Εν μέσω του ανελέητου βομβαρδισμού από τους Ισραηλινούς, εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια έχουν καταστραφεί και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της Γάζας των 2,3 εκατ. ανθρώπων έχει εκτοπιστεί. Με το Ισραήλ να προβλέπει ότι η σύγκρουση θα συνεχιστεί για μήνες, αυτή η κρίση μόνο θα βαθύνει, με δυνητικά καταστροφικές περιφερειακές επιπτώσεις.

1 Οι πρώτες 120 ημέρες άλλαξαν τη Μέση Ανατολή

 Στις 7 Οκτωβρίου, οι αξιώσεις του Ισραήλ για παντοδυναμία, παντογνωσία, αήττητο και άτρωτο γκρεμίστηκαν αμετάκλητα. Για πρώτη φορά ύστερα από 75 χρόνια, ο ισραηλινός στρατός αναγκάστηκε να διεξαγάγει πόλεμο εντός των συνόρων του. Ξεκίνησε τον πιο εντατικό και συνεχή βομβαρδισμό στην ιστορία του, ισοπεδώνοντας μεγάλο μέρος της μικροσκοπικής Λωρίδας της Γάζας μέσα σε 4 μήνες. Οι θάνατοι άμαχων Παλαιστινίων έθεσαν το Ισραήλ ενώπιον τους Διεθνούς Δικαστηρίου της Δικαιοσύνης (ICJ) με την κατηγορία της γενοκτονίας. Ο αποκλεισμός της Γάζας από το Ισραήλ σε τρόφιμα, νερό, ιατρικές προμήθειες και καύσιμα αποτελούσε μόνο ένα στοιχείο ενός πολύ λεπτομερούς δελτίου κατάθεσης επιχειρημάτων εναντίον του Ισραήλ από την προσφυγή της Νότιας Αφρικής στη Χάγη.

Ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα είναι τώρα ο μεγαλύτερος από το 1948. Αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει επιτύχει σημαντικούς στρατιωτικούς στόχους, οι οποίοι μπορεί να αποδειχθούν ανέφικτοι (π.χ. συνολική εξάλειψη της Χαμάς). Το στρατιωτικό δόγμα του Ισραήλ ότι οι πόλεμοι πρέπει να είναι σύντομοι, αποφασιστικοί και να διεξάγονται σε εχθρικό έδαφος κατέρρευσε στις 7 Οκτωβρίου. Η απόλυτη εξάρτηση του Ισραήλ από τις ΗΠΑ για στρατιωτική, πολιτική και διπλωματική υποστήριξη είναι εμφανής, ενώ αυτός ο πόλεμος έχει επίσης «γκρεμίσει» την εικόνα του ως ισχυρού προπύργιου των δυτικών συμφερόντων στη Μέση Ανατολή. Αν και η Χαμάς δεν είναι σημαντική στρατιωτική δύναμη, οι Ισραηλινοί ηγέτες έχουν επανειλημμένα αναφερθεί σε αυτή τη σύγκρουση ως μια σύγκρουση που θα καθορίσει εάν το Ισραήλ θα συνεχίσει να υπάρχει ή όχι. Το καυτό ερώτημα, όμως, είναι αν η ειρήνη και η ειρηνική συνύπαρξη μπορούν να επιτευχθούν στη Μέση Ανατολή.

2 Η σιωπή των αραβικών κρατών είναι προδοσία

Η διαρκής ανθρωπιστική κρίση στη Λωρίδα της Γάζας αφήνει ανεξίτηλο σημάδι στην περιοχή, εγείροντας ανησυχίες για τη λιγοστή υποστήριξη που παρέχουν στους Παλαιστίνιους τα αραβικά κράτη. Παρά τη βεβαιωμένη ιστορία ενότητας και κοινών αξιών του αραβικού κόσμου, υπάρχει μια κραυγαλέα απουσία απτής υποστήριξης για τον πολιορκημένο πληθυσμό της Γάζας. Η επίσημη αραβική στάση, αν και δυστυχώς δεν προκαλεί έκπληξη, έχει πάρει μια ανησυχητική τροπή. Τα ιστορικά προηγούμενα ανεπαρκούς υποστήριξης για την παλαιστινιακή υπόθεση έχουν πλέον μετατοπιστεί σε μια απόρριψη της διακοπής των δεσμών με το κράτος κατοχής. Ορισμένες εκθέσεις αναφέρουν ακόμη και έναν εμπορικό διάδρομο που παρείχαν τα αραβικά κράτη στο Ισραήλ καθώς αντιμετωπίζει τον ναυτικό αποκλεισμό που επιβλήθηκε από τους Χούθι της Υεμένης. Υπήρξε μια κυνική αποδοχή για ρυθμιζόμενες διαμαρτυρίες, που χρησιμεύουν περισσότερο ως εργαλείο συγκράτησης της δημόσιας οργής παρά ως αμφισβήτηση του αποκλεισμού της Γάζας.

Η αποτυχία των Αράβων εμίρηδων να αντισταθούν στο Ισραήλ θα μπορούσε να πυροδοτήσει «έκρηξη». Ενώ η παγκόσμια προσοχή μετατοπίζεται αλλού, ο τεράστιος ανθρώπινος πόνος στη Γάζα συνεχίζεται. Οι άθλιες ανθρωπιστικές συνθήκες και η διάβρωση της αξιοπρέπειας για εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους έχουν οδηγήσει ορισμένους στη Γάζα να προσεύχονται για έναν γρήγορο θάνατο, αντί να συνεχίσουν να ζουν μέσα στο κολαστήριο της συλλογικής τιμωρίας. Αυτό σίγουρα θα επιδεινωθεί από την κοντόφθαλμη αναστολή της δυτικής χρηματοδότησης προς την Unrwa, μια οργάνωση που παρέχει αναμφίβολα κρίσιμες υπηρεσίες στη Γάζα και αλλού. Ομως, καθώς ο πόλεμος πλησιάζει στην αρχή του πέμπτου μήνα του, υπάρχει επείγουσα ανάγκη η δημόσια πίεση να συνεχιστεί απτόητη.

3 Μάθημα για τις αποτυχίες του διεθνούς συστήματος

 Η συνεχιζόμενη τραγωδία στη Λωρίδα της Γάζας είναι κάτι περισσότερο από μια περιφερειακή σύγκρουση. Είναι ένα κραυγαλέο μάθημα για τις αποτυχίες του διεθνούς συστήματος. Παρά τη βάναυση πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα, η διεθνής κοινότητα συνεχίζει να παρακολουθεί, ενώ η αδράνειά της ισοδυναμεί με συνενοχή. Το διεθνές δίκαιο, ένας φάρος ελπίδας για δικαιοσύνη, δυστυχώς βρέθηκε στο στόχαστρο της παγκόσμιας πολιτικής. Τον τελευταίο καιρό, παρατηρούμε μια αξιοσημείωτη αλλαγή στη στάση των δυτικών κυβερνήσεων. Εχουν προκύψει εκκλήσεις για παύση, εκεχειρία ή κατάπαυση του πυρός, αλλά χωρίς άμεσο αποτέλεσμα. Αυτό εγείρει το ερώτημα: Αυτές οι αλλαγές στη θέση σχετίζονται με γνήσιες ανησυχίες για την κατάσταση στη Γάζα ή είναι απλώς πολιτικοί ελιγμοί; Αντίθετα, είναι πρωτίστως μια απάντηση στην αυξανόμενη εσωτερική πίεση. Η παγκόσμια αλλαγή γνώμης, η οποία ευνοεί όλο και περισσότερο την Παλαιστίνη, έχει αναμφίβολα επηρεάσει αυτές τις δυτικές θέσεις.

Είναι απαραίτητο να γίνει μια μεταρρύθμιση της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης ως μοναδικού νόμιμου εκπρόσωπου του παλαιστινιακού λαού για να συμπεριλάβει όλα τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ. Οποιαδήποτε προσπάθεια επιβολής εντολής για την εξαιρετικά αντιδημοφιλή Παλαιστινιακή Αρχή (PA), ειδικά αυτή υπό την ηγεσία του Μαχμούντ Αμπάς, δεν θα δώσει μια μόνιμη λύση στο ζήτημα της διακυβέρνησης στη Γάζα. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να διεξαχθούν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές στις οποίες θα συμμετέχουν όλα τα στοιχεία της παλαιστινιακής πολιτικής σφαίρας, όπου θα επιτρέπεται η συμμετοχή ακόμη και σε φυλακισμένους ηγέτες.

4 Καζάνι που βράζει η κατεχόμενη Δυτική Οχθη 

 Ενώ η προσοχή της ισραηλινής κυβέρνησης είναι στραμμένη κυρίως στη Λωρίδα της Γάζας τους τελευταίους μήνες, μια εξίσου κρίσιμη κατάσταση επικρατεί στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη. Εν μέσω της σοβαρής ανθρωπιστικής κρίσης που εκτυλίσσεται στη Γάζα, η Δυτική Οχθη έχει δει τις δικές της ταραχώδεις εξελίξεις, αν και σε μεγάλο βαθμό παραβλέπονται. Ο ισραηλινός στρατός έχει εμπλακεί σε αντιπαραθέσεις όχι μόνο με καθιερωμένες οργανώσεις, όπως η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ, αλλά και με νεοσύστατες τοπικές ένοπλες ομάδες.

Η περίοδος από τις 7 Οκτωβρίου σημαδεύτηκε από μια ανησυχητική κλιμάκωση της βίας στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση θανάτων και τραυματισμών Παλαιστινίων. Περισσότεροι από 300 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί, μεταξύ των οποίων περισσότερα από 60 παιδιά, ενώ χιλιάδες άλλοι έχουν τραυματιστεί. Σήμερα, η φαινομενική ηρεμία στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα προληπτικών ενεργειών των ισραηλινών δυνάμεων σε γνωστά hot spots, συμπεριλαμβανομένων των προσφυγικών καταυλισμών και πόλεων όπως η Τζενίν, η Ναμπλούς και το Τουλκάρεμ.

Ωστόσο, αυτή η ήρεμη εικόνα κρύβει μια βαθιά αλλαγή στο παλαιστινιακό αίσθημα, όπως καταγράφηκε σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση που αντανακλά την αυξανόμενη υποστήριξη στη Χαμάς και στον ένοπλο αγώνα ως μέσο τερματισμού της ισραηλινής κατοχής (ένα συναίσθημα που είναι ιδιαίτερα έντονο στη Δυτική Οχθη). Αυτή η αλλαγή υποδηλώνει ένα υπόγειο ρεύμα αναταραχής, που τροφοδοτείται από ένα ενωτικό συναίσθημα καθώς η Χαμάς προσπαθεί να εδραιώσει την επιρροή της σε ολόκληρη την ιστορική γεωγραφικά Παλαιστίνη.

Στο μεταξύ, η οικονομική κατάσταση στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη έχει επιδεινωθεί σημαντικά λόγω του πολέμου στη Γάζα. Η απόφαση του Ισραήλ να απαγορεύσει σε περίπου 100.000 Παλαιστίνιους εργάτες να εισέλθουν στο Ισραήλ για να εργαστούν, για λόγους «ασφάλειας», είχε σημαντικό αντίκτυπο, διαταράσσοντας τα εισοδήματα και βλάπτοντας τη συνολική οικονομική υγεία της περιοχής. Επιπλέον, οι διαφωνίες για τα φορολογικά έσοδα μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής έχουν επηρεάσει την ικανότητα της τελευταίας να πληρώνει τους υπαλλήλους της, επιβαρύνοντας περαιτέρω την οικονομία.

5 Ιστορικά «μία σάρκα» Παλαιστίνιοι και Ιορδανοί

Ο πόλεμος στη Γάζα έχει πυροδοτήσει οργή και πουθενά δεν είναι τόσο εμφανής όσο στην Ιορδανία. Οι δρόμοι του Αμάν και άλλων πόλεων σε όλη τη χώρα είναι σε διαδικασία εξέγερσης και έμπρακτα υπενθυμίζει ότι οι τύχες των λαών της Ιορδανίας και της Παλαιστίνης είναι αχώριστες. Αυτός δεν είναι ένας λαός αλληλέγγυος με την υπόθεση του άλλου, αλλά ένας λαός με συγκλίσεις και ενσωματώνεται στα λόγια και στις πράξεις των ανθρώπων στους δρόμους. Επί μήνες, οι διαδηλώσεις ξεσπούν στους δρόμους σε καθημερινή βάση. Η Γάζα θεωρείται υπαρξιακή απειλή για την Ιορδανία.

Εν μέσω δημόσιας πίεσης, η Ιορδανία ακύρωσε πρόσφατα μια πιθανή συμφωνία ενέργειας για νερό με το Ισραήλ, τονίζοντας τον ρόλο που διαδραμάτισε ο δρόμος της Ιορδανίας. Τους τελευταίους μήνες, ωστόσο, τα δημόσια αισθήματα έχουν γίνει πιο σταθερά όσον αφορά την απόρριψη κάθε εμπλοκής με την κατοχή και πιο σταθερά στη δέσμευσή τους στον παλαιστινιακό σκοπό. Είναι σαφές ότι ο πόλεμος της ισραηλινής κατοχής στη Γάζα έχει θέσει τις φιλοδοξίες της για την περιοχή δεκαετίες πριν. Ο πόλεμος έχει εξασφαλίσει ότι τα λαϊκά αισθήματα στην Ιορδανία δεν θα στραφούν ποτέ κατά των Παλαιστινίων, τουλάχιστον όχι για αρκετές γενιές. Η ελπίδα και η πεποίθηση των μελών του κοινού ότι η Παλαιστίνη θα απελευθερωθεί στη ζωή τους θα είναι πολύ μεγαλύτερη μετά το τέλος του πολέμου απ’ ό,τι πριν. Για πολλούς Ιορδανούς πολίτες ο ποταμός Ιορδάνης δεν είναι σύνορο μεταξύ ανατολής και δύσης και οι άνθρωποι στους δρόμους συνεχίζουν να φωνάζουν ότι «είμαστε ένας λαός, όχι δύο».

6 Εκκρυθμο το κλίμα στο  εσωτερικό του Ισραήλ

Και η διαφαινόμενη απειλή κλιμάκωσης δεν περιορίζεται σε ένα ισραηλινό μέτωπο. Η σύντομη διαμάχη Ιράν-Πακιστάν, οι αεροπορικές επιδρομές του Ιράν στο Ερμπίλ, η απειλή αντιποίνων των Χούθι κατά των αμερικανικών δυνάμεων σε Τζιμπουτί και Ερυθρά Θάλασσα, τα αντίποινα των Αμερικανών σε Ιράκ, Συρία, Υεμένη υπογραμμίζουν ότι ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα σίγουρα δεν περιορίζεται σε 365 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Οι αναλυτές συχνά επισημαίνουν τις εσωτερικές παλαιστινιακές διαφορές ως εμπόδια στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, ωστόσο είναι το βαθύτερο σχίσμα εντός της ισραηλινής πολιτικής και κοινωνίας που θα μπορούσε να επηρεάσει βαθιά την πορεία του πολέμου στη Γάζα. Το μέλλον του εν ενεργεία πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου που κολλάει στο αξίωμα επιδιώκοντας έναν πόλεμο επιλογής, η διάχυση της στρατιωτικής υπεροχής του Ισραήλ σε πολλά υπόμετωπα και το ρήγμα μεταξύ της παραδοσιακής εκλογικής του πολιτικής και των θρησκευτικών ακραίων πολιτικών κομμάτων συλλογικά προαναγγέλλουν ένα ταραγμένο εσωτερικό τοπίο. Το ισραηλινό κοινό είναι βαθιά πολωμένο, επιφυλακτικό για οποιαδήποτε απατηλή αίσθηση ασφάλειας. Ακόμα κι αν ο πόλεμος τελείωνε σήμερα, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το Ισραήλ δεν θα «εκραγεί» αύριο.