Γράφει ο Κωνσταντίνος Ι. Γουργουλιάνης*

Η διαδικασία της αξιολόγησης υπονομεύτηκε από τη συρροή εργασιών κατηγορίας «letter to the editor» (γράμμα στον εκδότη), τα οποία εγκαλούσαν τις ατέλειες, ανακρίβειες, ακόμη και τις πρωτοφανείς ελλείψεις δημοσιευμένων μελετών. Κάποια περιοδικά, όπως το «New England Journal of Medicine», επέλεξαν να επισπεύσουν τη διαδικασία αυτής της μορφής κριτικής. Αλλα περιοδικά που εκδίδονται από τον οργανισμό των εκδόσεων «Journals of the American Medical Association», επέλεξαν να αρνηθούν να δημοσιεύσουν οποιαδήποτε κριτική στα ήδη δημοσιευμένα άρθρα.

Επίσης, στην αρχή της πανδημίας, υπήρχε το tweet του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας που δήλωνε ότι δεν υπάρχουν στοιχεία μετάδοσης του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο. Εν συνεχεία, είναι μάλλον δύσκολο να ξεχαστεί το φιάσκο της ιβουπροφένης. Ενα άρθρο, το οποίο διατύπωνε μία υπόθεση στο έγκριτο περιοδικό «Lancet», έγινε αφορμή για λήψη αποφάσεων. Η ιβουπροφένη απομακρύνθηκε από τα ράφια των φαρμακείων, μόνο και μόνο για να επανέλθει λίγες ημέρες αργότερα, όταν το άρθρο ξαναδιαβάστηκε, πιο ψύχραιμα.

Με βάση την προηγούμενη εμπειρία από τον SARS-CoV και τον MERS-CoV, εμφανίστηκαν θεραπείες, όπως οι συνδυασμοί αζιθρομυκίνης/ χλωροκίνης και κολχικίνης, οι οποίες μάλιστα «αξιοποιήθηκαν» ακόμα και σε πρωτόκολλα προληπτικής χρήσης. Οταν τα αποτελέσματα αντίστοιχων μελετών δεν επιβεβαίωσαν την κοινωνικά διαχεόμενη αισιοδοξία, οι περισσότεροι από εμάς θυμήθηκαν το πραγματικό μάθημα των SARS-CoV και MERS-CoV. Ακόμη αναζητείται αποτελεσματική θεραπεία, και ειδικά στην περίπτωση του SARS-CoV, πολλά χρόνια μετά.

Ακολούθησε η ασάφεια στα επιδημιολογικά δεδομένα και η όχι ενιαία λήψη μέτρων σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Στην πατρίδα μας ανακοινώνονται τα «κρούσματα» χωρίς να γνωρίζουμε τον αριθμό των τεστ, δεν γνωρίζουμε τη μεταβολή της θετικότητας των τεστ ανά περιφέρεια ούτε τους νέους νοσηλευομένους ή διασωληνωμένους για κάθε ημέρα ανακοίνωσης από τις επίσημες Αρχές. Τα ασαφή επιδημιολογικά δεδομένα και η συνεχιζόμενη παρουσίαση μελετών για πιθανές μεταλλάξεις και πολλά υποσχόμενες θεραπείες δημιούργησαν μια ανασφάλεια σε όσους αγνοούν τη σημασία αλλά και τις διαδικασίες των επιστημονικών εξελίξεων.

Ο πολίτης δέχεται καθημερινά έναν τεράστιο όγκο επιστημονικής πληροφορίας, που δεν μπορεί να την αξιολογήσει, αλλά συχνά τη μετατρέπει εσφαλμένα σε γνώση ή, ακόμα χειρότερα, σε ψυχαγωγικό θέαμα στις πολύωρες τηλεοπτικές εκπομπές.

Ετσι, ακόμα και οι σημαντικές ανακαλύψεις, όπως τα εμβόλια, χάνονται μέσα στην πληθώρα της ενημέρωσης, χωρίς τελικά να αποτελούν ασφαλές κριτήριο επιστημονικής προόδου. Το 2021, το τέλος της πανδημίας, μαζί με τις αλλαγές της επικοινωνίας και την κυριαρχία της τηλεκπαίδευσης, πρέπει να μας βρει με λιγότερη και σαφέστερη ιατρική ενημέρωση. Για τον σκοπό αυτόν πρέπει να συνεργαστούμε όλοι, επιστήμονες, δημοσιογράφοι και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Φαίνεται ότι η ταχύτητα της ενημέρωσης στον καιρό της πανδημίας δεν συνοδεύθηκε από αξιόπιστη πληροφορία.

*Ο Κωνσταντίνος Ι. Γουργουλιάνης είναι Καθηγητής Πνευμονολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας  

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr