Μέσω μιας πλήρους και ισορροπημένης διατροφής μπορείτε να προλάβετε ή να θεραπεύσετε πλήθος παθολογικών καταστάσεων στα κατοικίδια σας. Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που η διατροφή δεν είναι το κλειδί της θεραπείας, μπορούμε μέσω αυτής να τη διαχειριστούμε, αυξάνοντας το προσδόκιμο ζωής του ζώου και βελτιώνοντας την ποιότητα της καθημερινότητάς του.

Μία πάθηση που προλαμβάνεται πλήρως μέσω της διατροφής είναι η παχυσαρκία, η οποία χαρακτηρίζεται από την εναπόθεση λιπώδους ιστού στο σώμα λόγω αύξησης του σωματικού βάρους. Η αύξηση αυτή συμβαίνει όταν η ενέργεια (θερμίδες) που προσφέρεται στο σώμα μέσω της τροφής είναι μεγαλύτερη από την ενέργεια που εν τέλει καταναλώνει το σώμα. Σε γενικές γραμμές, ένα ζώο του οποίου το βάρος παρουσιάζει απόκλιση από το ιδανικό σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20% θεωρείται υπέρβαρο.

Η φυλή, η ηλικία, ο τρόπος ζωής, το είδος τροφής και η στείρωση είναι ορισμένοι από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση του σωματικού βάρους. Υπολογίζεται πως το 25-40% των κατοικίδιων σκύλων και το 60% των κατοικίδιων γατών θεωρούνται υπέρβαρα, ποσοστά που δικαιολογούνται από το γεγονός ότι τα περισσότερα κατοικίδια ζώα είναι στειρωμένα και η κινητική τους δραστηριότητα είναι περιορισμένη (ειδικά οι γάτες). Δυστυχώς στις περισσότερες περιπτώσεις, το βάρος αυξάνεται με αργό ρυθμό και οι ιδιοκτήτες δεν αντιλαμβάνονται ότι το ζώο τους είναι υπέρβαρο μέχρι να επισκεφθούν τον/την κτηνίατρό τους για κάποιον άλλο λόγο (π.χ. για τον ετήσιο εμβολιασμό).

Δεδομένου ότι τα υπέρβαρα ζώα παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο ως προς την εμφάνιση παθήσεων όπως η καρδιαγγειακή νόσος, ο σακχαρώδης διαβήτης, η οστεοαρθρίτιδα και η ουρολιθίαση, η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους κρίνεται εξαιρετικά σημαντική. Για τον λόγο αυτό το σωματικό βάρος και η θρεπτική κατάσταση αποτελούν βασικούς δείκτες υγείας στους σκύλους και τις γάτες και προσδιορίζονται από τον/την κτηνίατρο μέσω της διαδικασίας της διατροφικής αξιολόγησης. Μέσω της λήψης ενός λεπτομερούς ιστορικού, εντοπίζονται οι διατροφικοί παράγοντες κινδύνου, δηλαδή τυχόν σημεία που δείχνουν πως το ζώο έχει συγκεκριμένες διατροφικές απαιτήσεις, όπως η ανάπτυξη, η προχωρημένη ηλικία, οι αλλαγές τροφής ή κάποια πάθηση.

Επειτα, μέσω της ζύγισης του ζώου και της ψηλάφησής του σε συγκεκριμένα σημεία, εκτιμάται η θρεπτική κατάσταση, η τυχόν απόκλιση από το ιδανικό σωματικό βάρος και το επίπεδο απώλειας μυϊκής μάζας. Με όλα αυτά τα δεδομένα, ο/η κτηνίατρος είναι σε θέση να υπολογίσει τις ημερήσιες ανάγκες του ζώου σε θερμίδες και σε πόσα γραμμάρια τροφής αντιστοιχούν αυτές ημερησίως. Αλλωστε, η ημερήσια ποσότητα τροφής προκύπτει ανάλογα με το ιδανικό σωματικό βάρος και όχι το τρέχον. Για παράδειγμα, αν ο σκύλος μας ζυγίζει 10 κιλά ενώ το ιδανικό βάρος του έχει εκτιμηθεί στα 8 kg, η ημερήσια ποσότητα τροφής πρέπει να αντιστοιχεί στα 8 kg, διότι διαφορετικά ο σκύλος θα παραμείνει στα 10 kg.

Η κατάλληλη τροφή για τα κατοικίδια

Η διατροφή σχετίζεται άμεσα με το σωματικό βάρος και τη θρεπτική κατάσταση που έχουν τα κατοικίδια, μιας και καθορίζει την πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών αλλά και των θερμίδων από το σώμα. Το σημαντικότερο βήμα προς τη διατήρηση του ιδανικού βάρους στους σκύλους και τις γάτες είναι η επιλογή της κατάλληλης τροφής. Είναι εξαιρετικά σημαντικό το ζώο να ανταποκρίνεται καλά στην τροφή που έχετε επιλέξει, δηλαδή να την τρώει ευχάριστα, να μην εμφανίζει συμπτώματα αλλεργίας (κνησμός, ερεθισμένο δέρμα, εμετοί, διάρροιες) και να μην αδυνατίζει ή παχαίνει ενώ τρώει τη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα. Σε οποιαδήποτε από τις περιπτώσεις αυτές μπορεί να σημαίνει ότι η συγκεκριμένη τροφή δεν καλύπτει τις θρεπτικές ανάγκες του οργανισμού.

Η χορήγηση της σωστής ποσότητας τροφής είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την αποφυγή ανεπιθύμητης αύξησης του σωματικού βάρους. Η προτεινόμενη ημερήσια ποσότητα της τροφής αναγράφεται υποχρεωτικά πάνω στη συσκευασία του εκάστοτε προϊόντος και διαφέρει από τροφή σε τροφή, λόγω του διαφορετικού θερμιδικού περιεχομένου της. Φυσικά, οι οδηγίες της συσκευασίας είναι απλώς ένα σημείο εκκίνησης και ίσως χρειαστεί να προσαρμόσετε την ποσότητα ανάλογα με τις ανάγκες του σκύλου, όπως η ηλικία, το βάρος και το επίπεδο δραστηριότητας. Σε κάθε περίπτωση, προτείνεται να ζυγίζετε την ημερήσια ποσότητα τροφής με ζυγαριά κουζίνας ή με τον ειδικό δοσομετρητή, ο οποίος πρέπει να αφορά το συγκεκριμένο προϊόν τροφής. Η χρήση δοσομετρητή άλλης τροφής ενέχει τον κίνδυνο λανθασμένου υπολογισμού της ποσότητας διότι οι δοσομετρητές συνήθως είναι βαθμονομημένοι με βάση το ύψος της κροκέτας, το οποίο διαφέρει από προϊόν σε προϊόν.

Και με τις λιχουδιές που θέλουν τα κατοικίδια, τι συμβαίνει;

Σημαντικό μέρος της διατροφής ενός ζώου αποτελούν και οι λιχουδιές, μιας και η υπέρμετρη χορήγηση οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους (λόγω της περίσσειας θερμίδων) αλλά και παγκρεατίτιδας (μιας και οι παραπάνω θερμίδες αποθηκεύονται ως λίπος στο σώμα). Εδώ πρέπει να θυμάστε πως μια πλήρης εμπορική τροφή είναι σχεδιασμένη να καλύπτει το ζωάκι σας εφόσον δίνετε αποκλειστικά την ποσότητα που αναγράφει η συσκευασία. Οσο περισσότερες λιχουδιές δίνετε τόσο την «ακυρώνετε», διότι δεν της επιτρέπετε να δράσει όπως έχει σχεδιαστεί. Ευτυχώς, υπάρχει ένας «χρυσός κανόνας» που λέει ότι «αν από τις 100 θερμίδες που λαμβάνει ένα ζώο καθημερινά, το πολύ οι 10 προέρχονται από λιχουδιές, τότε η ισορροπία της κύριας τροφής δεν επηρεάζεται». Με βάση αυτόν τον κανόνα και μέσω της διατροφικής αξιολόγησης του ζώου, μπορείτε να υπολογίσετε την κατάλληλη ποσότητα για οποιαδήποτε λιχουδιά θέλετε, ώστε να μην έχει αρνητικό αντίκτυπο στη διατροφή και στην υγεία του. Σε αυτό το σημείο, αξίζει να τονιστεί πως η αντικατάσταση μέρους της κύριας τροφής με λιχουδιές ώστε να μη μειωθούν οι δεύτερες δεν αποτελεί λύση, διότι οι λιχουδιές δεν είναι πλήρεις θρεπτικά, με αποτέλεσμα το ζωάκι σας να μην τρέφεται σωστά μακροπρόθεσμα.

Ενας τρόπος να δίνετε αρκετές λιχουδιές χωρίς να επηρεάζεται άμεσα το βάρος είναι να αντικαταστήσετε τις εμπορικές επιλογές με φυσικές τροφές, οι οποίες εξ ορισμού είναι χαμηλότερες σε θερμίδες, λόγω της απουσίας βιομηχανικής επεξεργασίας και της υψηλής περιεκτικότητας σε νερό. Ιδανικές επιλογές είναι τα κρέατα, τα λαχανικά και τα φρούτα ενώ εξίσου ωφέλιμα είναι και αρκετά γαλακτοκομικά προϊόντα.

Κρέας, λαχανικά και φρούτα – Τι τρώνε τα κατοικίδια

Οσον αφορά το κρέας, τα περισσότερα είδη (κοτόπουλο, γαλοπούλα, αρνί, μοσχάρι, κουνέλι κ.λπ.) θεωρούνται ασφαλή για τους σκύλους και τις γάτες, εκτός της περίπτωσης διαγνωσμένης αλλεργίας. Σε κάθε περίπτωση, συστήνεται η αποφυγή επεξεργασμένων μορφών κρέατος (π.χ. αλλαντικών), fast food (π.χ. σουβλάκι) ή μαγειρεμένων με ιδιαίτερο τρόπο (π.χ. μοσχάρι κοκκινιστό), λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος, νάτριο ή καρυκεύματα.

Τα περισσότερα λαχανικά και φρούτα θεωρούνται ασφαλή και ωφέλιμα για τα κατοικίδια, λόγω της περιεκτικότητάς τους σε μέταλλα, ιχνοστοιχεία, βιταμίνες, γλυκόζη και αντιοξειδωτικές ουσίες. Εξαίρεση αποτελούν τα σταφύλια, λόγω συσχέτισης της κατανάλωσής τους με συμπτώματα νεφρικής ανεπάρκειας, και τα μέλη της οικογένειας Allium (κρεμμύδι, σκόρδο, πράσο, σχοινόπρασο), λόγω της παρουσίας χημικών ενώσεων, που καταστρέφουν τις κυτταρικές μεμβράνες των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα, με αποτέλεσμα την πρόκληση αιμολυτικής αναιμίας.

Ωφέλιμα λαχανικά θεωρούνται το καρότο, το μπρόκολο, το κολοκυθάκι, το παντζάρι, η πατάτα, η κολοκύθα, το αγγούρι και το σπανάκι. Αντίστοιχα, επιλογές ωφέλιμων φρούτων είναι το μήλο, το αχλάδι, η μπανάνα, το καρπούζι, η φράουλα και τα μύρτιλλα. Κατά τη χορήγηση λαχανικών και φρούτων είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως το πεπτικό σύστημα των σκύλων και των γατών δεν είναι σχεδιασμένο για υψηλή κατανάλωση φυτικών τροφών και επομένως προτείνεται η χορήγησή τους σε ψιλοκομμένη μορφή, χωρίς φλούδα και, αναλόγως με το είδος, μαγειρεμένα (π.χ. παντζάρι, πατάτα).

Τι πρέπει να προσέξετε με τα γαλακτοκομικά και τους ξηρούς καρπούς για τα κατοικίδια

Στα γαλακτοκομικά προϊόντα απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, μιας και η πλειοψηφία των ενήλικων σκύλων και γατών εμφανίζουν δυσανεξία στη λακτόζη. Για τον λόγο αυτό, τα διάφορα είδη γάλακτος καλό είναι να αποφεύγονται και να προτιμώνται προϊόντα όπως το πρόβειο γιαούρτι και το κεφίρ. Επίσης, τα περισσότερα είδη τυριών θεωρούνται υψηλά σε νάτριο και συστήνεται η αποφυγή τους, με εξαίρεση το τυρί cottage, το ανθότυρο και η ανάλατη μυζήθρα, που συχνά προτείνονται ως εύπεπτες πηγές πρωτεΐνης σε περιπτώσεις ζώων με ευαίσθητο γαστρεντερικό σύστημα.

Αξίζει να διευκρινιστεί πως σε αντίθεση με την εντύπωση που έχει δημιουργηθεί στους περισσότερους ιδιοκτήτες, τα περισσότερα τρόφιμα είναι ασφαλή για τους σκύλους και τις γάτες, εφόσον δίνονται στις κατάλληλες ποσότητες και τηρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Παραδείγματος χάρη, ενώ κυριαρχεί η άποψη ότι όλοι οι ξηροί καρποί απαγορεύονται, στην πραγματικότητα μη ασφαλείς θεωρούνται μόνο οι καρποί Macadamia, τα μαύρα καρύδια και οι σταφίδες, λόγω συσχέτισης της κατανάλωσής τους με περιστατικά τοξίκωσης. Καρποί όπως τα αμύγδαλα και τα φιστίκια θεωρούνται ασφαλείς και καλές πηγές λιπαρών οξέων και αντιοξειδωτικών. Το ίδιο ισχύει και για τα βούτυρα (π.χ. φιστικοβούτυρο, αμυγδαλοβούτυρο), εφόσον είναι 100% φυσικά, χωρίς την προσθήκη γλυκαντικών ουσιών, ειδικά της ξυλιτόλης. Βασική προϋπόθεση χορήγησης των σπόρων και των καρπών είναι η παραμονή τους σε νερό (μούλιασμα) προς απομάκρυνση του φυτικού οξέος που περιέχουν (το οποίο εμποδίζει την απορρόφηση των λοιπών θρεπτικών συστατικών), η πολτοποίηση, προς καλύτερη πέψη και αποφυγή πνιγμού και η χορήγηση σε μικρές ποσότητες, προς αποφυγή παγκρεατίτιδας. Ακόμα ένα παράδειγμα «παραπληροφόρησης» αποτελεί το αβοκάντο, το οποίο συχνά αναφέρεται ως τοξικό λόγω της περιεκτικότητάς του στην ουσία περσίνη, η οποία όμως, βρίσκεται μόνο στη φλούδα και, σε αντίθεση με άλλα είδη ζώων, δεν θεωρείται τοξική για τους σκύλους.

Χρήσιμα tips για τα κατοικίδια

Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν ένα τρόφιμο θεωρείται ασφαλές, δεν σημαίνει πάντα πως μπορεί να καταναλωθεί σε μεγάλη ποσότητα. Εάν ο σκύλος ή η γάτα τρέφεται με βιομηχανοποιημένη τροφή (π.χ. ξηρά τροφή ή κονσέρβα), η μεγάλη ποσότητα φυσικών τροφίμων ως λιχουδιές ενδεχομένως να επηρεάσει την ισορροπία της διατροφής του ή να ερεθίσει το πεπτικό του σύστημα (π.χ. έμετος, διάρροια), το οποίο δεν είναι συνηθισμένο σε αυτές. Στην περίπτωση που το ζώο ακολουθεί φυσική διατροφή (ωμή, μαγειρευτή), πρέπει να γνωρίζετε τις ενδεδειγμένες αναλογίες των τροφίμων, διότι κάποια είδη πρέπει να αποφεύγονται σε μεγάλες ποσότητες λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, σάκχαρα, φυτικές ίνες ή ουσίες οι οποίες φέρουν μέγιστο όριο κατανάλωσης (π.χ. βιταμίνη A).

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι τα τρόφιμα που αναφέρονται εντός του άρθρου ως ασφαλή απευθύνονται σε υγιή ζώα, χωρίς παθήσεις σχετιζόμενες με τη διατροφή. Σε σκύλους με νεφρική νόσο συστήνεται η αποφυγή ορισμένων κρεάτων και λαχανικών ενώ σε σκύλους με ευαίσθητο στομάχι αποθαρρύνεται η χορήγηση λαχανικών και φρούτων πλούσιων σε ίνες, λόγω πιθανού ερεθισμού. Στις περιπτώσεις ασθενών ζώων, η χορήγηση φυσικής τροφής (είτε ως λιχουδιά είτε ως κύρια δίαιτα) είναι εφικτή και συχνά ωφέλιμη, υπό την προϋπόθεση ότι γίνεται κατόπιν καθοδήγησης ειδικού διατροφολόγου ζώων, σε συνεργασία με τον/τη θεράποντα κτηνίατρο.

*Από το ένθετο My Pet που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής