Ο διακεκριμένος ερευνητικός και αστροφυσικός Θανάσης Οικονόμου έλκει την καταγωγή του από τη Ζιάκα Γρεβενών και είχε βάλει ως στόχο να στήσει ένα αστεροσκοπείο στη γενέτειρά του.

Το όνειρό του πέρασε από… 40 κύματα, αλλά πλέον αρχίζει να αποκτά «σάρκα και οστά». Τον Ιούνιο αναμένεται να ολοκληρωθούν τα τεύχη δημοπράτησης του Εκπαιδευτικού Αστρονομικού Πάρκου Ορλιακα και να αρχίσει η κατασκευή του, με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης τους 36 μήνες. Επομένως, το έργο αναμένεται να εγκαινιαστεί το 2027-2028 και να αποτελέσει σημαντικό αναπτυξιακό έργο για την ευρύτερη περιοχή των Γρεβενών. Θα είναι το μοναδικό επισκέψιμο αστροπάρκο στα Βαλκάνια!

Ο κ. Οικονόμου κατέθεσε την ιδέα κατασκευής του το 2008. Εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ, αλλά το 2016 απεντάχθηκε λόγω ελλιπών φακέλων. Το 2021 και με απόφαση του τότε περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας, Γεώργιου Κασαπίδη, οι πρόδρομες εργασίες του και η οριστικοποίηση των μελετών (ύψους 1,5 εκατομμυρίων ευρώ) εντάχθηκαν στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Δυτική Μακεδονία» 2014-2020. Η σημερινή διοίκηση της περιφέρειας έχει δεσμευτεί τόσο για τη μετάβαση του υπόλοιπου έργου στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 όσο και τη χρηματοδότηση των 13 εκατομμυρίων ευρώ, ώστε να αρχίσει η διαδικασία της δημοπράτησης.

Το Εκπαιδευτικό Αστρονομικό Πάρκο πρόκειται να αναπτυχθεί σε έκταση 28 στρεμμάτων στην κορυφή του όρους Ορλιακας της ανατολικής Πίνδου, σε υψόμετρο 1.500 μέτρων, σε περιοχή εξαιρετικού φυσικού κάλλους, με σκοτεινό ουρανό και σταθερή ατμόσφαιρα, και πρόσβαση καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Θα είναι εξοπλισμένο με προωθημένης τεχνολογίας μέσα παρατήρησης και καταγραφής, όπως: τηλεσκόπια, ραδιοτηλεσκόπιο, φίλτρα, φασματογράφους, κάμερες κ.λπ. Θα στεγάζονται σε σύγχρονες υποδομές παρατηρητηρίων και θα ελέγχονται από κεντρικό θάλαμο υποστηριζόμενο με προωθημένο εξοπλισμό τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών.

Επίσης, θα είναι εφοδιασμένο με συστήματα προστασίας από αντίξοες καιρικές συνθήκες, εργαστήριο κατασκευών και συντήρησης, καθώς και εξοπλισμό επεξεργασίας και διαβίβασης δεδομένων. Στις υποδομές του, εκτός των τεσσάρων επιβλητικών οπτικών αστρονομικών παρατηρητηρίων με θόλους και του ραδιοτηλεσκοπίου, συμπεριλαμβάνονται το κτίριο του Εκπαιδευτικού Κέντρου με αίθουσα παρουσιάσεων και πολυμέσων, ηλιακό παρατηρητήριο και εργαστήρια καιρού και ατμόσφαιρας και διαστημικού καιρού, το πολυλειτουργικό κτίριο με κέντρο ενημέρωσης φυσικών επιστημών, εργαστήριο Γεωλογίας και σεισμών, ένα μεγάλου μεγέθους οριζόντιο ηλιακό ωρολόγιο στον προαύλιο χώρο του κ.ά.

Παράλληλα με τα κτίρια, θα υπάρχουν και λυόμενες κατασκευές και διατάξεις: ραδιοτηλεσκόπιο, παρατηρητήριο παρακολούθησης (τεχνητών αντικειμένων σε γήινες τροχιές), σταθμός παρατήρησης ατμόσφαιρας, σεισμολογικός σταθμός, γεωδαιτικός δέκτης, σταθμός παρακολούθησης του γήινου μαγνητικού πεδίου. Εντός του οικοπέδου θα δημιουργηθεί και… αστρομαρίνα, που αποτελείται από έναν ειδικά διαμορφωμένο υπαίθριο χώρο για την εξυπηρέτηση επισκεπτών ερασιτεχνών αστρονόμων, οι οποίοι θα έρχονται και θα στήνουν εκεί τον δικό τους εξοπλισμό και χώροι στάθμευσης. Εκτός του οικοπέδου, θα δημιουργηθούν οι υποδομές για την προσπέλαση του πάρκου, καθώς και για την ύδρευσή του και τη σύνδεσή του με το Διαδίκτυο.

«Θα είναι το πρώτο ανοικτό επισκέψιμο αστροπάρκο στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Φορέας υλοποίησης είναι το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, καθώς θα καλύψει τις ανάγκες των Τμημάτων της Σχολής Θετικών Επιστημών, των Τμημάτων της Πολυτεχνικής Σχολής και του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης, σε αντικείμενα Αστρονομίας, Διαστημικής, Ρομποτικής και Τεχνητής Νοημοσύνης, επικοινωνιών και διάδοσης της επιστήμης.

Επιπλέον, θα είναι ανοικτό σε σχολεία, ερασιτέχνες αστρονόμους, συλλόγους κ.τ.λ. Θα είναι το μοναδικό με τέσσερα τηλεσκόπια. Ενα μεγάλο με διάμετρο 150 εκατοστά που θα αξιοποιείται από επιστήμονες και τρία μικρότερα (διαμέτρου 40, 60 και 80 εκατοστών) για τους επισκέπτες», δήλωσε στον «Ε.Τ.» ο πρόεδρος Συλλόγου Φίλων Εκπαιδευτικού Αστρονομικού Πάρκου Ορλιακα Γρεβενών και πρώην δήμαρχος Γρεβενών, Γιώργος Νούτσος.