Στην Ελλάδα καταγράφηκε, μάλιστα, και μια μίνι τηλεοπτική δημοσιογραφική μάχη, κατά την οποία ανταποκριτής με μόνιμη παρουσία πολλών δεκαετιών στην πρωτεύουσα του άλλοτε «υπαρκτού», τη Μόσχα, προσπαθούσε να αποδείξει τον ισχυρισμό ότι το υλικό που είχε καταγράψει το drone και είχε αποκαλύψει το CNN ήταν «κατασκευασμένο και παραποιημένο, ώστε ο ρωσικός στρατός να κατηγορηθεί για εγκλήματα πολέμου». Στα ελληνικά social media δόθηκε η αφορμή να ξαναθυμηθούμε τα αυτονόητα. Ή πόσο μακριά από αυτά είμαστε.
Στις αρχές Απριλίου 2022, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, φορώντας αλεξίσφαιρο γιλέκο, στάθηκε μπροστά στις κάμερες στην Μπούτσα, την πόλη της μεγάλης σφαγής: «Εδώ συνέβη το αδιανόητο, είδαμε το βάναυσο πρόσωπο των στρατευμάτων του Πούτιν. Εδώ, στην Μπούτσα, είδαμε να συντρίβεται η ανθρωπότητα».
Τον Δεκέμβριο του 2022, δημοσιογράφοι της εφημερίδας «The New York Times» δημοσίευσαν ότι με βάση οκτάμηνη έρευνα, κατά την οποία ανασύνθεσαν τις ιστορίες 36 ανθρώπων που δολοφονήθηκαν στην Μπούτσα, εξάγεται το συμπέρασμα ότι οι Ρώσοι δολοφόνησαν αμάχους για να μπορέσουν να διευκολύνουν την πορεία προς το Κίεβο, την οποία σχεδίαζαν τότε. Στην πόλη τότε, μετά την υποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων, είχαν βρεθεί περισσότεροι από 400 νεκροί.
1.000 μέρες βαρβαρότητας
Από την αρχή της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, το 2022, ο ρωσικός στρατός έχει κατηγορηθεί για πληθώρα εγκλημάτων πολέμου: επιθέσεις σε αστικούς στόχους, περιλαμβανομένων νοσοκομείων, ιατρικών εγκαταστάσεων και του ενεργειακού δικτύου, χτυπήματα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, απαγωγές, βασανιστήρια, δολοφονίες άμαχων πολιτών, εκτελέσεις αιχμαλώτων, απελάσεις παιδιών, βιασμούς, καταστροφές πολιτιστικής κληρονομιάς και πολλά άλλα.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει ανοίξει την έρευνα για εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία, οι καταγραφές των οποίων ξεκινούν από το 2013. Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και η ειδική Αποστολή Παρακολούθησης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στην Ουκρανία, που αναπτύχθηκε από το Γραφείο του ύπατου αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, διεξάγουν σχετικές έρευνες εδώ και περίπου 1,5 χρόνο. Στις 7 Απριλίου 2022, ο ΟΗΕ απέβαλε τη Ρωσία από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου η Εισαγγελία της Ουκρανίας είχε καταγράψει 39.347 ρωσικά εγκλήματα πολέμου και είχε εντοπίσει περισσότερους από 600 υπόπτους.
Υπολογίζεται ότι πριν και μετά την εισβολή το Κρεμλίνο έχει διοχετεύσει προς ΜΜΕ και δημοσιογράφους του εξωτερικού περισσότερα από 300 εκατ. δολάρια με διάφορους τρόπους: κυβερνοεπιθέσεις, οργανωμένες και στοχευμένες επιχειρήσεις robotrolling (χιλιάδες ψεύτικοι λογαριασμοί που ενεργοποιούνται με προγραμματισμένο περιεχόμενο), καταθέσεις μετρητών, πληρωμές σε κρυπτονομίσματα, ακριβά δώρα, online μεταφορές κεφαλαίων κ.ά. Η προπαγάνδα παραμένει μία από τις πιο ακριβές πολιτικές δραστηριότητες στον κόσμο. Είναι ένα όπλο, όπως όλα τα άλλα. Χωρίς αυτό, πόλεμος δεν γίνεται. Με την ιδιαιτερότητα ότι δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς τους απαραίτητους πρόθυμους.