Ο ασθενής με σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να γνωρίζει ότι το απορρυθμισμένο σάκχαρο μπορεί να γίνει η αιτία για μια σειρά από σοβαρές επιπλοκές που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο ζωτικές λειτουργίες του όπως η όραση.

Τα επιδημιολογικά στοιχεία μας δείχνουν ότι έως το 2030 ο αριθμός των πασχόντων από σακχαρώδη διαβήτη παγκοσμίως θα φτάνει τα 552 εκατομμύρια, με το 40% αυτών να ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 40-59 ετών και έναν στους τρεις να κινδυνεύουν με απώλεια της όρασής τους, καθώς θα εμφανίζουν διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.

Πώς επιδρά ο σακχαρώδης διαβήτης στον οφθαλμό

Τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα έχουν ως αποτέλεσμα τη συσσώρευσή του στα τοιχώματα των αγγείων, προκαλώντας τη στένωση και την απόφραξη ιδιαίτερα των μικρών αγγείων, όπως αυτά του αμφιβληστροειδούς. Ως συνέπεια, περιορίζεται η παροχή οξυγόνου στον αμφιβληστροειδή.

• Στην προσπάθεια του οργανισμού να αναπληρώσει την έλλειψη οξυγόνου, νέα παθολογικά αγγεία (νεοαγγεία) αναπτύσσονται από τον αμφιβληστροειδή, εξέλιξη που μπορεί να οδηγήσει σε δραματική απώλεια της όρασης.
• Σε οποιαδήποτε φάση της αμφιβληστροειδοπάθειας μπορεί να εμφανιστεί η διαβητική ωχροπάθεια, να προσβληθεί δηλαδή η ωχρά κηλίδα, που είναι υπεύθυνη για την κεντρική μας όραση.
• Ενίοτε ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να προκαλέσει οίδημα στο οπτικό νεύρο, κατάσταση που ονομάζεται διαβητική οπτική νευροπάθεια.

Υπάρχουν επίσης και οφθαλμικές παθήσεις, οι οποίες, σε ορισμένες περιπτώσεις, εξελίσσονται ταχύτερα στους διαβητικούς. Αυτές που θα πρέπει επίσης να ελέγχονται είναι:

• Η διπλωπία.Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι η κυριότερη αιτία νευρολογικής βλάβης που επηρεάζει την κινητικότητα των οφθαλμών.
• Ο καταρράκτης.Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 μπορεί να προκαλέσει έναν τύπο καταρράκτη, ενώ και ο ηλικιακός καταρράκτης τείνει να εμφανίζεται νωρίτερα στους διαβητικούς ασθενείς.
• Το γλαύκωμα.Στα διαβητικά άτομα απαντά κάθε τύπος γλαυκώματος.
• Η απόφραξη της κεντρικής φλέβας του αμφιβληστροειδούς ή κλάδου αυτής.
• Η ισχαιμική οπτική νευροπάθεια,η οποία οφείλεται σε αγγειακές βλάβες.

 Τα συμπτώματα της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας και ωχροπάθειας

Διακυμάνσεις στα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα μπορεί να οδηγήσουν σε αντίστοιχες διακυμάνσεις στην ποιότητα της όρασης, συνήθως όμως αυτές είναι παροδικές.

• Η διαβητική ωχροπάθεια και το οίδημα της ωχράς κηλίδος προκαλούν θόλωση της όρασης.
• Η παραγωγική διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια μπορεί να προκαλέσει μικρές αιμορραγίες μέσα στο υαλοειδές, οι οποίες γίνονται αντιληπτές ως μαύρα στίγματα (μυγάκια).
• Μεγαλύτερες αιμορραγίες μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια μέρους του οπτικού πεδίου («σκοτώματα») έως και σε πλήρη απώλεια της όρασης.
• Σε ακόμα πιο προχωρημένες περιπτώσεις παραγωγικής νόσου, μπορεί να παρατηρηθεί ελκτική αποκόλληση του αμφιβληστροειδή, η οποία είναι δυνατόν να οδηγήσει και στη μόνιμη απώλεια της όρασης.
• Τέλος, σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί νεοαγγειακό γλαύκωμα, όπου η απότομη αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης προκαλεί έντονο πόνο, ναυτία, φωτοφοβία, και μείωση της όρασης.

Προτεινόμενο πρόγραμμα οφθαλμολογικού ελέγχου

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: πρώτη εξέταση εντός 5ετίας από τη διάγνωση. Στα παιδιά ο πρώτος έλεγχος γίνεται στην 5ετία από τη διάγνωση ή στην εφηβεία, όποιο προηγείται χρονικά. Στη συνέχεια ετήσια παρακολούθηση.

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2: πρώτη εξέταση αμέσως μετά τη διάγνωση της νόσου. Στη συνέχεια ετήσια παρακολούθηση. Η συχνότητα των ελέγχων πιθανόν να αυξηθεί εφόσον διαπιστωθεί διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, ανάλογα με τη σοβαρότητα των ευρημάτων.

Σακχαρώδης διαβήτης κύησης: πρώτη εξέταση αμέσως μετά τη διάγνωση και τακτικά (ανά 3μηνο) κατά τη διάρκεια της κύησης. Αν ο διαβήτης δεν επιμείνει μετά τον τοκετό, δεν απαιτείται περαιτέρω παρακολούθηση.

Τι περιλαμβάνει η οφθαλμολογική εξέταση

• Σε κάθε ασθενή που διαγιγνώσκεται με διαβήτη γίνεται πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος.
• Κατόπιν, ακολουθεί η βυθοσκόπηση για τον λεπτομερή έλεγχο του αμφιβληστροειδούς και του οπτικού νεύρου.
• Πραγματοποιείται επίσης και απεικονιστικός έλεγχος του αμφιβληστροειδούς και της ωχράς κηλίδας.
• Κατά περίπτωση, μπορεί επιπρόσθετα να πραγματοποιηθεί εξέταση αυτοφθορισμού του αμφιβληστροειδούς, ψηφιακή φλουοροαγγειογραφία με ενδοφλέβια έγχυση χρωστικής και υπερηχογραφία.

Ποια είναι η αντιμετώπιση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας και ωχροπάθειας

Σήμερα, έχουμε πλέον αρκετές θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, της ωχροπάθειας και του οιδήματος της ωχράς κηλίδας. Αυτές περιλαμβάνουν:

• την ενδοϋαλοειδική έγχυση αντιαγγειογενετικών παραγόντων ή κορτικοστεροειδών, η οποία γίνεται με ένεση του φαρμάκου στο εσωτερικό του ματιού.
• Η laser φωτοπηξία της ωχράς κηλίδος μειώνει επίσης το οίδημα.
• Η αντιμετώπιση της παραγωγικής διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας περιλαμβάνει τη laser παναμφιβληστροειδική φωτοπηξία, αποσκοπώντας στην υποχώρηση των νεοαγγείων και τη διατήρηση της υπάρχουσας όρασης.
• Όταν πλέον εμφανιστούν επιπλοκές όπως σημαντικές αιμορραγίες ή/και αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς, τότε η θεραπεία είναι χειρουργική: είναι μια επέμβαση που ονομάζεται pars plana υαλοειδεκτομή.