Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιοποίησε χθες η Κομισιόν, η Ελλάδα είχε το παραπάνω έτος απώλειες της τάξης του 25,8% σε σχέση με τις προσδοκώμενες εισπράξεις, ενώ σε απόλυτους αριθμούς το ποσό που χάθηκε για τα δημόσια έσοδα ανερχόταν στα 5,350 δισ. ευρώ. Ακόμη και η Ιταλία, που κάποτε ήταν «πρωταθλήτρια» σε απώλειες, είχε καλύτερη επίδοση από τη χώρα μας. Στον αντίποδα, η Κύπρος κατέγραψε την καλύτερη επίδοση στην ευρωζώνη, με απώλειες ΦΠΑ μόλις 2,7% ή 54 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με τη μελέτη, το 2019 τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. εκτιμάται ότι απώλεσαν 134 δισ. ευρώ από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ). Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε απώλειες εσόδων λόγω απάτης και φοροδιαφυγής στον τομέα του ΦΠΑ, αποφυγής και πρακτικών βελτιστοποίησης του ΦΠΑ, χρεοκοπιών και πτωχεύσεων, καθώς και εσφαλμένων υπολογισμών και διοικητικών σφαλμάτων. Αν και ορισμένες απώλειες εσόδων είναι αδύνατον να αποφευχθούν, η αποφασιστική δράση και οι στοχευμένες απαντήσεις πολιτικής θα μπορούσαν κάνουν πραγματικά τη διαφορά, ιδίως όσον αφορά τη μη συμμόρφωση, αναφέρει η Κομισιόν.

Οπως τονίζει, η απώλεια εσόδων από τον ΦΠΑ έχει εξαιρετικά αρνητικό αντίκτυπο στις κρατικές δαπάνες για δημόσια αγαθά και υπηρεσίες, από τις οποίες εξαρτιόμαστε όλες και όλοι, όπως τα σχολεία, τα νοσοκομεία και οι μεταφορές. Ο χαμένος ΦΠΑ θα μπορούσε, επίσης, να έχει αποδειχθεί επωφελής, τη στιγμή που τα κράτη-μέλη προσπαθούν να καλύψουν το χρέος που προέκυψε κατά την αρχική ανάκαμψη από την πανδημία Covid-19 ή να αυξήσουν τις φιλοδοξίες τους όσον αφορά τη χρηματοδότηση για το κλίμα.

Πάντως, έπειτα από συνεχείς προσπάθειες βελτίωσης της κατάστασης τόσο σε επίπεδο Ε.Ε. όσο και σε εθνικό επίπεδο, η μείωση των απωλειών συνεχίστηκε το 2019, και το συνολικό έλλειμμα ΦΠΑ στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. μειώθηκε σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Σε ονομαστικούς όρους, το 2019 το συνολικό έλλειμμα ΦΠΑ της Ε.Ε. μειώθηκε κατά σχεδόν 6,6 δισ. ευρώ, στα 134 δισ. ευρώ, μείωση που συνιστά σημαντική βελτίωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος, κατά το οποίο είχε σημειωθεί μείωση κατά 4,6 δισ. ευρώ. Αν και το συνολικό έλλειμμα ΦΠΑ βελτιώνεται μεταξύ του 2015 και του 2019, παραμένει άγνωστη η πλήρης έκταση των επιπτώσεων της πανδημίας Covid-19 στην καταναλωτική ζήτηση και, κατά συνέπεια, στα έσοδα από τον ΦΠΑ το 2020.

Το 2019 η Ρουμανία κατέγραψε το υψηλότερο εθνικό έλλειμμα συμμόρφωσης προς τον ΦΠΑ, έχοντας απολέσει το 34,9% των εσόδων της, ακολουθούμενη από την Ελλάδα (25,8%) και τη Μάλτα (23,5%). Τα μικρότερα ελλείμματα ΦΠΑ στην ευρωζώνη παρατηρήθηκαν στην Κύπρο (2,7%). Σε απόλυτες τιμές, τα υψηλότερα ελλείμματα συμμόρφωσης προς τον ΦΠΑ καταγράφηκαν στην Ιταλία (30,1 δισ. ευρώ) και στη Γερμανία (23,4 δισ. ευρώ). Στα περισσότερα κράτη-μέλη, η απόλυτη ετήσια μεταβολή του ελλείμματος ΦΠΑ ήταν χαμηλότερη από δύο ποσοστιαίες μονάδες. Συνολικά, το ποσοστό του ελλείμματος ΦΠΑ μειώθηκε σε 18 κράτη-μέλη. Εκτός από την Κύπρο, οι σημαντικότερες μειώσεις του ελλείμματος ΦΠΑ σημειώθηκαν στην Ελλάδα, στη Λιθουανία και στη Σλοβακία (μεταξύ -3,2 και -2,2 ποσοστιαίων μονάδων).

Η Ε.Ε. έχει ήδη καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για τη βελτίωση του τρόπου είσπραξης του ΦΠΑ. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει στηρίξει τα κράτη-μέλη για την καλύτερη μεταξύ τους συνεργασία στο δίκτυο Eurofisc, το οποίο αποτελείται από εθνικούς υπαλλήλους από τα 27 κράτη-μέλη και τη Νορβηγία. Από το 2019 τα μέλη του δικτύου χρησιμοποιούν ενεργά το εργαλείο «Ανάλυση Δικτύων Συναλλαγών» (TNA), που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. για την ταχεία ανταλλαγή και την από κοινού επεξεργασία δεδομένων ΦΠΑ, και το οποίο τους παρέχει τη δυνατότητα να εντοπίζουν αυτόματα τη διασυνοριακή απάτη στον τομέα του ΦΠΑ σε πολύ πιο πρώιμο στάδιο. Το 2022 η Επιτροπή θα δρομολογήσει, επίσης, νομοθετικές προτάσεις για τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό του συστήματος ΦΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης του Eurofisc.