1. Αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί η περίπτωση μίας προκλητικής παράστασης του Ερντογάν σε βάρος της Ελλάδος για το θέμα των νησιών μας, προφανώς η ελληνική πλευρά διά του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι έτοιμη να απαντήσει δυναμικά και με επιχειρήματα. Αν και έχουν γίνει πολιτικές-διπλωματικές παρεμβάσεις προς την Αγκυρα να μη διαταραχθεί το κλίμα της νατοϊκής Συνόδου Κορυφής, όπου θα παρουσιαστεί επίσημα το πολυαναμενόμνο νέο Στρατηγικό Δόγμα/Αντίληψη του ΝΑΤΟ, από Αμερικανούς, Βρετανούς, Ολλανδούς, Γερμανούς, Νορβηγούς και Ιταλούς, κανένας εκ των προτέρων δεν μπορεί να προδικάσει τη συμπεριφορά του προβληματικού και εκρηκτικού χαρακτήρα του Ερντογάν. Λογικά εκτιμάται ότι θα σεβαστεί κάποιες διατλαντικές αρχές και ότι το ΝΑΤΟ δεν είναι χώρος αντιπαράθεσης επί ενδοσυμμαχικών διαφορών. Ο υπογράφων πάντοτε επεσήμαινε ότι η Ατλαντική Συμμαχία δεν συστάθηκε πριν από 73 χρόνια για να επιλύει διαφορές μεταξύ κρατών-μελών αλλά για να αντιμετωπίζει αμυντικά, αποτρεπτικά και ενιαία τις εκάστοτε εξωτερικές απειλές.

Ο υπογράφων γνωρίζει ότι ήδη έχουν υπάρξει παρεμβάσεις από τους Αμερικανούς, το βρετανικό υπουργικό δίδυμο Εξωτερικών και Αμυνας (πολύ πρόσφατα στην αγκυρα), τον Ισπανό πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ, τον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι και αρκετές φορές από τον γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλντεμπεργκ, που… δείχνει σχετική κατανόηση για τη στάση της Τουρκίας (ειδικά στα περί τρομοκρατίας) αν και έχει εκνευρίσει αρκετούς (ειδικά στη χώρα μας). Δεν είναι τυχαίο ότι την παραμονή της έναρξης της Συνόδου ο Τζο Μπάιντεν θα έχει ένα τετ α τετ με τον Ισπανό πρωθυπουργό, ενώ θα το συζητήσει ευρύτερα και στις Βαυαρικές Αλπεις στη Σύνοδο του G-7 (σε πιο χαλαρή ατμόσφαιρα).

Αλλά είναι ο αναθεωρητικός και εμπρηστικός Τούρκος πρόεδρος που αμφισβητεί (μεταξύ άλλων) τα νησιά μας και ετσιθελικά παρερμηνεύει τις γνωστές διεθνείς συνθήκες του 1923 και του 1947. Είναι πάντως δεδομένο ότι αν διαβεί τον Ρουβίκωνα, θα λάβει τη δέουσα απάντηση από την ελληνική αντιπροσωπεία. Από ελληνικής πλευράς δεν υπάρχει περίπτωση να τεθεί τέτοιο θέμα. Αν τυχόν (εκτιμώ ότι υπάρχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες) θέσει τέτοιο ζήτημα ο Ερντογάν, η Σύνοδος θα μπορούσε να εμφανίσει τάσεις εκτροχιασμού. Υπάρχουν κατά πολύ πιο σημαντικά θέματα προς συζήτηση, όπως είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι ευρύτερες ρωσικές στρατιωτικές ενέργειες, οι επιπτώσεις σε επισιτιστικό, προσφυγικό και μεταναστευτικό, η απειλή της Κίνας, οι σχέσεις του ΝΑΤΟ με τα κράτη Ασίας-Ειρηνικού, οι περιπτώσεις της Σουηδίας και Φινλανδίας, τα θέματα κυβερνοασφάλειας, η ενδυνάμωση των τρομοκρατικών ομάδων στην Υποσαχάριο Αφρική, η κατάσταση σε Βαλτική, Αρκτική κ.λπ.

2. Η αμερικανική θέση απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή αναφορικά με την Τουρκία. Υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης των ΗΠΑ δεν είναι στο ίδιο μήκος κύματος με τις θέσεις του προέδρου της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας, δημοκρατικό γερουσιαστή της πολιτείας Νιου Τζέρσι, Μπομπ Μενέντεζ αναφορικά με την Τουρκία. Η στάση των ΗΠΑ απέναντι στις τουρκικές απόψεις θα πρέπει να μας προβληματίσει. Οπως φάνηκε και από την έγκυρη επιθεώρηση FOREIGN POLICY και το εκτενές άρθρο του αναλυτή Μαξιμίλιαν Χες, λόγω της λεπτεπίλεπτης κατάστασης που επικρατεί στις σχέσεις με την Αγκυρα οι αμερικανικές γραφειοκρατίες δεν θέλουν με τίποτα να οδηγήσουν την Τουρκία στα άκρα και στις αγκάλες Πεκίνου, Μόσχας και Ιράν. Σημειώνεται ότι ο Μενέντεζ υποστήριξε στην εισαγωγική του ομιλία ότι η στάση της Αγκυρας να καθυστερεί τη διαδικασία ένταξης των Σκανδιναβών ενισχύει την επεκτατική και αναθεωρητική στάση του Ρώσου προέδρου.

Στέιτ Ντιπάρτμεντ και Στόλντεμπεργκ εμμένουν στα περί κατανόησης των τουρκικών… ανησυχιών στα σκανδιναβικά αιτήματα για το ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν τις… εύλογες ανησυχίες της Τουρκίας σχετικά με τα αιτήματα ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και ελπίζουν σε μια «θετική λύση» πολύ σύντομα, δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ την περασμένη Τετάρτη, μιλώντας στην ακροαματική διαδικασία της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Γερουσίας για την προτεινόμενη ένταξη των δύο σκανδιναβικών κρατών στην Ατλαντική Συμμαχία. Στην τρισέλιδη παρουσίασή της (που είναι στη διάθεση του υπογράφοντα) η δρ Κάρεν Ντόνφριντ, αρμόδια υφυπουργός Εξωτερικών για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις, είπε ότι η συμμετοχή τους θα ενισχύσει σημαντικά τη συμμαχία του ΝΑΤΟ. Πρόσθεσε ότι και οι δύο χώρες θα ενισχύσουν πολύπλευρα τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ για την κατάσταση στον Αρκτικό κύκλο και σε λοιπές θαλάσσιες ζώνες, υπογραμμίζοντας ότι θα ενισχύσουν επίσης τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ.

Στις παρατηρήσεις της, η Ντόνφριντ υπενθύμισε ότι η Αγκυρα εξέφρασε ανησυχίες για ορισμένες από τις πολιτικές επιλογές της Φινλανδίας και της Σουηδίας πριν από την ένταξή τους. «Αναγνωρίζουμε τις νόμιμες ανησυχίες της Τουρκίας σχετικά με την τρομοκρατία, με τις οποίες συμφωνεί επίσης ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ». Η Τουρκία, η Φινλανδία και η Σουηδία βρίσκονται επί του παρόντος σε συνομιλίες για την αντιμετώπιση των… ανησυχιών, οι οποίες περιλαμβάνουν τις δραστηριότητες της τρομοκρατικής ομάδας PKK και άλλων εξτρεμιστικών οργανώσεων και στις δύο χώρες. «Η απόφαση εντός του ΝΑΤΟ είναι μια απόφαση συναίνεσης και η Τουρκία έχει εκφράσει ορισμένες ανησυχίες σχετικά με την τρομοκρατία σε σκανδιναβικά κράτη. Φυσικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες μαζί με την Τουρκία συμμερίζονται την επιθυμία να τερματιστεί άμεσα η υποστήριξη της τρομοκρατίας και όλοι λαμβάνουμε υπόψη αυτές πολύ σοβαρά», υπογράμμισε η Ντόνφριντ. Πληροφορίες από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ επισημαίνουν ότι οι συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν τις τελευταίες ημέρες στην έδρα του ΝΑΤΟ χαρακτηρίζονται ως εποικοδομητικές (έτσι τις χαρακτήρισε και η Ντόνφριντ) αλλά χρειάζεται επιπλέον χρόνος για να υπερκεραστούν ορισμένες… ιδιαιτερότητες.

Oι προτεραιότητες

Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ καθόρισε τις προτεραιότητές του για την επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής της Μαδρίτης κατά τη διάρκεια ομιλίας την Πέμπτη που διοργάνωσε το Politico. Είπε ότι «Θα λάβουμε αποφάσεις για να ενισχύσουμε τη Συμμαχία μας και να τη διατηρήσουμε ευέλικτη σε αυτόν τον υπό διαμόρφωση πιο επικίνδυνο κόσμο». Εξήγησε ότι το ΝΑΤΟ θα ενισχύσει τις αμυντικές του δυνατότητες από την Αρκτική μέχρι τη Μεσόγειο, θα συμφωνήσει στην παρουσίαση μιας νέας πολυδιάστατης στρατηγικής αντίληψης ενώ θα αναβαθμίσει πολύπλευρα την υποστήριξή του στην Ουκρανία καθώς και σε άλλους εταίρους που κινδυνεύουν (Μολδαβία-Γεωργία).

Η εικόνα της Συμμαχίας

Λογικά είναι η πλευρά της Αγκυρας που θα μπορούσε να προκαλέσει ρήγματα μέσα στο ΝΑΤΟ και αυτά θα ήταν νερό στον μύλο του Πούτιν. Ασφαλώς σε ορισμένα επιμέρους θέματα της διατλαντικής ατζέντας ο ρόλος και η επιρροή της Τουρκίας είναι υπολογίσιμα (π.χ. η κρίσιμη επισιτιστική κατάσταση στα ουκρανικά λιμάνια, ο ρόλος των Στενών, η υποστήριξη που παρέχει στο Κίεβο σε μη επανδρωμένα αεροχήματα κ.ά.). Και είναι κατανοητό. Αλλά δεν μπορεί κατ’ εξακολούθηση να εκβιάζει.

Δεν μπορεί να αμφισβητεί την πολιτική OPEN DOORS του Συμφώνου του Βορείου Ατλαντικού. Και φυσικά δεν μπορεί να εκφράζει απαράδεκτες, εριστικές, ανυπόστατες και αδιανόητες θέσεις για κράτος-μέλος της συμμαχίας. Και δεν μπορεί να αποκλείει κράτη με αξιοπρέπεια, σεβασμό στις ηθικές και ανθρώπινες αξίες, σοβαρότητα, ισχυρή εθνική άμυνα και μάχιμες στρατιωτικές δυνάμεις από το να ενταχθούν στην πιο ισχυρή διαχρονικά συμμαχία στον πλανήτη.

Η Σύνοδος της Μαδρίτης επιδιώκει να παρουσιάσει μία ενιαία, δυναμική, ισχυρή Συμμαχία απέναντι σε Ρωσία και Κίνα. Και όχι μία προβληματική συμμαχία εξαιτίας των τουρκικών υπερφιλοδοξιών και κομπλεξικών επιχειρημάτων. Τέλος η Αγκυρα θα ήταν καλό να σκεφθεί και να αποφασίσει με ποιους θα είναι γιατί έρχονται πάρα πολύ σοβαρά θέματα, που θα απαιτήσουν ισχυρό και δεμένο ΝΑΤΟ.

Ειδήσεις σήμερα