Ο Μπάιρον δεν επαναπαύθηκε στην ευγενή καταγωγή του. Εγινε μεγάλος ποιητής. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στην εξαιρετική «Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος», που έγραψε, τονίζει ότι από την πολυτάραχη ζωή του πιο σημαντικό και πιο ενδιαφέρον είναι το ποιητικό του έργο. Γράφει σχετικά: «Δεν ήταν, βέβαια, ομόφωνη η αναγνώριση της υψηλής αξίας των ποιητικών έργων του Μπάιρον από τους μεγάλους του ΙΘ’ αιώνα. Αλλά το γεγονός ότι πνεύματα, σαν τον Γκαίτε, τον Ντοστογιέφσκι και τον Νίτσε θαύμασαν τον Μπάιρον ως ποιητή, πρέπει να ’χει και για μας σήμερα κάποια σημασία και πρέπει να το προσέξουν ιδιαίτερα εκείνοι, που στον αιώνα μας υποτιμούν ή προσπερνούν – μ’ ένα αίσθημα ανωτερότητας, που μπορεί να κριθεί κάποτε γελοίο – το ποιητικό έργο του Μπάιρον».

Αυτός ο μέγας και ευγενούς καταγωγής (η μητέρα του καταγόταν από τη βασιλική οικογένεια των Στιούαρτ) Αγγλος ποιητής ήρθε στην Ελλάδα το 1810 για να θαυμάσει τον αρχαίο πολιτισμό της και αγάπησε τους σύγχρονούς του Ελληνες. Με το Β’ Ασμα του επικολυρικού «Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ» έδειξε την αγανάκτησή του που οι σκλαβωμένοι Ελληνες δεν μπόρεσαν να προστατεύσουν τα μνημεία τους από τον βάρβαρο «Σκωτσέζο» (τον σημειώνει έτσι ο ίδιος ο Μπάιρον) Ελγκιν και την πεποίθησή του ότι ο Ελληνισμός θα ξεσηκωθεί και θα ξαναπάρει τη θέση που του πρέπει ανάμεσα στους πολιτισμένους χριστιανικούς λαούς της Γης.

Το δεύτερο ταξίδι του στην Ελλάδα ξεκινά τον Αύγουστο του 1823 από την Κεφαλλονιά και την Ιθάκη και στις 5 Ιανουαρίου 1824 φτάνει στο Μεσολόγγι, όπου και μετά από εκατό ημέρες αποθνήσκει, σε ηλικία 36 ετών. Ο Μπάιρον τη δεύτερη φορά δεν ήρθε στην Ελλάδα από έναν ρομαντισμό, αλλά για να υπηρετήσει τους Ελληνες και την υπόθεση ελευθερίας τους. Ο φίλος του Πιέτρο Γκάμπα, άλλος φιλέλληνας ήρωας του 1821, που τον συνόδευσε στην Ελλάδα έγραψε και μας το μεταφέρει ο Παν. Κανελλόπουλος: «Συχνά επανελάμβανε ο Μπάιρον ότι ουδέποτε θα μετέβαλε την απόφαση οπού είχε, όπως περατώσει τη ζωή του στην Ελλάδα, εκτός αν αυτοί οι Ελληνες ήθελον τον εξορίσει από της χώρας των. “Εάν η Ελλάς υποκύψει”, ανεφώνει “θα ταφώ και εγώ υπό τα ερείπιά της”…». Αυτή την ανιδιοτέλεια και την αυτοθυσία του εκτίμησαν οι Ελληνες στον Μπάιρον, τον έκαναν τον δικό τους «Βύρωνα» και τον αγάπησαν περισσότερο από κάθε άλλον φιλέλληνα.

ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ

– Διδαχή 1^η προς τους Ελληνες για τη διχόνοια. Ο Μπάιρον απευθυνόμενος στα δύο σώματα του Ελληνικού Εθνους, το Βουλευτικό και το Εκτελεστικό προσπαθεί να τους φιλοτιμήσει και να τους ενώσει: Επιτρέψτε μου να προσθέσω μια για πάντα ότι επιθυμώ το καλό της Ελλάδος και τίποτε άλλο. Αλλά δεν συγκατατίθεμαι και δεν θα συγκατατεθώ ποτέ να εξαπατηθούν το αγγλικό κοινό σχετικά με την πραγματική κατάσταση των ελληνικών υποθέσεων. Τα υπόλοιπα, κύριοι, εξαρτώνται από εσάς. Επολεμήσατε ένδοξα, φερθήτε επίσης έντιμα προς τους συμπατριώτες σας και προς τον κόσμο και τότε ποτέ πια δεν θα λεχθεί…ότι ο Φιλοποίμην ήταν ο έσχατος των Ελλήνων…» (Σημ. Ο εκ Μεγαλοπόλεως Αρκαδίας Φιλοποίμην (253 – 183) ήταν γενναιότατος στρατηγός, έζησε κατά τα έτη της επέκτασης της Ρώμης και έδωσε μάχες για την ανεξαρτησία των Ελλήνων. Ο Πολύβιος τον ονόμασε «τελευταίο των Ελλήνων», προβλέψας ότι μετά από αυτόν δεν θα υπάρξει άλλος Ελληνας στρατηγός, που θα μπορέσει να αντισταθεί στην ισχύ της Ρώμης).

– Διδαχή 2^η προς τους Ελληνες κατά της διχόνοιας. Σε επιστολή του προς τον Μαυροκορδάτο γράφει ο Μπάιρον: «Λυπούμαι πάρα πολύ ακούγοντας ότι εξακολουθούν ακόμα οι εσωτερικές διχόνοιες στην Ελλάδα και μάλιστα σε μια στιγμή που θα μπορούσε να νικήσει παντού, όπως νίκησε ήδη σε αρκετά μέρη. Η Ελλάς βρίσκεται μπροστά σε τρεις δυνατότητες, ή να ανακτήσει την ελευθερία, ή να γίνει υποτελής των Ευρωπαίων ηγεμόνων ή να καταντήσει πάλι μια τουρκική επαρχία. Δεν έχει να διαλέξει παρά ένα από τα τρία. Αλλά, νομίζω, ότι ο εμφύλιος πόλεμος είναι ο δρόμος που οδηγεί στα δύο τελευταία… Αν η Ελλάς θέλει να γίνει για πάντα ελεύθερη και ανεξάρτητη, πρέπει να το αποφασίσει τώρα, γιατί δεν θα ’χει πια ευκαιρία…».

– Ο Μπάιρον κατά του Ελγκιν. Ο Μπάιρον ήταν πολύ αυστηρός προς τον Ελγκιν. Στο ποίημά του «Η κατάρα της Αθηνάς» τον χαρακτηρίζει χειρότερο του βαρβάρου Αλαρίχου. Λέγει η θεά Αθηνά: «Από του Τούρκου τη μανία γλύτωσα και του Βανδάλου, μα η χώρα σου έναν κλέφτη μου έχει στείλει πιο μεγάλο. Κοίτα, άδειος ο ναός μου, κατοικία ρημαγμένη… Ο Αλάριχος τα πάντα είχε αγρίως καταστρέψει με το δίκιο του πολέμου, μα ο Ελγίνος για να κλέψει όσα οι βάρβαροι αφήσαν, που ήτανε από ό,τι εκείνος είναι βάρβαρος πιο λίγο, γιατί το ’κανε ο Ελγίνος;…».

– Το τέλος της ζωής του Μπάιρον και η Ελλάδα. Για το τέλος της ζωής του Μπάιρον ο Γκάμπα, που ήταν συνέχεια κοντά του, έγραψε ότι είπε: «Εδωσα στην Ελλάδα τον χρόνο μου, την περιουσία μου, την υγεία μου, και τώρα της δίνω τη ζωή μου – τι θα μπορούσα περισσότερο να δώσω;».

– Οι Ελληνες ποιητές υμνούν τον Μπάιρον. Ο Σολωμός: «Λευθεριά για λίγο πάψε να χτυπάς με το σπαθί, τώρα σίμωσε και κλάψε εις του Μπάιρον το κορμί…. Ακου Μπάιρον, πόσον θρήνον κάνει ενώ σε χαιρετά η Πατρίδα των Ελλήνων, κλαίγε, κλαίγε, Ελευθεριά». Ο Κάλβος: «Ω Βύρων! Ω θεσπέσιον πνεύμα των Βρετανίδων, τέκνον Μουσών και φίλε άμοιρε της Ελλάδος, καλλιστεφάνου». Ο Παλαμάς: «Δεν ήρθες με του τραγουδιού σου τον ωραίο θυμό, ήρθες την ίδια σου τη ζωή στης ιερής θυσίας να φέρεις το βωμό, κι αν έζησες Διόνυσος, ξεψύχησες Μεσσίας».