Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν 3 γονίδια που μεταδίδονται με πιθανότητα 50% από τους γονείς στα παιδιά. Ταυτόχρονα, μη γενετικοί – περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να επηρεάζουν την πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου. Οι παράγοντες αυτοί είναι: ηλικία, φύλο, οι  καρδιαγγειακοί παράγοντες , κάπνισμα, τραυματικές κακώσεις κεφαλής, παράγοντες που επηρεάζουν το νοητικό απόθεμα (IQ, εκπαίδευση, επάγγελμα, πνευματικές, κοινωνικές δραστηριότητες, φυσική άσκηση κλπ), καθώς και διατροφικοί παράγοντες.

Πρόσφατες μελέτες μας παρέχουν ενδείξεις  ότι  οι καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου (διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, και παχυσαρκία)  στη μέση ηλικία πιθανώς να αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ μερικές δεκαετίες αργότερα.

Κάπνισμα, τραυματικές κακώσεις και κατάθλιψη

• Παλαιότερες μελέτες είχαν υποστηρίξει ότι το κάπνισμα πιθανώς να είναι προστατευτικό ως προς τη νόσο Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, νεότερες  μελέτες  καταδεικνύουν ότι το κάπνισμα σαφώς αυξάνει την πιθανότητα νόσησης.
• Οι εγκεφαλικές τραυματικές κακώσεις φαίνεται να αυξάνουν την πιθανότητα  για άνοια. Αυτό φαίνεται να ισχύει ειδικότερα για σοβαρές κακώσεις που είχαν οδηγήσει σε διάσειση και απώλεια συνείδησης για μεγάλο χρόνο (πχ μεγαλύτερο των μερικών λεπτών ή ημιώρου).
• Η κατάθλιψη πιθανώς να σχετίζεται με άνοια και νόσο Αλτσχάιμερ, μέσω πολλαπλών βιολογικών μηχανισμών. Παλαιότερες μελέτες έδειχναν ότι η παρουσία κατάθλιψης αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ λίγα έτη αργότερα. Ωστόσο, είναι διαπιστωμένο ότι οι ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ δεν εκδηλώνουν μόνο συμπτώματα από τη νοητική σφαίρα, αλλά και  ψυχιατρικά, ένα από τα συχνότερα των οποίων είναι η κατάθλιψη. Παρά ταύτα, νεώτερες μελέτες δείχνουν ότι η κατάθλιψη στη μέση ηλικία πιθανώς να οδηγεί σε αυξημένη πιθανότητα για άνοια πολλές δεκαετίες αργότερα.

Το IQ ως προγνωστικός δείκτης για Αλτσχάιμερ

Η θεωρία του «νοητικού αποθέματος» προτείνει ότι υπάρχουν διαφορές από άτομο σε άτομο ως προς τη δυνατότητα καταπολέμησης της νόσου Αλτσχάιμερ. Πολλές μελέτες δείχνουν ότι άνθρωποι με υψηλότερο νοητικό πηλίκο, υψηλότερη εκπαίδευση, πιο απαιτητικά επαγγέλματα και περισσότερες δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου  (συμπεριλαμβανομένων πνευματικών, κοινωνικών, αλλά και φυσικών-σωματικών δραστηριοτήτων) έχουν μικρότερες πιθανότητες ανάπτυξης άνοιας.

Ο ρόλος της διατροφής στην εκδήλωση νόσου Αλτσχάιμερ

Από την πληθώρα των περιβαλλοντικών παραγόντων που έχουν συσχετιστεί με τη νόσο Αλτσχάιμερ, δε θα μπορούσε να λείπει και η διατροφή. Υψηλότερη πρόσληψη διαφόρων βιταμινών όπως C, Ε, Β6, Β12, φυλικού οξέως, φλαβονοειδών, ακόρεστων λιπαρών και ψαριών και μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (καθώς και μια σειρά άλλων αντιοξειδωτικών, αντιφλεγμονωδών  τροφών και θρεπτικών συστατικών) έχουν συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο για νόσο Αλτσχάιμερ. Επίσης νεότερα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η Μεσογειακή Δίαιτα  σχετίζεται και με μειωμένη πιθανότητα για άνοια.

Πού καταλήγουμε ως προς τους παράγοντες κινδύνου

Συνοψίζοντας, οι διαπιστωμένοι παράγοντες κινδύνου για νόσο Αλτσχάιμερ είναι η γενετική προδιάθεση και η αύξηση της ηλικίας, δηλαδή  παράγοντες μη τροποποιήσιμοι. Υπάρχουν όμως και τροποποιήσιμοι προδιαθεσικοί παράγοντες. Πρέπει όλοι να περιορίσουμε τους παράγοντες αυτούς και να ακολουθήσουμε ένα τρόπο ζωής που προάγει την υγεία του εγκεφάλου. Πρέπει να αποφεύγουμε κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και κάπνισμα, να προλαμβάνουμε ή να θεραπεύουμε καρδιαγγειακές νόσους όπως διαβήτη, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία ήδη από τη μέση ή και νεαρά ηλικία, να είμαστε πνευματικά, κοινωνικά και σωματικά δραστήριοι και να ακολουθούμε την παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή.