Η διάνοιξη σηράγγων, κάτω από ορεινούς όγκους, στην εποχή μας αποτελεί ρουτίνα που επισφραγίζεται στο τέλος με σαμπάνιες. Δεν γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο οι αρχαίοι τεχνίτες και εργάτες γιόρτασαν την αποπεράτωση του μεγάλου έργου, όταν τα συνεργεία τους συναντήθηκαν στα έγκατα του βουνού, το οποίο τρυπούσαν από δύο κατευθύνσεις. Το περίεργο θα ήταν να μη το γιορτάσουν. Είχαν καταφέρει το ακατόρθωτο!

Να τρυπήσουν το βουνό σε βάθος 180 μέτρων από την κορυφή του και να σκάψουν ένα αμφίστομο όρυγμα μήκους 1.036 μέτρων, με διάμετρο κατά μέσο όρο 1,80×1,80 μέτρα! Από το όρυγμα αυτό μετέφεραν άφθονο νερό στην αρχαία πόλη της Σάμου από τους σημερινούς Αγιάδες που βρίσκονται 1,5 χλμ. βορειοδυτικά, πίσω από το βουνό.

Το Ευπαλίνειο Υδραγωγείο μοιάζει σύγχρονο στα μάτια του σημερινού επισκέπτη. Λες και έγινε με σύγχρονα μηχανήματα και όχι με επίπονη χειρονακτική εργασία, από ανθρώπους που κρατούσαν στα χέρια τους σφυρί και καλέμι, πριν από 27 αιώνες! Δημιουργήθηκε τον 6ο αι. π.Χ. από τον Μεγαρίτη αρχιτέκτονα Ευπαλίνο, ο οποίος συνέλαβε την ιδέα του υδραγωγείου και την υλοποίησε άψογα, πατώντας στις ισχυρές μαθηματικές γνώσεις της εποχής του. Συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τον 7ο αιώνα μ.Χ.!

Η εκσκαφή της σήραγγας ξεκίνησε και από τις δύο πλευρές. Η οριζοντιότητά της ελεγχόταν διαρκώς με αλφάδι και διόπτρες. Η συνάντηση των δύο στοών, που σκάβονταν συγχρόνως από το Νότο και από το Βορρά, έγινε στο κέντρο του βουνού. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πολυτεχνείου και πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Αρχαίας Τεχνολογίας, Θεοδόση Τάσιο, το Ευπαλίνειο Υδραγωγείο «αποτελεί μνημείο για την ολοκληρωμένη εφαρμογή της Γεωμετρίας, της Τοπογραφίας, της Γεωδαισίας και της Οπτικής στην αρχαία Ελλάδα».

Οι εικόνες από το εσωτερικό του ορύγματος εντυπωσιάζουν. Τα λαξεύματα στους τοίχους μιλούν για την ιστορία του, η οποία σμιλεύτηκε σπιθαμή προς σπιθαμή. Ο χώρος σήμερα ηλεκτροδοτείται, όμως, οι εσοχές στα τοιχώματά του θυμίζουν τη μακρινή εποχή που φωτιζόταν μόνο από τα λυχνάρια. Κατά μήκος της σήραγγας ο Ευπαλίνος έσκαψε χαντάκι στο οποίο τοποθετήθηκε ο αγωγός που μετέφερε το νερό. Για να εξασφαλιστεί η ροή του νερού το χαντάκι ήταν κεκλιμένο. Στο χαντάκι τοποθετήθηκαν πήλινοι σωλήνες διαμέτρου 25 εκατοστών. Σε ορισμένα σημεία της οροφής υπάρχουν πέτρινες αψίδες. Πρόκειται για τα τμήματα που παρουσίαζαν αστάθεια και τα οποία καλύφθηκαν, για λόγους ασφαλείας, με ελαφρώς καμπυλωμένες λαξευμένες πέτρες.

Χθες το μνημείο επισκέφτηκε η υπουργός Πολιτισμού, Λυδία Κονιόρδου, η οποία συμμετείχε σε ενημερωτική συνάντηση παρουσία των μελετητών του έργου, της δημοτικής αρχής και άλλων τοπικών παραγόντων. Ηταν η δεύτερη επίσκεψη της κ. Κονιόρδου στη Σάμο το τελευταίο διάστημα. Η πρώτη πραγματοποιήθηκε με αφορμή τη διοικητική παράδοση-παραλαβή του έργου, που αφορούσε την αποκατάσταση, συντήρηση και ανάδειξη του Ευπαλίνειου Υδραγωγείου. Ηδη έχει εκδηλωθεί μεγάλο τουριστικό ενδιαφέρον για το μνημείο, το οποίο αναμένεται να ανοίξει τις πύλες του στο κοινό την επόμενες ημέρες, ίσως και την Παρασκευή, ύστερα από τρία χρόνια που ήταν κλειστό. Για πρώτη φορά θα μπορεί κάποιος να το περπατήσει σε όλο το μήκος του. Χθες ολοκληρώθηκε η προκήρυξη για την πρόσληψη του απαραίτητου εποχικού φυλακτικού προσωπικού.

Αντώνης Καρατζαφέρης

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου