Ανάμεσα στις νέες παρεμβάσεις περιλαμβάνονται και τα μέτρα που δεν «πέρασαν» από τη διαπραγμάτευση που έγινε για να οριστικοποιηθεί το πακέτο της ΔΕΘ που ανακοινώθηκε το περασμένο Σάββατο από τον πρωθυπουργό στη Θεσσαλονίκη.

Η ανακοίνωση των μέτρων από τη Θεσσαλονίκη δεν περιέλαβε αποφάσεις οι οποίες ήταν σχεδόν απαραίτητες, αλλά δεν μπήκαν στις λίστες των 12 αυξήσεων εισοδημάτων και των 12 φοροαπαλλαγών.

Δύο κατηγορίες

Το πρώτο από αυτά αφορά στη μείωση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για τους συνταξιούχους με αποδοχές πάνω από 1.400 ευρώ χωρίς προσωπική διαφορά, το οποίο παραπέμφθηκε στις ελληνικές καλένδες. Ωστόσο, όταν από 1/1/2025 θα δοθεί η αύξηση που -σύμφωνα με τον πρωθυπουργό- θα κυμαίνεται σε 2,2%-2,4% χωρίς να υπάρξει παρέμβαση και στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης, τότε τα λίγα ευρώ που θα πάρουν παραπάνω θα εξαφανίζονται από την επιπλέον φορολογία.

Μια δεύτερη κατηγορία που έμεινε δυσαρεστημένη από το μοίρασμα των μέτρων είναι ο στρατός και τα σώματα ασφαλείας που από την πίτα του 1,45 δισ. ευρώ που μοιράστηκε την περασμένη εβδομάδα έχουν να κερδίσουν μόνο 25 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό μεταφράζεται σε κατά κεφαλήν άνοδο των αποδοχών της τάξης των 20 ευρώ μέσω της αύξησης του επιδόματος νυχτερινής απασχόλησης κατά 20%.

Η δυσαρέσκεια για τις πολύ χαμηλές αμοιβές στις Ενοπλες Δυνάμεις έχει αρχίσει να εκδηλώνεται έντονα τα τελευταία χρόνια με αποχωρήσεις. Συνεπώς, το θέμα της ουσιαστικής εισοδηματικής βελτίωσης είναι κάτι που δεν μπορεί να αναβάλλεται συνεχώς.

Ακόμη και οι αυξήσεις στο Δημόσιο μέχρι και 100 ευρώ μπορούν στην πράξη να κρύβουν δυσάρεστες εκπλήξεις για τους πολλούς, οι οποίοι θα πάρουν πολύ λιγότερα. Η οριζόντια αύξηση για να καλυφθεί η αύξηση του κατώτερου μισθού του ιδιωτικού τομέα θα είναι περίπου 20 ευρώ. Στην ονομαστική αύξηση των 100 ευρώ συνυπολογίζεται και η μηνιαία ωφέλεια από το νέο κίνητρο απόδοσης που θα επεκταθεί τo 2025 σε περίπου 60.000-70.000 υπαλλήλους ειδικών θέσεων στο Δημόσιο με κόστος 40 εκατ. ευρώ.

Επιδόματα ΟΠΕΚΑ

Ανησυχία υπάρχει επίσης και για την προσπάθεια αύξησης των τριών περισσότερο διαδεδομένων επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ (παιδιού, στέγασης, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα) αλλά και του επιδόματος ανεργίας. Με βάση τις κυβερνητικές εξαγγελίες, το μέτρο θα είναι «δημοσιονομικά ουδέτερο».

Με άλλα λόγια, τα κοινωνικά επιδόματα θα επανεξεταστούν και από τις «ανοχές» που θα εντοπιστούν (δηλαδή από την περικοπή σημερινών ωφελούμενων που δεν δικαιούνται τα επιδόματα) θα χρηματοδοτηθούν οι αυξήσεις για τους νόμιμα ωφελούμενους. Οπως συμβαίνει κάθε φορά, θα υπάρχουν «οριακές» καταστάσεις οι οποίες θα χρειαστούν πόρους του προϋπολογισμού για να καλυφθούν.

Τα περιθώρια για διορθώσεις θα υπάρξουν μόλις οριστικοποιηθεί η υπέρβαση των εσόδων για το 2024, κάτι που αναμένεται να γίνει στο τέλος του Φεβρουαρίου του 2025. Το οικονομικό επιτελείο περιμένει ότι θα υπερβεί τον στόχο των εσόδων φέτος κατά 1,5-1,7 δισ. ευρώ φτάνοντας το πρωτογενές πλεόνασμα στο 2,5%-2,6% του ΑΕΠ έναντι στόχου 2,1%.

Στη διαπραγμάτευση που προηγήθηκε της ΔΕΘ, υπήρχαν διαθέσιμα τα στοιχεία εσόδων μέχρι και το τέλος Ιουλίου. Η Κομισιόν αναγνώρισε μεν την υπεραπόδοση του στόχου των εσόδων για το 2024, αλλά δεν δέχθηκε να επιβεβαιώσει ότι αυτή θα είναι παραπάνω από το «καθαρό» πλεόνασμα των εσόδων που προκύπτει στο τέλος Ιουλίου, δηλαδή περίπου 550 εκατ. ευρώ.

Αυτά ήταν τα χρήματα που διαπραγματεύτηκε και πήρε η κυβέρνηση για να καλύψει το πακέτο της ΔΕΘ. Ωστόσο, θεωρείται βέβαιο ότι θα προκύψει τουλάχιστον άλλο 1 με 1,2 δισ. ευρώ, το οποίο μπορεί να πιστοποιηθεί στο τέλος τους χρόνου.

Δημοσιονομικοί κανόνες

Ο περιορισμός που υπάρχει από φέτος στο να διατεθεί η υπεραπόδοση των εσόδων είναι η οροφή αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών που επιβάλλουν οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες.

Πλέον, η επίτευξη της οροφής αύξησης των δαπανών είναι το μοναδικό μέγεθος με το οποίο θα κρίνεται η δημοσιονομική πορεία μιας χώρας, άρα και της Ελλάδας.

Η πρόσφατη αύξηση του ορίου από 3 σε 3,5 δισ. ευρώ για να μπορέσουν να χωρέσουν τα μέτρα της ΔΕΘ κατέστη εφικτή με την υιοθέτηση των «ψιλών γραμμάτων» των νέων δημοσιονομικών κανόνων. Είναι γνωστό πλέον ότι η Ελλάδα έχει για το 2025 οροφή αύξηση των δαπανών το 3%, που αντιστοιχεί περίπου σε 3 δισ. ευρώ. Με το πακέτο της ΔΕΘ η αύξηση έχει μετακινηθεί σε καθαρούς δημοσιονομικούς όρους στα 3,5 δισ. ευρώ. Το πακέτο της ΔΕΘ, το οποίο σε καθαρούς δημοσιονομικούς όρους (δηλαδή αν υπολογιστούν φόροι και κρατήσεις) έφτασε τα 750 εκατ. ευρώ, επιμερίζεται σε αύξηση εισοδημάτων κατά 250 εκατ. ευρώ και κατά 500 εκατ. ευρώ σε μειώσεις φόρων και εισφορών.

Το πρώτο μυστικό του νέου συμφώνου είναι ότι τα φορολογικά μέτρα δεν αλλάζουν τον στόχο για την αύξηση των δαπανών. Τούτο διότι οι λεγόμενες «φορολογικές δαπάνες» δεν είναι χρήματα τα οποία θα δαπανήσει ο προϋπολογισμός, αλλά έσοδα τα οποία δεν θα εγγράψει το υπουργείο στους λογαριασμούς του. Η Ελλάδα θα έχει φέτος υπέρβαση εσόδων η οποία αναμένεται να φτάσει το 0,5%-0,6% του ΑΕΠ. Αρα, θεωρητικά, το Δημόσιο θα έχει διαθέσιμα υπερέσοδα 1,5-1,7 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 500 εκατ. ευρώ έχουν διατεθεί ήδη για το πακέτο της ΔΕΘ. Πλέον θα είναι διαθέσιμα στο τέλος του χρόνου άλλα 1-1,2 δισ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά μπορούν θεωρητικά να διατεθούν στο σύνολό τους για μείωση φόρων.

Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη στο τραπέζι και μέτρα τα οποία είναι καθαρές δαπάνες (π.χ. οι αυξήσεις στους μισθούς του Δημοσίου, των Ενόπλων Δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας), όπου όποια ποσά δοθούν θα γίνουν δαπάνες και θα επηρεάσουν την οροφή αύξησης των δαπανών.

Παρά τη στενότητα του στόχου και αυτά μπορούν να εφαρμοστούν αν έχουμε δαπάνες εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό οι οποίες μπορούν να παραγραφούν στο τέλος του 2024.