαϊκές γειτονιές, όμως οι Αρχές το κυνηγούσαν και οι αστοί και οι διανοούμενοι το περιφρονούσαν.

Πενήντα χρόνια αργότερα, το ενδιαφέρον μου για το ρεμπέτικο γεννιέται από την επιθυμία μου να συνδυάσω όλα αυτά τα είδη μουσικής που γεννήθηκαν κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Από μικρός άκουγα τους τραγουδιστές και τους συνθέτες των ρεμπέτικων τραγουδιών κι ένιωθα βαθιά συγκίνηση. Γιατί έχουν αλήθεια, ομορφιά, πόνο, θάνατο, πάθος, ρυθμό. Περιέχουν όλα τα στοιχεία από τα οποία είναι φτιαγμένος ο κόσμος.

Γράφετε μουσική για θέατρο, κινηματογράφο, τηλεόραση, τραγούδια, βέβαια, και άλλα έργα. Ιεραρχείτε κάπως μέσα σας αυτά τα διαφορετικά μέσα έκφρασης;

Η κάθε μορφή μουσικής έκφρασης έχει τη δική της μοναδικότητα και ομορφιά και δεν είναι εύκολο να τις ιεραρχήσω, καθώς καθεμία προσφέρει κάτι διαφορετικό και πολύτιμο στη δημιουργική μου πορεία. Αν έπρεπε να τα ιεραρχήσω, θα έλεγα ότι η αξία τους εξαρτάται από το εκάστοτε έργο και τις ανάγκες του. Η ομορφιά βρίσκεται στο πώς αυτά τα διαφορετικά μέσα μπορούν να συνδυαστούν και να αλληλοσυμπληρωθούν.

Επόμενα σχέδια;

Εκτός από την ταινία «Υπάρχω» του Γιώργου Τσεμπερόπουλου, που θα βγει στους κινηματογράφους τον Δεκέμβριο, στην οποία έχω επιμεληθεί τις επανεκτελέσεις των τραγουδιών του Καζαντζίδη και έχω γράψει την πρωτότυπη μουσική, γράφω μουσική για δύο θεατρικές παραστάσεις. Το «Ιn the next room ή the vibrator play» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη και την «Ετυμηγορία» σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια.

«Ουσιώδης η επιλογή των σωστών ερμηνευτών»

Στο Ηρώδειο θα έχετε μαζί σας και τραγουδιστές. Νιώθετε, ίσως, ότι ένας συνθέτης εξαρτάται από τους ερμηνευτές του προκειμένου να παρουσιάσει τις μουσικές του ιδέες στο κοινό;

Ναι, ένας συνθέτης συχνά εξαρτάται από τους ερμηνευτές του για να παρουσιάσει τις μουσικές του ιδέες στο κοινό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Γι’ αυτό η επιλογή των σωστών ερμηνευτών είναι ουσιώδης για την παρουσίαση της μουσικής, αλλά θεωρώ πως βασικότερο ρόλο παίζουν η δουλειά και η μελέτη που καταβάλλει κανείς, σε συνδυασμό με την καθοδήγηση από τον συνθέτη.

Πώς και δεν θελήσατε να έχετε μαζί σας αυτό που λέμε λαμπερά και με ευρεία απήχηση ονόματα του ελληνικού τραγουδιού, κάτι που μάλλον εύκολα θα μπορούσατε;

Αυτή η συναυλία είναι κάτι που ήθελα χρόνια να κάνω. Κατά τη διάρκεια της δημιουργίας αυτής της συναυλίας πέρασαν αρκετά ονόματα από το μυαλό μου, από αυτά που έχουν ευρεία απήχηση στο ελληνικό τραγούδι, κατέληξα όμως ότι η ουσία δεν είναι αυτή. Η βραδιά είναι αφιερωμένη στη μουσική. Ούτε σε εμένα ούτε στους ερμηνευτές – μουσικούς. Για τα δικά μας τραγούδια επέλεξα τον εξαιρετικό Κώστα Τριανταφυλλίδη, με τον οποίο άλλωστε συνεργαζόμαστε στενά τα τελευταία χρόνια και η φωνή του ταιριάζει απόλυτα στο ύφος και το ήθος των τραγουδιών αυτών. Μαζί μας θα έχουμε και τη Δήμητρα Μωραΐτη, μια νέα φωνή, την οποία άκουσα πριν από μερικούς μήνες και εντυπωσιάστηκα με την ωριμότητα, την τεχνική και τα έμφυτα γυρίσματά της.

«Πηγές έμπνευσης οι πιο απλές στιγμές της καθημερινότητας»

Η νέα του οικογενειακή ζωή με τη σύζυγό του, υπουργό Τουρισμού, Ολγα Κεφαλογιάννη, με την οποία παντρεύτηκαν το 2021, και τα δίδυμα που απέκτησαν έχει δημιουργήσει ένα νέο δημιουργικό πλαίσιο για τον Μίνω Μάτσα: «Η καθημερινότητα με τα δίδυμα, οι στιγμές χαράς, αγάπης, αλλά και οι προκλήσεις που συνοδεύουν την πατρότητα, έχουν εισχωρήσει στη δημιουργική μου διαδικασία. Η σχέση με τη σύζυγό μου και η στήριξη που μου προσφέρει είναι μια σταθερή δύναμη που με ενθαρρύνει να συνεχίσω να εξελίσσομαι και να δημιουργώ. Η οικογενειακή ζωή σίγουρα μου προσφέρει την ηρεμία και την ασφάλεια που χρειάζομαι για να εκφραστώ ελεύθερα, ενώ ταυτόχρονα μου δίνει νέα θέματα και συναισθήματα για να εξερευνήσω μέσα από αυτά τη μουσική. Σε πολλές περιπτώσεις, οι πιο απλές στιγμές της καθημερινότητας έχουν γίνει οι πιο ισχυρές πηγές έμπνευσης για τη μουσική μου».

Μιας και τα δίδυμα μεγαλώνουν σε μουσικό περιβάλλον, σκέφτεστε ήδη ότι μπορεί να περάσει η σκυτάλη και σε τρίτη γενιά μετά τον παππού σας;

Είναι φυσικό να σκέφτομαι την πιθανότητα η μουσική σκυτάλη να περάσει στην τρίτη γενιά, ειδικά καθώς τα δίδυμα μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον γεμάτο μουσική. Ομως, το πιο σημαντικό για μένα είναι να τους δοθεί η ελευθερία να ανακαλύψουν τα δικά τους ενδιαφέροντα και να επιλέξουν τον δρόμο που τους ταιριάζει. Η μουσική μπορεί να παραμείνει μια σημαντική πτυχή της ζωής τους, είτε επαγγελματικά είτε ως μέρος της καθημερινότητάς τους, αλλά το πώς θα την εντάξουν στη ζωή τους είναι δική τους απόφαση. Είτε επιλέξουν τη μουσική είτε κάτι άλλο, η στήριξή μου θα είναι πάντα δεδομένη.

Info

«ΤΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ + FADO, TANGO, BLUES»

Μίνως Μάτσας

ΠΟΥ: Ηρώδειο, 2 Σεπτεμβρίου

ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ: 9.00 μ.μ.

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ: www.more.com

Η συναυλία πλαισιώνεται από 15 Ελληνες και ξένους δεξιοτέχνες. Τραγουδούν οι: Κώστας Τριανταφυλλίδης, Δήμητρα Μωραΐτη, Lina Cardoso Rodrigues, Debora Russ και Eric B. Turner.