του Κωνσταντίνου Γκράβα*

Ο πόλεμος και η διεθνής ένταση, οι νομισματικοί χειρισμοί των Κεντρικών Τραπεζών, οι αποφάσεις των χρεωμένων χωρών να πληρώσουν ή να μην πληρώσουν τα χρέη τους είναι από τη φύση τους άγνωστα. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθούν οι οικονομικές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία.

Ωστόσο, σε πολιτικό επίπεδο, προϊόντος του χρόνου αυξάνεται ο βαθμός συνοχής της Δύσης και συνακόλουθα η έμπρακτη στήριξη της Ουκρανίας απέναντι στη ρωσική εισβολή. Τούτο διότι, πρώτον, το Κίεβο δεν έπεσε, όπως αρχικά προεξοφλείτο, με τις απώλειες των Ρώσων να είναι μεγαλύτερες από ό,τι αναμενόταν· δεύτερον, η Γερμανία και η Ιταλία μετατόπισαν γρήγορα τη θέση τους συντασσόμενες με τους Δυτικούς εταίρους τους στο G7 υπέρ της λήψης σφοδρών περιοριστικών μέτρων κατά της Ρωσίας στο διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα· τρίτον, η ρητορική του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας αυστηροποιείται και παράλληλα η αμερικανική χρηματική βοήθεια προς την Ουκρανία μεγαλώνει· και, τέταρτον, πολλές ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, αποστέλλουν αμυντικό υλικό, καθώς και σημαντική ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία, ενώ παράλληλα ενισχύουν την εθνική τους άμυνα – έχει ισχυρό συμβολισμό η απόφαση της Γερμανίας να διαθέσει ένα έκτακτο κονδύλι 100 δισ. ευρώ για την ενίσχυση του στρατού της. Αντίθετα, λοιπόν με την προεξοφλούμενη δυσθυμία, η Δύση αποδεικνύει στην πράξη, συντονισμένα και με ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων, ότι ορθώνεται σύσσωμη απέναντι στον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν.

Σε ό,τι αφορά τα περιοριστικά οικονομικά μέτρα εναντίον της Ρωσίας, αυτά συμπεριλαμβάνουν τον στοχευμένο αποκλεισμό του ρωσικού τραπεζικού συστήματος από το διασυνοριακό διατραπεζικό σύστημα χρηματοοικονομικής τηλεπικοινωνίας και συναλλαγών SWIFT, καθώς και τον περιορισμό της πρόσβασης της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας στα συναλλαγματικά της διαθέσιμα μέσω των διεθνών αγορών. Πρόκειται για δύο σοβαρά εργαλεία οικονομικών αντιποίνων στον επιθετικό πόλεμο του Πούτιν.

Η αποσύνδεση συγκεκριμένων ρωσικών τραπεζών από τον συνήθη διασυνοριακό διατραπεζικό μηχανισμό πληρωμών συνεπάγεται ουσιαστικά την αποκοπή τους από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς καθίσταται πιο περίπλοκη, χρονοβόρα και κοστοβόρα η σχετική διαδικασία. Έχει σημασία, από τη μια πλευρά, ότι στο τραπεζικό σύστημα της Ρωσίας κυριαρχεί ένας μικρός αριθμός τραπεζών που ελέγχονται από το κράτος και, από την άλλη, ότι μέσω του SWIFT διακανονίζονται οι πληρωμές για την αγορά ρωσικού φυσικού αερίου από τις χώρες της Ευρώπης. Κατά συνέπεια, οι ευρωπαϊκές κυρώσεις ως προς το SWIFT ισορροπούν ανάμεσα στην υπονόμευση της εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας του ρωσικού χρηματοπιστωτικού τομέα και στην ανάγκη να αποφευχθεί μια σοβαρότατη διαταραχή στην προμήθεια των ευρωπαϊκών κρατών με φυσικό αέριο από τη Ρωσία.

Εξάλλου, καθώς το εν λόγω διασυνοριακό διατραπεζικό σύστημα συναλλαγών διασφαλίζει την πρωτοκαθεδρία του δολαρίου ως κυρίαρχου παγκόσμιου νομίσματος, ένα ευρύτερο ερώτημα είναι αν η μετατόπιση των τεκτονικών πλακών σε γεωπολιτικό και οικονομικό επίπεδο αποτελέσει πρόκληση για τη «νομισματική ειρήνη» που κατάφερε να διατηρηθεί στη μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας.

Ωστόσο, το ισχυρότερο οικονομικό, οιονεί πυρηνικό, όπλο είναι το ουσιαστικό πάγωμα του μεγαλύτερου μέρους των συναλλαγματικών διαθεσίμων της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας που υπολογίζονται σε πάνω από 600 δισ. δολάρια. Υπολογίζεται ότι περίπου το 40% των αποθεματικών της, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων είναι προσβάσιμο μέσω του Ευρωσυστήματος, μπορεί άμεσα να παγώσει. Ενώ περίπου το ένα πέμπτο των συνολικών διαθεσίμων, που αφορά αποθέματα σε χρυσό, καθίσταται μη ρευστοποιήσιμο σε σημαντικά νομίσματα. Έτσι θα περιοριστεί δραματικά η δυνατότητα της Κεντρικής Τράπεζας να παρεμβαίνει στην αγορά συναλλάγματος και θα πληγεί, τόσο εγχώρια όσο και διεθνώς, η εμπιστοσύνη προς το νόμισμα και την οικονομία της Ρωσίας.

* Ο Κωνσταντίνος Γκράβας είναι διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας του βιβλίου «Οικονομικός Πόλεμος και Νομισματική Ειρήνη» (εκδόσεις Ι. Σιδέρης, πρόλογος: Γιάννης Στουρνάρας) και συν-συγγραφέας του βιβλίου «Κεντρικές Τράπεζες» (εκδόσεις Παπαδόπουλος).

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις 

Ειδήσεις σήμερα

• Πόλεμος στην Ουκρανία: Live εικόνα από τα μέτωπα και λεπτό προς λεπτό όλες οι εξελίξεις
• Πόλεμος στην Ουκρανία: Μπαράζ αντιδράσεων μετά τις πυρηνικές προκλήσεις του Πούτιν
• Συγκίνηση στην Ομόνοια: 36 Ουκρανοί πρόσφυγες έφτασαν στην Αθήνα με λεωφορείο
• Πόλεμος στην Ουκρανία: Η Ελλάδα κλείνει τον εναέριο χώρο στα ρωσικά αεροσκάφη για τρεις μήνες

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr