Ηδη, η συμμετοχή είναι μεγάλη όπως προκύπτει από τα στοιχεία που έχει αποκλειστικά στη διάθεση του ο «Ελεύθερος Τύπος», δεδομένου ότι έχουν γίνει περισσότερες από 1,3 εκατ. υπαγωγές, ενώ ανοιχτό φαίνεται πως παραμένει ακόμα το ενδεχόμενο να δοθεί μια ακόμα ευκαιρία σε όσους έχουν μεγάλα αυθαίρετα (κατηγορίας 5) να μπουν εκ νέου στη διαδικασία τακτοποίησης. Την ίδια ώρα, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη ο σχεδιασμός του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τον εντοπισμό των νέων αυθαιρεσιών, καθώς το σχετικό έργο θα είναι έτοιμο τους πρώτους μήνες του επόμενου έτους.

Οσον αφορά την κατηγορία 5, της οποίας η προθεσμία ένταξης εξέπνευσε το 2020, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκος Ταγαράς, σημείωσε στον «Ε.Τ.» ότι υπάρχει ως σενάριο στο τραπέζι ακόμα, αλλά δεν είναι σίγουρο αν τελικά θα δοθεί το πράσινο φως. Σε κάθε περίπτωση, όπως είπε, «επειδή και αυτή η κατηγορία αποτελεί μια πραγματικότητα, υπάρχει η πρόθεση να ανοίξει, αλλά σε αυτή τη φάση δεν είναι τίποτα σίγουρο».

Οπως εξήγησε «στόχος είναι να σταματήσουμε να εξελίσσουμε τα νέα αυθαίρετα και δεν ξεχνάμε αυτά που υπάρχουν αλλά επειδή πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και να μη λέμε μεγάλα πράγματα τα οποία δεν μπορούμε να κάνουμε -γιατί δεν μπορείς να κλείσεις 100 χρόνια εκκρεμότητες, δεν γίνεται να πατήσουμε ένα κουμπί και να τα λύσουμε όλα- δρομολογούμε λύσεις με εργαλεία, χρήματα και ταχύτητες που δεν έχουν υπάρξει ποτέ στο παρελθόν. Τα καινούργια αυθαίρετα θα εντοπίζονται αμέσως και με αυτόματο τρόπο θα πηγαίνουν τα ραβασάκια».

Τι δείχνουν όμως οι αριθμοί ένταξης αυθαιρέτων; Εως σήμερα, (Απρίλιο 2025), συνολικά με όλους τους σχετικούς νόμους έχουν γίνει 1.366.495 υπαγωγές αυθαιρέτων.

Το 2017 με τον 4495/17 μπήκαν σε διαδικασία τακτοποίησης 30.582 αυθαίρετα, το 2018 άλλα 195.405, το 2019 ακόμα 149.394 αυθαίρετα και το 2020 επιπλέον 331.043 αυθαίρετα. Το διάστημα αυτό (2017 – 2020) μπορούσαν να μπουν σε διαδικασία τακτοποίησης και οι πέντε κατηγορίες αυθαιρέτων. Από το 2021 που εξέπνευσε η προθεσμία για τη κατηγορία 5, τα στοιχεία δείχνουν πως μπήκαν σε ρύθμιση 127.292, το 2022 ακόμα 119.920 κτίσματα, το 2023 επιπλέον 119.356, το 2024 εντάχθηκαν 115.718 και μέσα στο 2025 οι υπαγωγές που έχουν γίνει ανέρχονται στις 47.537.

Μάλιστα, οι περισσότερες παρεμβάσεις αφορούν σε αλλαγές χρήσης και ημιυπαίθριους χώρους, κατέχοντας μάλιστα σημαντικό μερίδιο στην πίτα των κτισμάτων που έχουν κάνει υπαγωγή στην πλατφόρμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, καθώς αποτελούν 1 στις 3 δηλώσεις.

Δεδομένου ότι η κλεψύδρα μετρά αντίστροφα, οι πολίτες που θέλουν να τακτοποιήσουν το αυθαίρετό τους (το οποίο χτίστηκε πριν το 2011 και ανήκει στην κατηγορία 1 – 4), έχουν τη δυνατότητα να το πράξουν μέχρι τον Μάρτιο του 2026 με προσαυξημένα πρόστιμα και συγκεκριμένα ως εξής: κατά 40%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2024 μέχρι τις 31 Μαρτίου 2026.

Υπενθυμίζεται ότι η σχετική ρύθμιση προέβλεπε για όσους εκμεταλλεύονταν από την αρχή την ένταξή τους πιο μειωμένες προσαυξήσεις, δηλαδή:

– κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση βρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν προεδρικά διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.

– κατά 20% αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2020 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2021,

– κατά 25%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2021 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2022,

– κατά 30%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2022 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023,

– κατά 35%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2023 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2024.

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Για να θεωρείται η διαδικασία ολοκληρωμένη, οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων κατηγορίας 1 – 4 που έχουν ενταχθεί στην ρύθμιση τακτοποίησης, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι γίνεται μόνον όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου έχει ολοκληρώσει την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της ιδιοκτησίας του, δηλαδή η μη έκδοσή της, θα ισοδυναμεί με μη τακτοποίηση της αυθαιρεσίας. Επομένως, για τη μεταβίβαση του ακινήτου, προϋπόθεση είναι η τακτοποίηση και η έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.

ΠΩΣ ΥΠΟΛΟΓΙΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΡΟΣΤΙΜΑ

Το πρόστιμο υπολογίζεται ανάλογα με το μέγεθος, την τιμή ζώνης της περιοχής, την παλαιότητα και άλλα πολεοδομικά μεγέθη. Μπορεί να εξοφληθεί σε έως και 100 μηνιαίες δόσεις με ελάχιστο ποσό δόσης 50 ευρώ, ενώ δίνεται η δυνατότητα έκπτωσης 20% στην εφάπαξ καταβολή ή 10% στην καταβολή του 30%.

α) 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.

β) 500 ευρώ για κτίριο/χρήση για 100 έως 500 τ.μ.

γ) 1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση για 500 έως 2.000 τ.μ.

δ) 4.000 ευρώ για κτίριο/χρήση για 2.000 έως 5.000 τ.μ.

ε) 10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5000 τ.μ.

Εντοπισμός με Drones και Τεχνητή Νοημοσύνη

Μέσα στο καλοκαίρι αναμένεται να μπει σε τροχιά υλοποίησης το έργο για τον εντοπισμό αυθαιρέτων με δορυφόρους, drones αλλά και Τεχνητή Νοημοσύνη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, ενώ όπως εξηγεί στον «Ελεύθερο Τύπο» ο πρόεδρος του ΤΕΕ, Γιώργος Στασινός, μέχρι τον Μάρτιο του 2026 αναμένεται να ολοκληρωθεί.

Μέσα στον Μάιο, όπως σημείωσε ο κ. Στασινός που ο διαγωνισμός θα έχει γυρίσει από το Ελεγκτικό, «θα μπουν οι υπογραφές και το καλοκαίρι θα ξεκινήσει το έργο που θα αφορά όλη τη χώρα, ώστε μέχρι τον Φεβρουάριο – Μάρτιο του 2026 να έχει ολοκληρωθεί».

Προτεραιότητα θα δοθεί στα ακίνητα που ανεγέρθηκαν μετά το 2011 που αποτελεί την κόκκινη γραμμή και συγκεκριμένα στην περίοδο 2012 – 2019 αλλά και σε ευαίσθητες περιοχές που έχουν εντοπιστεί μεγάλα προβλήματα αυθαιρεσιών.

Στόχος του έργου είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος που θα κάνει χρήση νέων τεχνολογιών GIS και ΑΙ σε συνδυασμό με νέες και επαναληπτικές λήψεις αεροφωτογραφιών υψηλής ανάλυσης με επανδρωμένα αεροσκάφη και UAV και τα δεδομένα του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη, για τον αποτελεσματικό εντοπισμό και τον άμεσο έλεγχο περιπτώσεων αυθαίρετης δόμησης κατ’ εφαρμογή των νόμων 4495/17 και 5106/2024 και την κατά τόπους επιβολή και εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας.

Μεταξύ άλλων, το έργο περιλαμβάνει:

-Εφαρμογή αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης σε ιστορικό υπόβαθρο αναφοράς 2011 και σε πρόσφατο υπόβαθρο 2024 (ορθοεικόνες) τα οποία έχουν παραχθεί από δορυφορικές εικόνες και θα διατεθούν από το υπουργείο Περιβάλλοντος και το ΤΕΕ, με σκοπό τη σύγκριση και τον εντοπισμό της διαφοράς των κτιρίων από το 2011 έως 2024 και την εξαγωγή των περιγραμμάτων τους σε έκταση 30.000 km2.

-Γεωαναφορά των τοπογραφικών διαγραμμάτων των οικοδομικών αδειών των Υπηρεσιών Δόμησης (έως το 2019) και μετάπτωση των τοπογραφικών διαγραμμάτων από το e-Αδειες (από το 2019 και μετά) για τον εντοπισμό των κτιρίων μετά το 2011 χωρίς οικοδομική άδεια.

-Παραγωγή ψηφιακού ορθοφωτοχάρτη ακρίβειας έως 20 cm, από αεροφωτογράφηση για την κάλυψη 20.000 τετρ. χιλιομέτρων της χώρας, επιπλέον των περιοχών που έχουν ήδη καλυφθεί κατά την περίοδο 2022-2024 στο πλαίσιο των έργων Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης και 3D Μητρώο Κτιρίων που υλοποιεί το ΤΕΕ, κατανεμημένων πανελλαδικά στα αστικά κέντρα χώρας, με έμφαση σε παράλιες ζώνες και κατά προτεραιότητα σε περιοχές με αυξημένα προβλήματα αυθαίρετης δόμησης.

-Δημιουργία τρισδιάστατης ψηφιοποίησης περίπου ενός εκατομμυρίου κτισμάτων, με υπολογισμό της κάλυψης, της συνολικής δομημένης επιφάνειας, του υψομέτρου βάσης και κορυφής και τη δημιουργία 3D μητρώου κτιρίων.

Θα αναλυθούν και θα υποστούν επεξεργασία δεδομένα από το μητρώο συνολικά 2,5 εκατομμυρίων κτιρίων, ψηφιοποιημένες και γεωκωδικοποιημένες άδειες οικοδομών, καθώς και κάθε στοιχείο από τις πλατφόρμες για τις οικοδομικές άδειες, της υπαγωγής αυθαιρέτων, της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας, και στοιχεία του Κτηματολογίου, των δασικών χαρτών, του αιγιαλού, κ.λπ. για τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των «εν δυνάμει» αυθαίρετων κατασκευών, με προτεραιότητα τη δόμηση της περιόδου 2012 – 2019.