Παράλληλα, οι «27», υπενθυμίζοντας την προηγούμενη δήλωσή τους (25 Μαρτίου), στην ουσία θα προειδοποιήσουν την Τουρκία ότι σε περίπτωση πισωγυρίσματος και επανάληψης της έντασης και των προκλήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, οι κυρώσεις της Ε.Ε. θα επανέλθουν προς συζήτηση.

Οι παραπάνω διατυπώσεις, που ανταποκρίνονται πλήρως στις ελληνικές επιδιώξεις, περιλαμβάνονται στο σχέδιο συμπερασμάτων που αναμένεται να υιοθετηθεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Οπως επεσήμανε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η Τουρκία θα πρέπει να επιδείξει συνέπεια και συνέχεια στην κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης στην Ανατολική Μεσόγειο και να αποφύγει ενέργειες που θα προκαλούσαν πισωγύρισμα τόσο στις ελληνοτουρκικές όσο και στις ευρωτουρκικές σχέσεις. Για τη θετική ατζέντα ανέφερε ότι η βελτίωση των σχέσεων Ε.Ε.-Τουρκίας πρέπει να γίνει με σταδιακό αλλά και αναστρέψιμο τρόπο σε περίπτωση που η Τουρκία επανέλθει σε προκλητική συμπεριφορά.

Ειδικότερα, το σχέδιο των συμπερασμάτων χαιρετίζει την αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο, τονίζοντας ότι πρέπει να διατηρηθεί σύμφωνα με τη δήλωση των μελών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 25ης Μαρτίου 2021. Στο πλαίσιο αυτό επαναλαμβάνει την ετοιμότητα της Ε.Ε. να συνεργαστεί με την Τουρκία με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, υπό την επιφύλαξη των όρων που καθορίστηκαν τον Μάρτιο και σε προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Υπενθυμίζεται ότι τον Μάρτιο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλούσε την Τουρκία να απέχει από νέες προκλήσεις ή μονομερείς ενέργειες κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, ενώ προειδοποιούσε την Αγκυρα για την αποφασιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης να χρησιμοποιήσει, σε περίπτωση τέτοιας ενέργειας τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών-μελών της, καθώς και για να διαφυλάξει την περιφερειακή σταθερότητα.

Ολα αυτά επαναλαμβάνονται τώρα και παραμένουν σε ισχύ διασφαλίζοντας τον σταδιακό και αναστρέψιμο χαρακτήρα της αναθέρμανσης των σχέσεων μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας.

Σε σχέση με το Κυπριακό, οι Ευρωπαίοι υπενθυμίζουν την πλήρη δέσμευσή τους σε μια συνολική επίλυσή του στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Υπογραμμίζουν επίσης τον πλήρη σεβασμό των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και για το καθεστώς της Αμμοχώστου. Οι «27» έκριναν σκόπιμο να επαναλάβουν πάγιες θέσεις τους λόγω επιμονής της Τουρκίας για δύο κράτη στην Κύπρο, καθώς και εν όψει της επίσκεψης Ερντογάν στην Αμμόχωστο.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι «27» παρέθεσαν χθες γεύμα εργασίας στον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, όπου συζητήθηκαν διεθνή περιφερειακά ζητήματα. Στη διάρκεια της παρέμβασής του ο κ. Μητσοτάκης επανέλαβε ότι η θέση της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων για λύση στο Κυπριακό στη βάση των δύο κρατών είναι απορριπτέα και δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να αποτελέσει βάση διαπραγμάτευσης, καθώς αντιβαίνει στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο διαπραγματευτικό κεκτημένο, αλλά και στο κοινοτικό κεκτημένο.

Αναφορικά με τη θετική ατζέντα, η Τουρκία ζητάει πρωτίστως τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης, όπου η Κομισιόν βρίσκεται σε διάλογο με την τουρκική πλευρά σε τεχνικό επίπεδο. Οι ηγέτες κάλεσαν το Συμβούλιο να δώσει διαπραγματευτική εντολή στην Επιτροπή, ώστε να ξεκινήσει συζητήσεις με την Τουρκία, ενώ οποιαδήποτε για τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης προϋποθέτει ομοφωνία των κρατών- μελών.

Στο προσφυγικό, οι ηγέτες εξέτασαν χθες προπαρασκευαστικό έγγραφο της Κομισιόν, η οποία προτείνει τη διάθεση από τον κοινοτικό προϋπολογισμό 3 δισ. ευρώ στην Τουρκία για τη χρηματοδότηση της διαβίωσης των περίπου 4 εκατομμυρίων προσφύγων από τη Συρία μέχρι το 2024. Προτείνεται επίσης η διάθεση 2,2 δισ. ευρώ μέσω συνεισφορών κρατών-μελών για τους Σύρους πρόσφυγες στην Ιορδανία και στον Λίβανο. Οι ηγέτες κάλεσαν την Κομισιόν να υποβάλει επίσημη πρόταση προκειμένου να εξεταστεί στο Συμβούλιο.

Σύμφωνα με τον κ. Μητσοτάκη, η Ελλάδα δεν είναι καθόλου αντίθετη σε μία επιπρόσθετη χρηματοδότηση για τους πρόσφυγες, υπό δύο προϋποθέσεις, τις οποίες θα πρέπει η Τουρκία να τηρήσει απαρέγκλιτα: Η πρώτη είναι η αποφυγή οποιασδήποτε εργαλειοποίησης προσφύγων και μεταναστών και η δεύτερη προϋπόθεση -προφανώς- είναι η αποδοχή της επιστροφής στην Τουρκία ανθρώπων οι οποίοι βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα ελληνικά νησιά και οι αιτήσεις ασύλου έχουν απορριφθεί τελεσίδικα.

Τέλος, στο σχέδιο συμπερασμάτων ασκείται κριτική στην Τουρκία για παραβιάσεις του Κράτους Δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Τουρκία. Γίνονται αναφορές σε στόχευση πολιτικών κομμάτων και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, καθώς και παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών. Οι «27» υπενθυμίζουν στην Αγκυρα ότι έχει υποχρέωση να σέβεται τη Δημοκρατία και το Κράτος Δικαίου και πως ο διάλογος για τέτοια θέματα παραμένει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης Ε.Ε.-Τουρκίας.