Ο λόγος είναι ότι ενώ για τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. η αύξηση των αμυντικών δαπανών είναι εξαίρεση, για την Ελλάδα είναι κανόνας, με μια μικρή παύση, ίσως, στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Ως γνωστόν, η Ελλάδα καλύπτει και με το παραπάνω το ελάχιστο ετήσιο όριο δαπανών του 2% του ΑΕΠ που απαιτεί η συμμετοχή της χώρας στο ΝΑΤΟ.

Μάλιστα από το 2022, που αποφασίστηκε η ενίσχυση στρατού, αεροπορίας και ναυτικού, η Ελλάδα υλοποιεί ένα εκτεταμένο εξοπλιστικό πρόγραμμα, με αρχικό κόστος 10,8 δισ. ευρώ, το οποίο χρόνο με τον χρόνο μεγαλώνει. Για τον λόγο αυτό, οι αμυντικές δαπάνες και η αύξησή τους έχουν ενσωματωθεί στο 4ετές δημοσιονομικό και μεταρρυθμιστικό πλάνο που συμφωνήθηκε με τις Βρυξέλλες, κατ’ εφαρμογήν των νέων δημοσιονομικών κανόνων.

Προγραμματισμός

Ετσι, για φέτος, οι αμυντικές δαπάνες φτάνουν τα 6,6 δισ. ευρώ, ποσό που προσεγγίζει το 3% του ΑΕΠ. Μάλιστα το 2025 έχει προγραμματιστεί οι αμυντικές δαπάνες να αυξηθούν κατά περίπου 1 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2024, λόγω της παραλαβής της πρώτης από τις τρεις φρεγάτες Belhara για το Πολεμικό Ναυτικό.

Αυτό το 1 δισ. ευρώ περιλαμβάνεται και στη συνολική αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών, η οποία για φέτος δεν θα πρέπει να ξεπεράσει το 3,7%. Αν τελικά ενεργοποιηθεί ειδική ρήτρα διαφυγής μόνο για τις αμυντικές δαπάνες, θα είναι λογικό να μην υπολογίζονται όχι μόνο στο έλλειμμα, αλλά και στην οροφή δαπανών. Αυτό σημαίνει ότι και στο κομμάτι των δαπανών το ΥΠΕΘΟ να κάνει επιπλέον δαπάνες ύψους 1 δισ. ευρώ. Τούτο, με δεδομένο ότι δεν θα επηρεαστεί ούτε ο κόφτης των δαπανών για φέτος ούτε και το έλλειμμα, το οποίο από το τέλος του 2024 έχει μειωθεί στο 0,2% του ΑΕΠ.

Η ευκολία αυτή λύνει και τα χέρια της κυβέρνησης είτε για να σκεφτεί τη μείωση περισσότερων φόρων είτε για να κάνει κάποιες άμεσες εισοδηματικές ενισχύσεις για τις οποίες -μέχρι στιγμής- δεν υπήρχαν χρήματα.

Σχεδιασμός

Ο μέχρι τώρα σχεδιασμός περιλάμβανε δύο βασικά φορολογικά μέτρα, τα οποία θα χρηματοδοτούνταν από τα έσοδα από τη φοροδιαφυγή τα οποία για φέτος θα φτάσουν τα 3 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, προγραμματισμένα είναι τα εξής:

• Η αλλαγή φορολογικής κλίμακας, ώστε να ελαφρυνθούν τα εισοδήματα από 20.001 ευρώ μέχρι 40.000 ευρώ, όπου εκτιμάται ότι οριοθετείται εισοδηματικά η λεγόμενη μεσαία τάξη η οποία φορολογείται με συντελεστές από 22% μέχρι και 36%. Παράλληλα, εξετάζεται ένας ενδιάμεσος συντελεστής για τα εισοδήματα από 10.001 ευρώ μέχρι και 20.000 ευρώ, όπου ο συντελεστής φορολόγησης από 9% (για εισοδήματα μέχρι και 10.000 ευρώ) αυξάνεται απότομα σε 22%.
• Η μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30%. Τούτο με δεδομένο ότι πλέον οι φορολογικοί έλεγχοι που υποκαθιστούσε το μέτρο, μπορούν να γίνουν από τη διεύρυνση της χρήσης του My Data. Οι όποιες απώλειες φόρων μπορούν να αναπληρωθούν από τα έσοδα από τη φοροδιαφυγή.
• Η μείωση της αυτοτελούς φορολόγησης ενοικίων, που αποτελεί αντικίνητρο για κάποιους ιδιοκτήτες να αυξήσουν την προσφορά στέγης. Σήμερα τα καθαρά εισοδήματα από ακίνητα, δηλαδή τα ποσά που προκύπτουν από την αφαίρεση των δαπανών που εκπίπτουν από τα ακαθάριστα ποσά εισοδημάτων από ακίνητα, φορολογούνται αυτοτελώς, με κλίμακα στην οποία ισχύουν συντελεστές φόρου:

– 15% μέχρι τα 12.000 ευρώ.

– 35% στο τμήμα από 12.001 έως 35.000 ευρώ.

– 45% στο τμήμα πάνω από 35.000 ευρώ.

Η πρόταση των ιδιοκτητών, η οποία βρίσκεται υπό εξέταση, αφορά στη θέσπιση περισσότερων ενδιάμεσων συντελεστών, ώστε να έχουμε πιο ομαλή φορολόγηση.

• Ενα τέταρτο μέτρο που κερδίζει πόντους στην κυβερνητική ατζέντα είναι η συνέχιση της μείωσης της φορολογίας της εργασίας η οποία μαζί με τη μείωση κατά 1% για φέτος έχει φτάσει το 5,4% από το 2019. Είναι ήδη προγραμματισμένη μια επιπλέον μείωση κατά 0,5% για το 2027. Αν προκύψει δημοσιονομικός χώρος, μπορεί να έχουμε μείωση κατά 0,5% ή 1% το 2026 ώστε το 2027 η συνολική μείωση να φτάσει στο 6,9%.

Συνταξιούχοι

Η μείωση της αύξησης των δαπανών αφήνει περιθώρια για στοχευμένες παρεμβάσεις και από την πλευρά των δαπανών.

• Στην κατεύθυνση αυτή, μπορεί να επανεξεταστεί το θέμα της καταβολής των αναδρομικών από επικουρικές και Δώρα για όλους του συνταξιούχους. Το μέτρο θα είναι έκτακτο αλλά εμπίπτει στην κατηγορία εφαρμογής δικαστικών αποφάσεων. Συνεπώς και οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να έχουν αντίρρηση για κάτι τέτοιο.
• Επίσης, πηγές του οικονομικού επιτελείου αφήνουν ανοιχτό να γίνουν και κάποιες νέες εισοδηματικές «διορθώσεις» ειδικά στα ειδικά μισθολόγια, όπως έχουν κατ’ επανάληψη γίνει τα τελευταία τρία χρόνια.

Ωστόσο, δεν θέλουν να ανοίξουν τα χαρτιά τους, αφού όπως τόνιζαν, περιμένουν να δουν την τελική μορφή της πρότασης για την εξαίρεση, ώστε να αποφασιστεί πώς θα διατεθεί το ποσό που μπορεί να γίνει δαπάνη, χωρίς να επηρεαστούν η δημοσιονομική κατάσταση και οι στόχοι για το χρέος και το έλλειμμα.

ΤΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟ

Παρεμβάσεις χωρίς τα λάθη του παρελθόντος

Με δεδομένες τις οροφές δαπανών που έχουν συμφωνηθεί στο 4ετές δημοσιονομικό και μεταρρυθμιστικό πλάνο με την Ε.Ε. για την περίοδο 2025-2028, η Ελλάδα για να έχει σταθερή μείωση του χρέους έχει περιθώριο να αυξήσει τις δαπάνες κατά 3,7% φέτος, 3,2% το 2026, 3,1% το 2027 και 3% το 2028.

Μέχρι τώρα στο υπ. Οικονομίας γνώριζαν ότι ένα μέρος της αύξησης κάθε χρονιάς θα καλυφθεί από την αύξηση των αμυντικών δαπανών. Αν το σύνολο των δαπανών ή η αύξηση πάνω από ένα όριο εξαιρεθούν από τον υπολογισμό του ελλείμματος, υπάρχει προοπτική για νέες στοχευμένες παρεμβάσεις για τα χρόνια που θα είναι σε ισχύ η ειδική ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες.

Πηγές του υπουργείου ξεκαθάριζαν ότι οι όποιες παρεμβάσεις θα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από την υπεραπόδοση της οικονομίας και σε καμία περίπτωση δεν θα θέσουν σε κίνδυνο την πτωτική πορεία του χρέους.