Το τέλος του 2023 βρίσκει την ελληνική οικονομία να έχει ανακτήσει την επενδυτική βαθμίδα, ύστερα από 13 χρόνια όπου τα ελληνικά ομόλογα ήταν στην κατηγορία «σκουπίδια». Να έχει καταγράψει ρεκόρ μείωσης χρέους κατά 35% του ΑΕΠ στο τέλος του 2022 με το υπόλοιπο να φτάνει το 172,3% του ΑΕΠ από το 206,4% του ΑΕΠ που κορυφώθηκε το 2020, λόγω της πανδημίας. Οι ελληνικές τράπεζες ύστερα από μία 10ετία που αποτελούσαν εταιρίες-«ζόμπι», λόγω του υψηλού ποσοστού «κόκκινων» δανείων, έχουν περάσει σε υγιή κερδοφορία και έχουν πλέον τη ρευστότητα να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία.

Οι επιδόσεις που καταγράφονται για την Ελλάδα δεν είναι μόνο δημοσιονομικές. Η ανεργία από 17,3% το 2018 αναμένεται να μειωθεί στο 11,8% φέτος και έχει μεγάλες πιθανότητες να γίνει μονοψήφια μέχρι και το τέλος του 2024.

Οι επενδύσεις με τη βοήθεια και των κοινοτικών πόρων ύψους 56 δισ. ευρώ που εξασφάλισε το 2020 από το Ταμείο Ανάκαμψης αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο. Από τα 22 δισ. ευρώ τo 2019 θα φτάσουν φέτος τα 31 δισ. ευρώ και τα 37,6 δισ. ευρώ το 2024. Τον επόμενο χρόνο τα εισοδήματα δημόσιου και ιδιωτικού τομέα θα αυξηθούν από τρεις διαδρομές. Ο πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει από το 3,9% φέτος στο 2,6% αυξάνοντας το διαθέσιμο εισόδημα. Εχουν δρομολογηθεί αυξήσεις 900 εκατ. ευρώ για το Δημόσιο, θα γίνει νέα αύξηση του κατώτερου μισθού κατά 5% ενώ ο υπόλοιπος ιδιωτικός τομέας θα ευνοηθεί από την ανάπτυξη κατά 2,9% της οικονομίας. Ολοι θα συνεχίσουν να ευνοούνται από τη σωρευτική μείωση των φόρων κατά 5,4 δισ. ευρώ.

Στόχοι χρονιάς

Μιλώντας στη Βουλή ο υπ. Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, απαρίθμησε επτά στόχους του οικονομικού επιτελείου για τον επόμενο χρόνο ώστε να συνεχιστεί με πιο σταθερούς ρυθμούς η ανοδική πορεία της οικονομίας.

1 Τον περιορισμό της φοροδιαφυγής κατά περίπου 2 δισ. ευρώ με 11 μέτρα που έχουν ψηφιστεί και θα εφαρμοστούν μέσα στον επόμενο χρόνο. Πρώτο βήμα θα είναι η εφαρμογή του νέου τεκμαρτού τρόπου φορολόγησης.

2 Την περαιτέρω ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την αντίστοιχη αύξηση των επενδύσεων με περαιτέρω μείωση του μη μισθολογικού κόστους από το 2025. Ακόμη πιο εύρωστο τραπεζικό σύστημα και αξιοποίηση των ευρωπαϊκών επενδυτικών πόρων από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης.

3  Την περαιτέρω μείωση της ανεργίας σε μονοψήφιο ποσοστό και την αύξηση των εισοδημάτων. Στην κατεύθυνση αυτή ο προϋπολογισμός του 2024 περιλαμβάνει μέτρα άμεσης και έμμεσης αύξησης των εισοδημάτων ύψους 1,6 δισ. ευρώ.

4 Τη συνέχιση της μείωσης του χρέους μέχρι να πλησιάσει στο 100% στο τέλος του 2032 όταν η Ελλάδα θα αρχίσει να αποπληρώνει όλα τα ευρωπαϊκά δάνεια.

5 Την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής με αύξηση της επιχορήγησης στα νοσοκομεία κατά 481 εκατ. ευρώ και αύξηση στον προϋπολογισμό του υπ. Παιδείας κατά 255 εκατ. ευρώ.

6 Την περαιτέρω ενίσχυση της εξωστρέφειας με στόχο την αύξηση των εξαγωγών στο 60% του ΑΕΠ έως το 2027 και στο 70% έως το 2030.

7 Την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας με νέο νομοθετικό πλαίσιο για το Υπερταμείο που θα περιλαμβάνει κανόνες ευελιξίας για τις θυγατρικές του, κανόνες επιβράβευσης για τους εργαζομένους, επιτάχυνση των διαδικασιών και κανόνες για μεγαλύτερες ταχύτητες καθώς και για προσέλκυση ικανών στελεχών από τον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, με τη δημιουργία Εθνικού Επενδυτικού Ταμείου για στήριξη επενδύσεων στις τεχνολογίες αιχμής και στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.

Οι αποφάσεις που θα γεμίσουν τις τσέπες μας

 Μεγάλο κεφάλαιο θα αποτελέσει την επόμενη χρονιά η ενίσχυση των εισοδημάτων τα οποία χτυπήθηκαν από διαδοχικές κρίσεις. Τα μέτρα ύψους 1,6 δισ. ευρώ που περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό του επόμενου χρόνου έχουν ως επιπλέον στόχο τα εισοδήματα στην Ελλάδα από το 70% που είναι σήμερα να συγκλίνουν στον μέσο όρο της Ε.Ε. Τα μέτρα που έχουν δρομολογηθεί ήδη και θα εφαρμοστούν είναι:

1 Το νέο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, στους οποίους ύστερα από 14 χρόνια θα αυξηθούν οι αποδοχές με δημοσιονομικό κόστος 570 εκατ. ευρώ. Οι βασικές παρεμβάσεις αφορούν: Οριζόντια αύξηση κατά 70 ευρώ στον βασικό μισθό ● Αύξηση της οικογενειακής παροχής από 20 έως 50 ευρώ μηνιαίως ● Αύξηση των επιδομάτων θέσης ευθύνης κατά 30% ● Αύξηση του επιδόματος παραμεθορίου και ειδικών συνθηκών εργασίας στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας ● Αυξάνεται το μισθολόγιο των μελών ΔΕΠ καθώς και τα έξοδα διανυκτέρευσης του πολιτικού και ένστολου προσωπικού.

2 Η αύξηση του αφορολόγητου για οικογένειες με παιδιά κατά 1.000 ευρώ με κόστος περίπου 100 εκατ. ευρώ.

3 Η θέσπιση μόνιμου επιδόματος νεότητας (youth pass), ύψους 150 ευρώ, για νέους 18 έως 19 ετών, με κόστος 30 εκατ. ευρώ.

4 Η μείωση του ΕΝΦΙΑ για κατοικίες με ασφάλιση για σεισμό, πυρκαγιά και πλημμύρα, με κόστος 30 εκατ. ευρώ.

5 Η μονιμοποίηση της πλήρους απαλλαγής πρώην δικαιούχων επιδόματος ΕΚΑΣ από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη, με ετήσιο κόστος περίπου 38 εκατ. ευρώ.

6 Η αύξηση των επιδομάτων αναπηρίας κατά 8% που προηγήθηκε τον Απρίλιο με κόστος 95 εκατ. ευρώ.

7 Η αύξηση από 1/1/2024 στις συντάξεις με βάση τον μέσο όρο του ΑΕΠ και του πληθωρισμού. Η αύξηση υπολογίζεται περί το 3%, με κόστος περί τα 400 εκατ. ευρώ ετησίως.

8 Η αύξηση στα έξοδα διανυκτέρευσης ενστόλων στα επίπεδα που ισχύουν με το νέο μισθολόγιο για τους υπόλοιπους δημοσίους υπαλλήλους από 1/1/2024. Κόστος 12 εκατ. ευρώ ετησίως.

9 Η κατάργηση του πέναλτι του 30% όσων συνταξιούχων εργάζονται που αντικαθίσταται με εισφορά της τάξεως του 10% επί των επιπρόσθετων αμοιβών από την εργασία. Το κόστος είναι 600.000 ευρώ.

10 Η αύξηση, από 1/1/2024, του επιδόματος μητρότητας στους ελεύθερους επαγγελματίες και στους αγρότες στους 9 μήνες, στο ύψος του κατώτατου μισθού. Το κόστος υπολογίζεται σε 40 εκατ. ευρώ ετησίως.

11 Το «ξεπάγωμα» από 1/1/2024 των τριετιών καθώς και του κάθε επιδόματος προϋπηρεσίας, που βρίσκονταν σε αναστολή από το 2012.

12 Η μείωση από 1/1/2024 του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων από 0,5% στο 0,2% με κόστος 22 εκατ. ευρώ και κατά 50% του φόρου χρηματιστηριακών συναλλαγών με κόστος 21 εκατ. ευρώ ετησίως.

13 Η αύξηση στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα κατά 8% με κόστος 43 εκατ. ευρώ.

14 Η καταβολή του επιδόματος θέρμανσης, ύψους 237 εκατ. ευρώ, από το οποίο τα 50 εκατ. ευρώ θα δοθούν το 2024.

Σήμα κινδύνου για την ευρωζώνη

Παρά τις θετικές προοπτικές της οικονομίας το 2024 αναμένεται ότι θα είναι μια δύσκολη χρονιά για την Ευρώπη και τον κόσμο γενικότερα. Λίγο πριν από το τέλος του χρόνου η ευρωζώνη κινδυνεύει με ύφεση ενώ η ΕΚΤ έδωσε σήμα… κινδύνου για 20 ευρωπαϊκές τράπεζες σε ό,τι αφορά την κεφαλαιακή τους επάρκεια έναντι πιθανών κινδύνων για «κόκκινα δάνεια». Καμία από τις τράπεζες αυτές δεν είναι ελληνική, ωστόσο υπάρχουν συνεργασίες των εγχώριων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με άλλες ευρωπαϊκές που μπορούν να τις επηρεάσουν.

Πληθωρισμός

Στο μέτωπο του πληθωρισμού o κίνδυνος έρχεται για άλλη μια φορά από το εξωτερικό. Οι επιθέσεις των ανταρτών Χούθι της Υεμένης σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα καθιστούν απαγορευτική τη διέλευση εμπορευμάτων από τη διώρυγα του Σουέζ μέσω της οποίας μεταφέρεται το 9% της ημερήσιας κατανάλωσης σε πετρέλαιο και το 12% των συνολικών εμπορευμάτων πλην των πετρελαιοειδών. Με πρωτοβουλία των ΗΠΑ έχει συγκροτηθεί πολυεθνική δύναμη από 10 δυτικές χώρες για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Ωστόσο, η κατάσταση όπως εξελίσσεται έχει φέρει αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας οι οποίες θα περάσουν σταδιακά στο σύνολο των προϊόντων και υπηρεσιών καθημερινής κατανάλωσης.

Ολα αυτά ενώ οι τιμές ενέργειας πιέζονται από τη διακοπή των προμηθειών ορυκτών καυσίμων της Ευρώπης από τη Ρωσία λόγω της εισβολής στην Ουκρανία που συνεχίζεται, όπως επίσης και απ’ το νέο μέτωπο που έχει ανοίξει στο Ισραήλ με τη Χαμάς.

Τα παραπάνω καθιστούν αμφίβολη την ημερομηνία κατά την οποία η ΕΚΤ θα προχωρήσει στην πρώτη μείωση των επιτοκίων του ευρώ. Τούτο διότι η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, στην τελευταία συνεδρίαση του Συμβουλίου Νομισματικής Πολιτικής, δήλωσε ότι αναμένει συγκυριακή αύξηση του πληθωρισμού πριν επιστρέψει σε καθοδική τροχιά με στόχο να μειωθεί στο 2% μέσα στο 2025.

Τέλος, για το 2024 η Ελλάδα θα κληθεί να κινηθεί με πιο προσεκτικές κινήσεις λόγω της επαναφοράς των νέων ή των υφιστάμενων δημοσιονομικών κανόνων.