Με τις προσφυγές οφειλετών για ένταξη στο Νόμο Κατσέλη να πυκνώνουν όσο πλησιάζει η λήξη της ισχύος του (σ.σ.; στα τέλη του 2018) και ενόσω παραμένουν στα… χαρτιά οι όποιες αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο, η τραπεζική αγορά αναζητά τρόπους προκειμένου να ενισχυθεί η δυναμική τακτοποίησης του επίμαχου χαρτοφυλακίου εξωδικαστικά.

Σπάσιμο στα δύο

« Το “Split and Freeze” είναι ένα από τα προϊόντα που φιλοδοξούμε ότι θα λειτουργήσει ως δέλεαρ για δανειολήπτες με ληξιπρόθεσμες οφειλές», σημειώνουν στον Ελεύθερο Τύπο παράγοντες της τραπεζικής αγοράς. Πρόκειται για το μοντέλο που είχε χρησιμοποιηθεί κατά κόρον στην ιρλανδική κρίση και προβλέπει τη δυνατότητα διαχωρισμού ενός δανείου σε δύο τμήματα («tranches»): i. ένα ενυπόθηκο, το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται ότι μπορεί να αποπληρώνει με βάση την υφιστάμενη και την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής αυτού και ii. το υπόλοιπο τμήμα του αρχικού δανείου, το οποίο ναι μεν θα επανεξετάζεται στο μέλλον, χωρίς να τοκοφορείται, θα τίθεται, ωστόσο, σε σταδιακό κούρεμα, σε αντιστοιχία με τη συνέπεια καταβολών του δανειολήπτη.

Δώστε τα κλειδιά

Την ίδια στιγμή, οι συναινετικές λύσεις (amicable solutions), όπως η εθελοντική παράδοση ακινήτου, εξελίσσονται σε ακόμη ένα σημαντικό όπλο στη «φαρέτρα» των τραπεζών. Στην περίπτωση αυτή, ο δανειολήπτης μπορεί να παραδώσει τα κλειδιά του ακινήτου του, πετυχαίνοντας διευθέτηση του υπολοίπου της οφειλής ή και διαγραφή της. «Η λύση της εθελοντικής παράδοσης ενέχει διπλό όφελος για τους οφειλέτες. Αφενός η αξία του ακινήτου -μετά τον επανυπολογισμό από πλευράς της τράπεζας- θα είναι μεγαλύτερη από την τιμή που θα πετύχαιναν στον πλειστηριασμό και αφετέρου το υπόλοιπο της οφειλής είτε θα “κουρεύεται”/ρυθμίζεται είτε θα διαγράφεται, λαμβάνοντας υπόψη και τις προβλέψεις του εκάστοτε χρηματοπιστωτικού ιδρύματος», εξηγεί στον «Ε.Τ.» υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος.

Περιθώρια αντιδράσεων

«Οι δανειολήπτες δεν υποχρεούνται να αποδεχτούν τις προτάσεις των τραπεζών. Αρκεί μόνο να συναινέσουν στη διερεύνηση εναλλακτικής πρότασης αναδιάρθρωσης», σημειώνει στον «Ε.Τ.» ο δικηγόρος κ. Δημήτρης Αναστασόπουλος και προσθέτει: «Ο Κώδικας Δεοντολογίας των Τραπεζών δίνει αρκετές -τουλάχιστον προσωρινές- λύσεις, όπως περίοδο χάριτος, μείωση επιτοκίου, διαγραφή τόκων, διαγραφή κεφαλαίου σε εξαιρετικές περιπτώσεις κ.λπ., ενώ είναι υποχρεωτικός για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Δηλαδή, εάν κάποιος δανειολήπτης δεν πληρώσει για πάνω από 60 ημέρες το δάνειό του, τότε η τράπεζα δεν μπορεί να το καταγγείλει πριν αποστείλει τη σχετική επιστολή».

Σύμφωνα με τον ίδιο, όταν έρθει η επίμαχη επιστολή, ο δανειολήπτης οφείλει να απαντήσει. «Μόνον έτσι θα μπορέσει ενδεχομένως να αμυνθεί στην αναγκαστική εκτέλεση που θα ξεκινήσει στο μέλλον η τράπεζα, εάν αποτύχει να ρυθμιστεί η οφειλή, ενώ την ίδια στιγμή, θα μπορεί να αναδείξει μία τυχόν καταχρηστική συμπεριφορά από πλευράς της ή να στηρίξει την άποψή του για αδιάλλακτη στάση στο να του προσφέρουν ρεαλιστικές ρυθμίσεις».

Οσον αφορά στους δανειολήπτες οι οποίοι δεν απάντησαν -επειδή δεν ήθελαν, δεν γνώριζαν ή λανθασμένα τους συμβούλεψαν να μην το κάνουν- στο τυποποιημένο έντυπο ενημέρωσης για τα οικονομικά τους στοιχεία, με συνέπεια να χαρακτηριστούν ως μη συνεργάσιμοι, διατηρούν το δικαίωμα να το πράξουν, έστω και εκ των υστέρων. «Επαφίεται, ωστόσο, στη… διάθεση των τραπεζών εάν θα συνεργαστούν μαζί τους για τη ρύθμιση των οφειλών ή εάν θα εκκινήσουν νομικές διαδικασίες», εξηγεί ο κ. Αναστασόπουλος.

Και… έναντι

Σε κάθε περίπτωση, για να βγει κάποιος από τις «μαύρες» λίστες των τραπεζών, οφείλει να… ρίξει γέφυρες, αναζητώντας από κοινού με τα αρμόδια στελέχη των ιδρυμάτων τη ρύθμιση εκείνη που θα τον καταστήσει εκ νέου συνεπή. Προς επίρρωση, ακόμη και εάν οι δανειολήπτες δεν μπορούν να καταβάλουν την όποια δόση τους προταθεί, τότε θα πρέπει να καταθέτουν έστω ένα μικρό μέρος της, προκειμένου να γίνει εμφανής η προσπάθεια, αλλά και η πρόθεσή τους να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. «Αυτό “εκθέτει” την τράπεζα, ενώ είναι και ο μόνος τρόπος να βοηθηθεί ο δανειολήπτης μελλοντικά σε ένα δικαστήριο. Το ίδιο πρέπει να κάνει και ενώ περιμένει απάντηση από την τράπεζα για μία ρύθμιση. Προτείνει, δηλαδή, μία δόση 100 ευρώ/μηνιαίως. Δεν περιμένει την απάντηση από τα αρμόδια τραπεζικά στελέχη, αλλά αρχίζει άμεσα να καταβάλλει το επίμαχο ποσό», σχολιάζει ο κ. Αναστασόπουλος.

Ποιοι και πώς μπορούν να καταφύγουν στο Νόμο Κατσέλη

Η απροθυμία της κυβέρνησης να νομοθετήσει για την παράταση της ισχύος του Νόμου Κατσέλη και μετά το 2018, σε συνδυασμό με τις εισηγήσεις των τραπεζών για αυστηροποίηση των κριτηρίων ένταξης, απειλεί να στερήσει από τους δανειολήπτες το σημαντικότερο, ίσως, καταφύγιό τους. Τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια που έχουν ενταχθεί στο Νόμο Κατσέλη υπολογίζονται σήμερα σε περισσότερα από εννέα δισ. ευρώ, αριθμός που υπολογίζεται πως αντιστοιχεί στο 1/3 των υπόλοιπων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των τραπεζών στη συγκεκριμένη κατηγορία. Συνολικά, δε, τα δάνεια που τελούν σε καθεστώς νομικής προστασίας ανέρχονται σε 15 δισ. ευρώ.

Προϋποθέσεις

«Εφόσον κάποιος τελικά δεν μπορεί να ρυθμίσει το δάνειό του και έχει αποφασίσει ότι θέλει να υπαχθεί στο Νόμο Κατσέλη, θα πρέπει να γνωρίζει ότι εκτός από τις τυπικές προϋποθέσεις, οι οποίες είναι πολλές, θα πρέπει να αποδείξει ότι βρίσκεται σε ανυπαίτια αδυναμία, ότι, δηλαδή, δεν μπορεί να πληρώνει τα δάνειά του και δεν φταίει γι’ αυτό», τονίζει ο κ. Αναστασόπουλος.

Στο πλαίσιο αυτό, τόσο ο χρόνος που επιλέγει να υποβάλει την αίτηση ενώπιον του Ειρηνοδικείου όσο και ο χρόνος που θα σταματήσει να πληρώνει τα δάνειά του θεωρούνται εξίσου κρίσιμοι. «Εν ολίγοις, δεν μπορεί απλά να σταματήσει να πληρώνει επειδή έτσι αποφάσισε. Ο χρόνος παύσης πρέπει να συμπίπτει με ένα αιφνίδιο γεγονός, που να δικαιολογεί την απόφασή του, όπως η απώλεια της εργασίας», εξηγεί ο ίδιος.

Για παράδειγμα, έστω ότι ένας δανειολήπτης έλαβε δάνειο το 2005, ενώ είχε μισθό 1.500 ευρώ και η δόση είχε οριστεί στα 400 ευρώ. Τότε, βάσει του εισοδήματος, μπορούσε να είναι συνεπής στις μηνιαίες καταβολές. Σήμερα, όμως, δεν έχει αυτή τη δυνατότητα, μιας και έχασε την εργασία του ή του έκαναν περικοπή 50% στο μισθό. Εάν δεν υπάρχει κάποιου τέτοιου είδους μεταβολή στο εισόδημα, που να συμπίπτει χρονικά με την περίοδο, που σταμάτησε να πληρώνει, δεν μπορεί να υπαχθεί στο Νόμο Κατσέλη.

Εύλογες δαπάνες διαβίωσης

Περαιτέρω, ακόμη και να υπάρχει μείωση στο εισόδημα, εξετάζεται εάν ο δανειολήπτης βρίσκεται σε αδυναμία ακόμα και με το μειωμένο εισόδημα, αφού λαμβάνονται ενδεικτικά υπόψη οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης, οι οποίες είναι χαμηλές, αλλά σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως μία σοβαρή ασθένεια, αναπροσαρμόζονται προς τα πάνω.

Τέλος, σύμφωνα με το Νόμο Κατσέλη, ένας δανειολήπτης πρέπει να είναι συνεργάσιμος, δηλαδή επί της ουσίας να ενημερώνει αυτοβούλως την τράπεζα εντός 15 εργασίμων ημερών για κάθε προσωπική ή οικονομική μεταβολή και, βεβαίως, να ανταποκριθεί στην επιστολή της, εφόσον έχει σταματήσει να πληρώνει, προκειμένου να γίνει μία προσπάθεια εξωδικαστικής ρύθμισης του δανείου.

Διαδικασία υπαγωγής και κριτήρια ένταξης

* Κατάθεση αίτησης στο Ειρηνοδικείο με όλα τα απαιτούμενα έγγραφα και την υπεύθυνη δήλωση.

* Με την παραλαβή της αιτήσεως και των εγγράφων, η γραμματεία προβαίνει εντός δύο ημερών σε τυπικό έλεγχο αυτής και ανοίγεται φάκελος στο όνομα του οφειλέτη.

* Εφόσον δεν διαπιστώθηκε κάποια έλλειψη, τότε προσδιορίζεται η συζήτηση της αιτήσεως υποχρεωτικώς εντός έξι μηνών από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της κατάθεσης.

* Εάν διαπιστώθηκε κάποια έλλειψη, τότε πρέπει να γίνει η συμπλήρωση εντός 15 ημερών από τη λήψη σχετικής πρόσκλησης, με τη δυνατότητα παράτασης μέχρι δύο μηνών, άλλως η αίτηση τίθεται στο αρχείο.

* Η ημέρα επικύρωσης προσδιορίζεται εντός δύο μηνών από την ολοκλήρωση της κατάθεσης και μέχρι τη συζήτησή της απαγορεύεται η λήψη καταδιωκτικών μέτρων κατά του οφειλέτη.

* Η επίδοση της αίτησης γίνεται εντός 15 ημερών από την ολοκλήρωση της αίτησης στους πιστωτές και τους εγγυητές.

* Συζήτηση του προδικαστικού συμβιβασμού.

* Συζήτηση της αιτήσεως στο Ειρηνοδικείο για την υπαγωγή στη ρύθμιση.

Κριτήρια

Σημειώνεται ότι εάν η κυβέρνηση δεν… ενδώσει στις πιέσεις των θεσμών για μείωση -σε ποσοστό ακόμη και 50%- τόσο των εισοδηματικών κριτηρίων όσο και των αντικειμενικών αξιών, τότε θα συνεχίσουν να ισχύουν τα εξής:

1 Το μηναίο εισόδημά του δανειολήπτη δεν πρέπει να ξεπερνά συνολικά:

* για άγαμο τα 1.159,4 ευρώ

* για ζευγάρι τα 1.972 ευρώ

* για ζευγάρι με ένα παιδί τα 2.448 ευρώ και

* για ζευγάρι με δύο παιδιά τα 2.924 ευρώ.

2 Η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας να μην υπερβαίνει:

* για τον άγαμο τις 180.000 ευρώ

* για τον έγγαμο τις 220.000 ευρώ.

Τα περιουσιακά όρια προσαυξάνονται κατά 20.000 ευρώ ανά παιδί και μέχρι τρία παιδιά.

Η… γκάμα των ρυθμίσεων

1 Βραχυχρόνιες (διάρκειας μικρότερης των δύο ετών)

* Τακτοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών (συμφωνία αποπληρωμής τους με βάση προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα).

* Κεφαλαιοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών και αναπροσαρμογή του προγράμματος αποπληρωμής του οφειλόμενου υπολοίπου.

* Μειωμένη δόση μεγαλύτερη των οφειλόμενων τόκων.

* Μειωμένη δόση μικρότερη των οφειλόμενων τόκων.

* Καταβολή μόνο τόκων.

* Περίοδος χάριτος: Αναστολή. πληρωμών για προκαθορισμένη περίοδο. Οι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.

2 Μακροχρόνιες (διάρκειας μεγαλύτερης των δύο ετών)

* Μείωση επιτοκίου.

* Επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου, μετάθεση, δηλαδή, της συμβατικής ημερομηνίας καταβολής της τελευταίας δόσης του δανείου.

* Διαχωρισμός οφειλής («Split Balance») σε δύο τμήματα, ένα το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται ότι μπορεί να αποπληρώνει, με βάση την υφιστάμενη και την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του, και ένα δεύτερο, το οποίο τακτοποιείται μεταγενέστερα, με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση, η οποία συμφωνείται εξ αρχής από τα δύο μέρη.

* Διαχωρισμός οφειλής («Split and Freeze»), επίσης, σε δύο τμήματα, μόνο, που το δεύτερο ναι μεν θα επανεξετάζεται στο μέλλον, χωρίς να τοκοφορείται, θα τίθεται, ωστόσο, σε σταδιακό κούρεμα, σε αντιστοιχία με τη συνέπεια καταβολών του δανειολήπτη.

* Μερική διαγραφή οφειλής, ώστε η εναπομένουσα οφειλή να διαμορφωθεί σε ύψος που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.

3 Λύσεις οριστικής διευθέτησης

* Εθελοντική παράδοση ενυπόθηκου ακινήτου: O δανειολήπτης, ο οποίος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους όρους αποπληρωμής ενυπόθηκου δανείου, παραχωρεί οικειοθελώς (δηλαδή χωρίς να απαιτηθεί η προσφυγή σε δικαστικές ενέργειες από πλευράς του ιδρύματος) την κυριότητα του υπέγγυου ακινήτου στο ίδρυμα. Στη σχετική συμφωνία διατυπώνεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης του τυχόν υπολοίπου.

* Μετατροπή σε ενοικίαση/χρηματοδοτική μίσθωση: O δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στο ίδρυμα, υπογράφοντας σύμβαση ενοικίασης/χρηματοδοτικής μίσθωσης, η οποία του εξασφαλίζει τη δυνατότητα μίσθωσης του ακινήτου για ορισμένη ελάχιστη χρονική περίοδο.

* Εθελοντική εκποίηση ενυπόθηκου ακινήτου: O δανειολήπτης προβαίνει οικειοθελώς σε πώληση του υπέγγυου ακινήτου σε τρίτο με τη σύμφωνη γνώμη του ιδρύματος. Στην περίπτωση που το τίμημα της πώλησης υπολείπεται του συνόλου της οφειλής, το ίδρυμα προβαίνει σε διαγραφή της εναπομένουσας οφειλής.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΒΕΛΕΣΙΩΤΗ

[email protected]

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου