Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα αργυρό νόμισμα με κεφαλή Απόλλωνα στον εμπροσθότυπο και λύρα στον οπισθότυπο, καθώς τα έως σήμερα γνωστά κυθνιακά νομίσματα των ελληνιστικών χρόνων είναι όλα χάλκινα. Ενα ενεπίγραφο μνημειώδες βάθρο που σώζει την επιγραφή των ύστερων ελληνιστικών χρόνων «Νηρηίς δαμιουργός», το οποίο πιθανώς αναφέρεται σε κάποια αξιωματούχο του ιερού, μας πληροφορεί πως η χρήση της δωρικής διαλέκτου επιβεβαιώνει- για μια ακόμη φορά- την παράλληλη χρήση της με την ιωνική στην Κύθνο. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Ε.Τ.», τα ευρήματα αυτά έχουν ήδη βρει τη θέση τους στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κύθνου, το οποίο άνοιξε τις πόρτες του φέτος για πρώτη φορά!
Τα ευρήματα της ανασκαφικής έρευνας στο Βρυόκαστρο Κύθνου αποδεικνύουν ότι η πόλη κατοικήθηκε αδιάκοπα από τον 12ο αιώνα π.Χ. έως τον 7ο αιώνα μ.Χ. Οι εργασίες της τελευταίας περιόδου εστίασαν στην ανασκαφή των κτιρίων της Ακρόπολης που είχαν έρθει στο φως το 2021. Το νότιο τμήμα της Ακρόπολης προοριζόταν για εγκαταστάσεις στρατιωτικού χαρακτήρα, αναμφίβολα και της μακεδονικής φρουράς που εγκατέστησε στην Κύθνο το 201 π.Χ. ο Φίλιππος Ε’.
Οι εργασίες της ανασκαφής έφεραν επίσης στο φως μια σειρά από δεξαμενές, οι οποίες προφανώς εξασφάλιζαν αποθέματα νερού σε καιρό πολιορκίας. Το πενταετές ανασκαφικό πρόγραμμα στο Βρυόκαστρο Κύθνου (2021-2025) διενεργείται υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Αλεξάνδρου Μαζαράκη Αινιάνος και του έφορου αρχαιοτήτων δρος Δημήτρη Αθανασούλη.
Τρία κτίρια
Οι πρόσφατες έρευνες εστίασαν στο ιερό και στα τρία κτίρια (αρ. 3, 4 και 6) όπως αποτυπώνεται στη φωτογραφική διάταξη του χώρου. Το 2021 το ιερό ταυτίστηκε με ιερό της Δήμητρας και της Κόρης. Η έρευνα του Κτιρίου 4 ενισχύει την άποψη πως πρόκειται για το ναό και έφερε πλήθος στοιχείων, όπως
Πέθανε ο συγγραφέας Βασίλης Λιόγκαρης
λίθινες πλάκες, τοποθετημένες εν μέρει μέσα σε στρώμα στάχτης που περιείχε πολλά καμένα οστά ζώων, θυμιατήρια, πολύμυξα φωτιστικά σκεύη, καθώς και πήλινα γυναικεία ειδώλια. Ανάμεσα στο ναό αυτό και το επίμηκες Κτίριο 3 νοτιότερα, παρεμβάλλονται δύο σχεδόν τετράγωνα μικρά οικοδομήματα, 5 και 6, με αντικριστές εισόδους. Κατά την τελευταία περίοδο ολοκληρώθηκε η έρευνα του Δυτικού Κτιρίου 6. Το εσωτερικό του εκτείνεται εσωτερικά σε τουλάχιστον τρία επίπεδα. Φαίνεται ότι εδώ βρισκόταν αρχικά η κύρια πρόσβαση στο τέμενος, η οποία καταργήθηκε κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους και ενσωματώθηκε στο Κτίριο 6, πιθανώς για την εξυπηρέτηση λατρευτικών αναγκών. Οπως αναφέρουν οι ανασκαφείς, ίσως η χωροταξία αυτή- η διαρρύθμισή του- να λειτουργούσε ως μια προσομοίωση της καθόδου στον Αδη.
Επίσης αποκαλύφθηκε ένα φροντισμένο πλακόστρωτο δάπεδο στον στενό διάδρομο ανάμεσα στα Κτίρια 4 και 5, ο οποίος υποδηλώνει ότι τα δύο αυτά οικοδομήματα ήταν ταυτόχρονα σε χρήση. Ωστόσο, η ακριβής χρήση και η χρονολόγηση όλων των αποκαλυφθέντων οικοδομημάτων θα προσδιοριστεί όταν ολοκληρωθεί η μελέτη των ευρημάτων και των ανασκαφικών δεδομένων. Η έρευνα του εσωτερικού των κτιρίων οδήγησε στην εύρεση πολυάριθμων αναθημάτων.
Ο κύριος όγκος προέρχεται ωστόσο από το Κτίριο 3, το οποίο διαθέτει μνημειώδη είσοδο στο μέσον του επιμήκους βόρειου τοίχου και από τον «αποθέτη», ένα ανάλημμα που οριοθετούσε κατά τη μακρόχρονη πορεία χρήσης του ιερού (7ο αιώνα π.Χ. έως 3ο-4ο αιώνα μ.Χ.) έναν εκτεταμένο «αποθέτη», ο οποίος περιείχε αναρίθμητα αναθήματα.
Συλλέχτηκαν επίσης εκατοντάδες πήλινα αρχαϊκά-ελληνιστικά ειδώλια, πολλοί λύχνοι αρχαϊκών-ρωμαϊκών χρόνων και πολύμυξα τελετουργικά φωτιστικά σκεύη, δαχτυλιόσχημοι «κέρνοι» με επίθετα μικρογραφικά αγγεία, πλήθος επίθετων μικρογραφικών υδριών που έχουν αποκολληθεί από τελετουργικά σκεύη, εξαιρετικής ποιότητας κεραμικά, κυρίως αττικού μελανόμορφου και ερυθρόμορφου ρυθμού, αλλά και άλλων εργαστηριακών κέντρων, κορινθιακά, κυκλαδικά και Ανατολικού Αιγαίου. Αρκετά αγγεία πόσεως, κυρίως ρωμαϊκών χρόνων, προερχόμενα τόσο από το εσωτερικό του ναού (Κτίριο 4) όσο και από τις διάφορες επιχώσεις εντός του Κτιρίου 3 και από τον «αποθέτη», ταυτίζονται ως τελετουργικά, καθώς έχουν επιγραφές που χαράχτηκαν πριν τη διαδικασία της όπτησης και αποτελούν αφιερώματα γυναικών, ενώ επιβεβαιώνουν ότι το ιερό ήταν αφιερωμένο στη λατρεία τόσο της Δήμητρας όσο και της Κόρης. Οπως μάλιστα εισηγούνται οι αρχαιολόγοι, θα μπορούσαμε μάλιστα να υποθέσουμε ότι το Κτίριο 4 ήταν ο ναός της Δήμητρας, ενώ το παρακείμενο μικρότερο Κτίριο 5 αυτός της Κόρης.