Τα δύο έργα σε αρμονική συμβίωση με το περιβάλλον προσφέρουν στον επισκέπτη μια μοναδική εικαστική εμπειρία.

Μηνύματα, νοήματα

Πλήρες μηνυμάτων και νοημάτων το έργο του Γιώργου Ξένου στο σύνολό του, πολυσήμαντο και πολυδιάστατο, τροφοδοτεί το πνεύμα, την ψυχή και το συναίσθημα του αποδέκτη του, καθώς έχει να κάνει με την ίδια την ύπαρξη. Περιδιαβαίνοντας τα «Φυτεμένα Δώματα» και τα «Νότια Μονοπάτια» του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος, συναντάς διάσπαρτους τους «Διερχόμενους», τα 122 ανθρώπινα περιγράμματα από σίδηρο (200 x 80 εκ. έκαστον), φτιαγμένα στο δημιουργικό εργαστήρι του Γιώργου Ξένου, που εκτίθενται για πρώτη φορά στην πλήρη ανάπτυξή τους.

Σε άλλο σημείο του Πάρκου Σταύρος Νιάρχος, στα «Νότια Μονοπάτια», συναντάμε, εκτός από μέρος των «Διερχομένων», και τις «Επτά Πύλες», μία ακόμη πολύσημη εγκατάσταση από σίδηρο σε διάλογο ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Από την επτάπυλη Θήβα της αρχαίας τραγωδίας «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου έως τις σημερινές πύλες εισόδου στην Ελλάδα και την Ευρώπη, οι «Πύλες» αυτής της εγκατάστασης «μιλούν» με τον τρόπο τους για ζητήματα περισσότερο επίκαιρα από ποτέ. Οι «Πύλες» έχουν εμβληματική σημασία και σηματοδοτούν κάθε Πύλη, που προστατεύει ή επιτρέπει τη διέλευση.

Ο ίδιος ο Γιώργος Ξένος επισκέπτεται συχνά το Πάρκο, καθώς θέλει να αφουγκράζεται το έργο του στην επαφή του με τους επισκέπτες, να βιώνει την αλληλεπίδρασή του με τον χώρο, τον άνεμο, το φως. «Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται με διαφορετικό τρόπο τις δύο εγκαταστάσεις. Είναι πολύ σημαντικό αυτό το στοιχείο, καθώς σημαίνει ότι το έργο τούς δημιουργεί την ελευθερία να σκεφτούν. Με ενδιαφέρει τι προκαλεί το έργο μου στους αποδέκτες», σημειώνει ο Γιώργος Ξένος.

» Περπατώντας πλάι του στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος και μιλώντας μαζί του, το έργο αποκαλύπτεται σε όλες τις διαστάσεις του:

«Οταν ήρθα να δω τον χώρο, ανέβηκα στον Φάρο του ΚΠΙΣΝ και αντίκρισα όλο το τοπίο, αμέσως είδα τους “Διερχομένους” να έρχονται. Είπα εδώ! Αυτός είναι ο τόπος», λέει ο Γιώργος Ξένος με ενθουσιασμό στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, μιλώντας για την επιλογή του Πάρκου, και συνεχίζει: «Το σημείο αυτό είναι προνομιούχο. Ο φαληρικός όρμος είναι πολύ σημαντικό στρατηγικό μέρος. Εχω αισθανθεί ότι συναντιούνται όλοι οι καιροί εδώ. Αν κέντρο του Λεκανοπεδίου είναι η Ακρόπολη, εδώ είναι η είσοδος του νοτιά. Επίσης, σ’ αυτό το σημείο του πλανήτη κάτω από τον αττικό ουρανό συμβαίνει κάτι καταπληκτικό. Το φως κάνει τα στοιχεία του χώρου αόρατα κάποιες στιγμές. Αυτό έγκειται και στην αρχιτεκτονική. Οταν το φως φτάνει στο κρεσέντο του, τα σβήνει όλα και μετά εμφανίζονται πάλι. Ειδικά με τους “Διερχομένους” ευνοείται αυτή η λειτουργία επειδή είναι μόνο περιγράμματα, έχουν κενό. Εχουν ταυτόχρονα παρουσία απουσίας και απουσία παρουσίας. Αλλοτε τους βλέπεις και άλλοτε εξαφανίζονται».

» Στεκόμαστε δίπλα στους «Διερχομένους» και ο Γιώργος Ξένος μάς τους συστήνει:

«Οι “Διερχόμενοι” είχαν ξεκινήσει σε μικροκλίμακα πριν φύγω για το Βερολίνο από τη δεκαετία του ’80. Ηταν μια πρόταση που ωρίμασε πολύ αργότερα. Πάντα με συγκινούσαν οι οδοιπόροι. Εκείνοι που φεύγουν από τη μια πλευρά του πλανήτη για να πάνε στην άλλη. Αυτή η διαδικασία της μετακίνησης σε νέο τόπο με γοήτευε από πολύ μικρό. Θεωρώ ότι οι διερχόμενοι, οι άνθρωποι που μετακινούνται, είναι σαν τις μέλισσες. Η εξέλιξη του πολιτισμού του ανθρώπου βασίζεται σε αυτούς. Οι διερχόμενοι μεταφέρουν πληροφορίες τις οποίες μεταδίδουν στους τόπους μετακίνησης τους. Είμαστε όλοι διερχόμενοι. Η ύπαρξή μας είναι να είμαστε οδοιπόροι. Πάντα ο άνθρωπος έφευγε από το ένα μέρος για να πάει σε ένα άλλο. Η βάση του πολιτισμού μας είναι η μετακίνηση».

» Φτάνουμε στις «Επτά Πύλες», το άλλο έργο του:

«Οι “Επτά Πύλες” είναι ένα μνημείο μετακινούμενο. Οι “Πύλες” σηματοδοτούν το όριο και το πέρασμα. Το όριο από έναν τόπο σε έναν άλλο, από μια διάσταση σε μια άλλη, από ένα επίπεδο σε ένα άλλο. Οι “Πύλες” των ορίων και των διαστάσεων υπάρχουν, εμείς αντιλαμβανόμαστε μόνο κάποιες από αυτές. Σήμερα περνάμε μια συγκλονιστική εποχή. Στην ουσία, αλλάζουμε εποχή. Είμαστε στο όριο, στο μεταίχμιο. Κάποιοι περνούν και το όριο… Οι “Πύλες” είναι το βασικό στοιχείο των “Διερχομένων”. Ξεκινούν από εδώ και πάνε αλλού. Περνούν ένα όριο και πάνε σ’ έναν άλλο χωρόχρονο. Μεταβιβάζονται σε άλλη διάσταση».

» Ακούγοντάς τον να λέει όλα αυτά, τον ρωτώ τι είναι για εκείνον η τέχνη, η δημιουργία:

«Η δημιουργία προϋποθέτει ρήξεις, είναι μια επαναστατική πράξη που παράγει αισθητικό μοντέλο για αρμονία και ισορροπία των κοινωνιών. Σε εποχές κρίσεων απαιτείται υψηλή διαχείριση κατεξοχήν των προϊόντων του πνεύματος. Η δημιουργία προϋποθέτει την υπέρβαση. Να ξεπεράσεις τα όρια, για να παραγάγεις κάτι που έρχεται σε σύγκρουση με τα προηγούμενα. Οφείλεις να δημιουργείς ρήξεις αντιληψιμότητας. Oταν συμβαίνουν τραγικά γεγονότα, όπως στην εποχή μας, εποχή κρίσης, γίνονται οι μεγαλύτερες και σημαντικότερες καταγραφές».

«Κάθε ζωγραφικό έργο έχει τη δική του μουσική»

Αφήνουμε το Κέντρο Πολιτισμού και κατευθυνόμαστε στο εργαστήριό του στον Κεραμεικό. Ο Γιώργος Ξένος στο φυσικό του περιβάλλον, ανάμεσα στα έργα του. Στο ισόγειο συναντάμε μέρος από τα «Φίδια», μια ακόμα μεγαλειώδη εγκατάστασή του, που αποτελείται από 2.500 φίδια συνολικά. Ολες του οι δημιουργίες είναι μεγάλων διαστάσεων και βασίζονται στην επανάληψη.

«Στη μεγάλη διάσταση αισθάνομαι καλύτερα», λέει ο ίδιος και συνεχίζει: «Η επανάληψη σημαίνει το ατέρμονο της ύπαρξης. Η επανάληψη βρίσκεται παντού στη φύση. Στα βουναλάκια που δημιουργούν τα κύματα της θάλασσας, στα ίχνη που αφήνει το νερό πίσω του όταν στεγνώσει, στον αέρα που φυσάει…».

Συνύπαρξη

Πάντα, όταν δουλεύει στο εργαστήρι του, ακούγεται μουσική που έχει δημιουργήσει ο ίδιος. Κάπου στον χώρο, μια μικρή ορχήστρα σχεδόν με όλα τα όργανα. Ο ίδιος παίζει πνευστά, κλαρίνο και τρομπέτα, κυρίως, αλλά και ηλεκτρικές, ακουστικές κιθάρες, βιολί, κρουστά και πλήκτρα. Ζωγραφική και μουσική συνυπάρχουν στο έργο του: «Το ένα είναι παρτιτούρα του άλλου. Ενας ήχος μπορεί να γίνει παρτιτούρα για μια εικόνα. Μπορεί να ακούσεις έναν ήχο και να δημιουργήσεις εικόνες. Τώρα ετοιμάζω ένα έργο και μια εβδομάδα περίπου παίζει το ίδιο μοτίβο με μικροαλλαγές. Κάθε ζωγραφικό έργο έχει τη δική του μουσική. Δεν είμαι δεξιοτέχνης μουσικός, αλλά χρησιμοποιώ τα όργανα για να κατασκευάσω τον ήχο που θέλω να συνοδεύει το έργο μου. Θέλω το ένα να είναι ψυχογράφημα του άλλου. Το ίδιο ίχνος που αφήνει στην επιφάνεια η ζωγραφική το ίδιο αφήνει και η μουσική».

Ποιοι σας έχουν επηρεάσει ως καλλιτέχνη και άνθρωπο;

«Ενας από τους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μου υπήρξε ο Μάρκος Τσούρης, ο οποίος ήταν διευθυντής στο σχολείο όπου πήγαινα και δάσκαλός μου. Από αυτόν έμαθα να διαχειρίζομαι τη φαντασία μου. Στην εφηβεία γνώρισα τον Κωστή Παπαγιώργη και πριν είχα μια σχέση με τον καθηγητή Φιλοσοφίας Παντελή Μπασάκο, που μου μάθαινε Γαλλικά με την “Ιστορία του Ματιού” του Ζορζ Μπατάιγ, ένα πολύ προχωρημένο κείμενο. Γνώρισα, επίσης, τον Νίκο Καρούζο και γίναμε φίλοι. Ηταν καταλύτης… Βασικός στην ωριμότητά μου πλέον ήταν ο Βλάσης Κανιάρης, με τον οποίο κάναμε πολύ στενή παρέα. Συζητήσεις ατελείωτες. Με τον Γιάννη Κουνέλη, επίσης. Στο Λονδίνο γνώρισα τον Φράνσις Μπέικον και στο Βούπερταλ τον Τόνι Κραγκ. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι, που έχουν περάσει σε άλλο επίπεδο, είναι πολύ απλοί και προσιτοί και μιλούν με ευχαρίστηση σε έναν νεότερο. Μεγάλη εμπειρία η συνύπαρξη μαζί τους…».

Βράβευση από την Μπιενάλε Σκοπίων

Στις 18 Μαρτίου o Γιώργος Ξένος θα βραβευτεί από την Μπιενάλε Σκοπίων (Osten Biennial of Drawing Skopje 2020), με το Special Grand Prix for Extraordinary Artistic Achievements (για εξαιρετικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα). Αυτήν την εποχή οι «Ερινύες» του φιλοξενούνται στην Πινακοθήκη Σκοπίων: «Η πρόσκληση και η βράβευση είναι μια τιμητική διαδικασία. Ο καλλιτέχνης χρειάζεται και το… χάδι, την κοινωνική επιβράβευση του έργου του. Εχει κάτι ξεχωριστό μια βράβευση. Σημαίνει ότι ο αγώνας που κάνεις βρίσκει ανταπόκριση».

Μια ακόμα διεθνής αναγνώριση του έργου του ήρθε τον Δεκέμβριο του 2020, όταν προσκεκλημένος από το Center for Hellenic Studies του Πανεπιστημίου Harvard είχε τηλεδιάσκεψη με θέμα «Συνύπαρξη και διάλογος της αρχαίας με τη σύγχρονη τέχνη». Αφορμή οι πολλαπλές εκθέσεις του στα αρχαιολογικά μουσεία, με ταυτόχρονη προβολή βίντεο 45 λεπτών για τις εν λόγω εκθέσεις. Ο ίδιος ο Γιώργος Ξένος θεωρεί τη συνύπαρξη του έργου του με την αρχαία ελληνική τέχνη μια απαραίτητη και πολύ δημιουργική διαδικασία, που ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’80, όταν για πρώτη φορά τοποθετήθηκαν έργα του στο περίφημο Μουσείο Περγάμου στο Βερολίνο. «Νιώθω ότι το έργο μου αποτελεί συνέχεια του πολιτισμού του ανθρώπου», λέει ο ίδιος.

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr