Γράφει η Δέσποινα Κονταράκη

Δεν είχαμε ανακαλύψει την πυρίτιδα ασφαλώς. Είχαμε όμως ανακαλύψει την 9η ανάλυση επικαιρότητας του ΚΕΠΕ (επιστημονικός διευθυντής ο καθηγητής Παναγιώτης Λιαργκόβας), στην οποία βρίσκει κανείς συμπυκνωμένη την παγκόσμια επιστημονική εμπειρία για τους τρόπους που οι συμπεριφορικές επιστήμες μπορούν να επιστρατευτούν για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Για τις παραμέτρους, δηλαδή, που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη λήψη αποφάσεων, όπως είναι τα μαζικά περιοριστικά μέτρα, ώστε να είναι εφαρμόσιμα και αποτελεσματικά.

«Η διαπίστωση ότι τα άτομα συχνά παρουσιάζουν μη ορθολογική συμπεριφορά καταδεικνύει ότι η απλή παροχή οδηγιών, συμβουλών και κανόνων δεν επαρκεί για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Πλήθος ερευνητών επιδιώκει να βοηθήσει τους διαμορφωτές πολιτικής να κατανοήσουν καλύτερα την ανθρώπινη συμπεριφορά και να προσδιορίσουν τα συμπεριφορικά σφάλματα που παρατηρούνται κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν», σημειωνόταν χαρακτηριστικά στην ανάλυση.

Χθες ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας στο LSE, Ηλίας Μόσιαλος, επανέλαβε μια πολύ συγκεκριμένη πρότασή του: Την ενίσχυση της επιτροπής με αναλυτές της επιστήμης της Συμπεριφοράς, αναλυτές μεγάλων δεδομένων, όπως τους ονόμασε.

«Παραδείγματος χάριν, γιατί θα κλείσει η κυκλοφορία από τις 18:00 και όχι από τις 19:00 ή τις 20:00; Υπάρχει μια διεθνής εμπειρία που να τεκμηριώνει ότι θα αλλάξει η συμπεριφορά με τέτοιο τρόπο που να δικαιολογεί αυτό το μέτρο;», διερωτήθηκε, θέλοντας να επισημάνει το κρίσιμο σημείο που συνδέει την ανάγκη λήψης μιας απόφασης με την απόφαση και την αποδοχή της.

Πάντως, μιας και κάναμε αναδρομή στην ανάλυση του ΚΕΠΕ, ας επαναλάβουμε τα πιο συχνά συμπεριφορικά σφάλματα που γίνονται και τα οποία θα μπορούσαν να μετριαστούν με τη βοήθεια των «αναλυτών μεγάλων δεδομένων».

Αυτά, λοιπόν, είναι η υπερβολική/μη ρεαλιστική αισιοδοξία (συνήθως από τους νέους), το σφάλμα της παρούσας κατάστασης (επιλογή της άμεσης ευχαρίστησης από το μελλοντικό όφελος, η διατύπωση (π.χ. ο όρος «φυσική απόσταση» είναι προτιμότερος από τον όρο «κοινωνική απόσταση»), η γνωστική ασυμφωνία (άρνηση αλλαγής μιας συνήθειας, αντίδραση στα αντικρουόμενα μηνύματα), η επίδραση του συναισθήματος, η συμπεριφορά της αγέλης (η οποία βασίζεται στη μίμηση).

Θα μπορούσαν πολλά ακόμα να ειπωθούν από αυτά που προτείνει η συμπεριφορική προσέγγιση, όπως η τόνωση θετικών συναισθημάτων ή κάποιου είδους ανταμοιβή (π.χ. παροχή δωρεάν Ιντερνετ). Δρόμοι υπάρχουν, αρκεί το μήνυμα να είναι ξεκάθαρο.