Αυτή η κατάσταση, την οποία όλες οι κυβερνήσεις από τη δεκαετία του ’50 και μετά προσπαθούν να λύσουν χωρίς να το καταφέρουν ακόμη (!), δεν αφορά στους νομάδες Ρομά ή τουλάχιστον όχι μόνο αυτούς, αλλά χιλιάδες άτομα τα οποία χαρακτηρίζονται «εδραίοι», δηλαδή έχουν μόνιμη εγκατάσταση.

Αυτή η μη καταγραφή των ουσιαστικά Ελλήνων πολιτών έχει προκαλέσει και συνεχίζει να προκαλεί πολλά και σύνθετα προβλήματα, που έχουν να κάνουν με τα ανθρώπινα δικαιώματα, από τη μια, και με θέματα ασφάλειας, από την άλλη.

Οι Ρομά αυτής της κατηγορίας, οι οποίοι είναι διασκορπισμένοι σε όλη τη χώρα, δύσκολα μπορούν να εντοπιστούν και έτσι το ενδεχόμενο της παραβατικότητας καθίσταται ευκολότερο, να ψηφίζουν, χωρίς να έχουν δικαίωμα ψήφου, ακόμη και να γεννούν παιδιά… αόρατα (με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό) ή να αναγκάζονται να τα φέρουν στον κόσμο με το όνομα συγγενών, οι οποίοι στη συνέχεια απολαμβάνουν επιδόματα ή ό,τι άλλο. Δηλαδή, γύρω από τα άτομα αυτά αλλά και άλλα που έχουν ζητήματα με τις ληξιαρχικές και δημοτολογικές τους εγγραφές υπάρχει δυνατότητα να στηθεί μια βιομηχανία παραγωγής πλαστών εγγράφων ή το κράτος να μην είναι σίγουρο με ποιον πραγματικά έχει να κάνει.

Το πρόβλημα οξύνεται ακόμη περισσότερο και στις περιπτώσεις εκείνες όπου παιδιά ανιθαγενών παντρεύονται χωρίς αναγκαστικά να δηλώνουν το γάμο τους πουθενά, με αποτέλεσμα κανείς να μη γνωρίζει την ταυτότητα αυτών και των παιδιών που θα γεννηθούν!

Από την άλλη, όλα αυτά τα άτομα, τα οποία θέλουν να κινούνται στο πλαίσιο του νόμου, δεν μπορούν, για παράδειγμα, να βγάλουν δίπλωμα οδήγησης, να αγοράσουν κτήματα, αυτοκίνητο, σπίτι ή να εισπράττουν επιδόματα που δικαιούνται, δεν μπορούν να νοσηλευτούν γιατί δεν έχουν ΑΜΚΑ κ.λπ.

Βεβαίως, και οι ίδιοι θα μπορούσαν να επιδιώξουν να γίνει η καταγραφή τους, αλλά και σε αυτή την περίπτωση το ελληνικό κράτος ύψωσε τείχη. Για να αποκτήσει κάποιος ιθαγένεια και να έχει πλέον αστυνομική ταυτότητα θα έπρεπε να προσφύγει στη Δικαιοσύνη, να πληρώσει δικηγόρους κ.λπ. και βεβαίως να εμπλακεί σε δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες πολλών ετών.

Για την αντιμετώπιση της κατάστασης, όπως λέει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο ειδικός γραμματέας Ιθαγένειας, Λάμπρος Μπαλτσιώτης, «το επόμενο διάστημα θα ξεκινήσει, εκτός απροόπτου, η προσπάθεια καταγραφής και απόδοσης ιθαγένειας αυτών των ανιθαγενών Τσιγγάνων μέσα από μια συνολική και λειτουργική ρύθμιση που να λύνει τελειωτικά το ζήτημα. Πλέον υπάρχει σχετική εμπειρία. Οι πρώην σοσιαλιστικές χώρες το είχαν λύσει εδώ και δεκαετίες, ενώ και το ζήτημα έχει διευθετηθεί και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Αλλωστε, η ελληνική λύση που δόθηκε το 1978-1979 έχει εξαιρετικά στοιχεία από τα οποία θα αντλήσουμε ιδέες, όπως και οι λύσεις που πρότεινε εδώ και δέκα χρόνια ο Συνήγορος του Πολίτη».

Πώς μπορεί να γίνει αυτό και στην Ελλάδα; Μέσα από τις ληξιαρχικές πράξεις γέννησης (το μεγαλύτερο ποσοστό των Ρομά που δεν έχουν ελληνική ιθαγένεια έχουν ληξιαρχικές πράξεις γέννησης) θα εντοπίζεται το γενεαλογικό δέντρο κάθε… αόρατου, οπότε θα γίνεται και η διαπίστωση της «έλλειψης ταυτότητας», καθώς και η απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας:

• Για τις περιπτώσεις όπου υπάρχουν αμφιβολίες θα συγκροτείται επιτροπή για παραπέρα έλεγχο.

• Και αν ακόμη υπάρχουν αμφιβολίες, με τη συγκρότηση επιτροπής από ειδικούς επιστήμονες σε θέματα Ρομά, οι οποίοι θα εξετάζουν κάθε αίτημα, μέσα από ένα συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο.

Δικαίως κάποιος θα ρωτήσει γιατί δεν έχει λυθεί ακόμη το θέμα. Επισήμως υποστήριζαν ότι γίνονται προσπάθειες. Ομως, το βέβαιο είναι ότι οι αρμόδιοι, φοβούμενοι μήπως παρεισφρήσουν Ρομά από χώρες όπως η Αλβανία, απέφευγαν να προχωρήσουν σε λύσεις.

«Δεν υπάρχει καμία περίπτωση, υποστηρίζει ο Λ. Μπαλτσιώτης, «οι δικλίδες ασφαλείας θα είναι πολλές. Αλλωστε, οι συντριπτικά περισσότερες υποθέσεις είναι πολύ καθαρές, όπως φαίνεται και από κάποιες που προσπαθούμε να λύσουμε ατομικά».

Διαχρονικό «αγκάθι»

Το πρόβλημα δεν είναι νέο. Χρονολογείται στην ουσία από ιδρύσεως ελληνικού κράτους. Ωστόσο, η κορύφωση καταγράφεται από το 1920 και μετά και την έλευση πολλών ορθόδοξων Ρομά από την Τουρκία με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Τότε, σε κάποιες περιπτώσεις οι Ελληνες Ρομά, αν και έχουν μόνιμη κατοικία και είναι ενταγμένοι, δεν έχουν δικαιώματα. Μάλιστα, στις Σέρρες το 1930, σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής, οι ντόπιοι Ρομά ξεσηκώνονται και ζητούν δική τους γη, ενώ πολλοί από αυτούς είναι ενταγμένοι στην Αριστερά.

Από τότε ίσως και δεκάδες χιλιάδες ήταν χωρίς ιθαγένεια, ένας αριθμός ο οποίος με τα χρόνια μειώθηκε. Οι περισσότεροι από αυτούς τους… αόρατους σήμερα είναι εγκατεστημένοι στην Κεντρική και τη Νότιο Ελλάδα.

Η πρώτη μεγάλη προσπάθεια απόδοσης ιθαγένειας έγινε το 1968, όπου το καθεστώς, για τους δικούς του λόγους, άνοιξε τις διαδικασίες με όρους και προϋποθέσεις.

Το 1979 η κυβέρνηση της Ν.Δ. στην ουσία επέτρεψε με ειδικές ρυθμίσεις την καταγραφή και την απόδοση ιθαγένειας σε όλους τους Ρομά που αποδεδειγμένα ζούσαν στην Ελλάδα. Από τότε έγιναν κάποια μικρά βήματα αλλά ακόμη δεν έχει λυθεί οριστικά το πρόβλημα.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]