Οι επισκέπτες που διασχίζουν το κατώφλι του πέτρινου οικοδομήματος στη γωνία των οδών Ζαμπελίου και Σκουφών έρχονται αντιμέτωποι με μια απρόσμενη εικόνα: ένα γυάλινο δάπεδο που διατηρεί ορατή μια σειρά κιβωτιόσχημων τάφων της ενετικής περιόδου. Στην απέναντι πλευρά, μια ημικυκλική εσοχή στον τοίχο, το Μιχράμπ, μαρτυρά τη λειτουργία του κτιρίου ως τζαμί του Μεχμέτ Αγά. Η πιο παλιά μαρτυρία που σώζεται, ωστόσο, είναι από το 1615 μ.Χ., όταν ακριβώς εκεί αναφέρεται η ύπαρξη ορθόδοξου ναού αφιερωμένου στον Αγιο Ιωάννη τον Θεολόγο.

Το κτίριο χρησιμοποιούταν ως κατοικία από το 1924, όταν το Ελληνικό Δημόσιο το παραχώρησε για τη στέγαση των προσφύγων μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών. Μια παλαιά φωτογραφία, μάλιστα, ανάμεσα στα σχεδιαγράμματα και τους χάρτες που εξιστορούν το ταξίδι του κτιρίου, δείχνει την άκρη ενός κρεβατιού που είχε τοποθετήσει η ηλικιωμένη ένοικος ακριβώς μπροστά από το Μιχράμπ. Το κτίριο παρέμεινε ως χώρος κατοικίας μέχρι το 2004. Εκτοτε απέκτησε εμπορική χρήση, ενώ σήμερα έχει πλέον και αρχαιολογική σημασία.

Οταν ο σημερινός ιδιοκτήτης του, Γιώργος Μπαμπάτσικος, αποφάσισε να ξεκινήσει εργασίες επιδιόρθωσης στο φθαρμένο μωσαϊκό, αποκαλύφθηκαν τα πρώτα ευρήματα. Αμέσως ειδοποιήθηκε η αρχαιολογική υπηρεσία και η ανασκαφή που έγινε το χειμώνα του 2018 έφερε στο φως μια συστάδα 17 τάφων ενετικής περιόδου, η οποία για αιώνες παρέμενε θαμμένη κάτω από το δάπεδο. Ολα τα έξοδα των εργασιών και της ανάδειξης ανέλαβε ο ιδιώτης, και όλη την αυστηρή εποπτεία και καθοδήγηση οι αρχαιολόγοι, οι συντηρητές και οι αρχαιολόγοι της Εφορείας Χανίων.

«Οι αρχαιολόγοι έσκαβαν με τα σκαληνάκια, οι εργάτες έβγαζαν το χώμα και ο αρχιτέκτονας της υπηρεσίας μάς καθοδηγούσε για το πώς έπρεπε να προχωρήσουμε. Αυτό συνεχίστηκε περίπου μέχρι πέρσι τον Ιούνιο και οφείλω να πω πως, παρά τις δυσκολίες και το τρέξιμο, άξιζε ο χρόνος, ο κόπος και το οικονομικό κόστος. Οφείλω ένα ευχαριστώ στον αρχιτέκτονα της αρχαιολογικής υπηρεσίες που επέμενε να γίνουν τα πράγματα σωστά και είχε απόλυτο δίκιο. Του χρωστάω πολλά», λέει στον «Ε.Τ.» ο κ. Μπαμπάτσικος.

To σπουδαίο αυτής της ιστορίας ήταν ότι παρά την αρχική «φυσική» επιφύλαξη που ένιωσαν οι δυο πλευρές, όπως συμβαίνει συνήθως όταν ανακαλύπτονται αρχαιότητες σε ιδιωτικές ιδιοκτησίες, αυτή γρήγορα εξελίχθηκε σε μια λειτουργική συνεργασία που πάντρεψε την ιστορία με την εμπορική χρήση του κτιρίου, που φέρει το όνομα -τι άλλο;- Temple.

Η συγκυρία πάντως που ακολούθησε δεν ήταν και η πιο ευοίωνη, αφού όταν επιτέλους οι εργασίες ολοκληρώθηκαν ήρθε η πανδημία και το lockdown. «Κλείσαμε, όπως όλοι, και μετά όταν το λιανεμπόριο άνοιξε στις 18 Μαΐου δεν κυκλοφορούσε ψυχή στα Χανιά», λέει ο κ. Μπαμπάτσικος. «Τον Ιούνιο η κίνηση ήταν πεσμένη κατά 80%, αλλά τώρα έχει αρχίσει και πάλι να κινείται. Αλλά ό,τι είναι για όλους, θα είναι και για εμάς. Αφού αντέξαμε στα capital controls θα αντέξουμε και τώρα!».

Από τον Αγιο Ιωάννη στον Μεχμέτ Αγά

Το κτίριο κτίστηκε αρχικά σαν δίκλιτος ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου κατά την περίοδο της ενετικής κυριαρχίας. Στην απογραφή των ορθόδοξων ναών και των μονών των Χανίων το 1637 αναφέρεται ότι ήταν ιδιοκτησία του παπα- Αθανασίου Βλαστού από κοινού με τον θείο του Ξένο Βλαστό. Μετά την κατάκτηση των Χανίων από τους Οθωμανούς Τούρκους το 1645, ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος, γνωστό ως Μεχμέτ Αγά Τζαμί από τον λειτουργικό εξοπλισμό του οποίου διασώθηκε σήμερα η βάση του μιναρέ και το Μihrab. Τον 20ό αιώνα, το κτίριο χρησιμοποιήθηκε σαν ιδιωτική κατοικία.

Κατά τις εργασίες αναστήλωσης που έγιναν το 2018-2019, πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα στο δάπεδο του κτιρίου, κατά την οποία αποκαλύφθηκε μια συστάδα 17 κιβωτιόσχημων τάφων, περιόδου ενετοκρατίας, που εκτείνονταν και στα δύο κλίτη. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι οι καλυπτήριες πλάκες τους ταυτίζονταν με το δάπεδο του ναού την εποχή εκείνη, το οποίο βρισκόταν περίπου μισό μέτρο χαμηλότερα από το σημερινό. Ολοι οι τάφοι ήταν πληρωμένοι με χώμα και αργούς λίθους, ενώ τα λείψανα είχαν απομακρυνθεί πιθανότατα κατά τη μετατροπή του χριστιανικού ναού σε μουσουλμανικό τέμενος.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr