Ο Τιτάνας σπάει επιτέλους τα δεσμά του, καθώς ο αετός, που σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία έτρωγε καθημερινά τα σπλάχνα του, καταρρέει στα βράχια, σκοτωμένος από το βέλος του Ηρακλή.

Στην κάτω αριστερή γωνία διακρίνεται η υπογραφή του Δανού ζωγράφου Καρλ Μπλοχ με χρονολογία 1864. Ωστόσο, εκείνη τη χρονική στιγμή οι επιμελητές από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων δεν γνώριζαν ότι ο άγνωστος -μέχρι και εκείνη την ώρα- πίνακας ήταν το έργο που καθιέρωσε τον Καρλ Μπλοχ ως τον σπουδαιότερο Δανό ζωγράφο του 19ου αιώνα…

Το ταξίδι του πίνακα «Προμηθέας Λυόμενος» ξεκινάει από τη Ρώμη, όπου φιλοτεχνήθηκε ύστερα από παραγγελία του γεννημένου στη Δανία 17χρονου τότε βασιλιά Γεωργίου Α’, μετά την άνοδό του στον θρόνο της Ελλάδας. Το 1865, αμέσως μετά την ολοκλήρωσή του, το έργο εκτέθηκε στην Κοπεγχάγη, όπου σημείωσε μοναδική απήχηση. Λίγο αργότερα μεταφέρθηκε στην Αθήνα και τοποθετήθηκε στα Παλαιά Ανάκτορα των Αθηνών, στη σημερινή Βουλή.

Τον Ιανουάριο του 2023 ξεκίνησε το νέο κεφάλαιο της ιστορίας του πίνακα του Καρλ Μπλοχ: συντηρήθηκε στα εργαστήρια της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων στην Αθήνα και διέσχισε πέντε χώρες, περισσότερα από 3.000 χλμ., για να παρουσιαστεί στην έκθεση «Κarl Bloch – Seduced» (11/2-29/5/2023) στο Κρατικό Μουσείο Τέχνης της Δανίας.

Η επιστροφή του «Προμηθέα Λυόμενου» στην Ελλάδα σήμανε και την αντίστροφή μέτρηση ώστε ο τελευταίος σταθμός του ταξιδιού της ιστορικής ελαιογραφίας να προγραμματίζεται το 2025, εκεί όπου βρέθηκε, στο Ανάκτορο του Τατοΐου.

Μέχρι τότε, όμως, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να το θαυμάσει από κοντά σε λίγες ημέρες. Στις 16 Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθούν τα εγκαίνια της έκθεσης του «Προμηθέα Λυόμενου» από την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, στο Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Κατά τη χθεσινή ημερίδα με θέμα «Διαδρομές έργων τέχνης: με αφορμή το ταξίδι του “Προμηθέα Λυόμενου” του Carl Bloch» ακούστηκαν πολλά και ενδιαφέρονται ζητήματα.

Μεταξύ άλλων, η υπεύθυνη Εργαστηρίου Συντήρησης Ζωγραφικών Εργων, Μελίνα Φωτοπούλου, μίλησε για το οδοιπορικό του πίνακα του Καρλ Μπλοχ από τη λήθη των αποθηκών του Τατοΐου στα φώτα των εγκαινίων της έκθεσης στην Κοπεγχάγη και σύστησε στο κοινό τη μεθοδολογία και τις εργασίες της συντήρησης που εφαρμόστηκαν. Ο προϊστάμενος του Τμήματος Εκτέλεσης Εργων Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων, Παναγιώτης Κωσταλούπης, αναφέρθηκε εκτενώς στην τοποθέτηση του έργου στο τελάρο, που πραγματοποιήθηκε από συνεργείο συντηρητών της Διεύθυνσης στην Κοπεγχάγη, αλλά και για τις προϋποθέσεις προετοιμασίας, μεταφοράς και επιστροφής στην Ελλάδα. Η ημερίδα έκλεισε με την προϊσταμένη της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Σταυρούλα-Βίλλυ Φωτοπούλου, να παρουσιάζει τα άγνωστα στοιχεία για τη δημιουργία του πίνακα και τους συμβολισμούς του έργου, ο οποίος θα εκτεθεί στην Επαυλη Τατοΐου.

Τελευταίος σταθμός

Ο Καρλ Μπλοχ, που είχε χαρακτηριστεί εθνικός ζωγράφος της Δανίας, δραστηριοποιήθηκε στα μέσα και προς το τέλους του 19ου αιώνα. «Δεν ξέρουμε ακριβώς πώς δόθηκε η παραγγελία», σχολίασε η κ. Φωτοπούλου και μίλησε για τον τελευταίο σταθμό του έργου, το 2025, όταν ολοκληρωθεί το εμβληματικό έργο στο πρώην βασιλικό κτήμα Τατοΐου. Συγκεκριμένα, ο πίνακας θα δεσπόζει στην πρώτη αίθουσα της έκθεσης, απέναντι από το τζάκι με τα δύο πορτρέτα της δυναστείας, του Γεωργίου Α’ και της γυναίκας του Ολγας. Ο μνημειώδης σε μέγεθος πίνακας θα καλωσορίζει τον επισκέπτη και θα του εξιστορεί την ιστορία του, αλλά και την ετερότητά του σε σχέση με την υπόλοιπη συλλογή 350 έργων τέχνης του Τατοΐου.

«Αυτά είναι τοπογραφίες, θαλασσογραφίες, ιστορικές σκηνές, προσωπογραφίες. Κανένα από αυτά δεν έχει αυτόν τον χαρακτήρα που έχει αυτό το έργο. Εχει μια μεγάλη διαφορά από όλα τα υπόλοιπα έργα του Τατοΐου και αυτός ίσως είναι και ο λόγος που οι κάτοχοι του πίνακα δεν τον εξέθεσαν, αλλά τον είχαν επιμελημένα τυλιγμένο σε ρολό, φυλαγμένο σε μια από τις βασιλικές κατοικίες, όπου και βρέθηκε», σημείωσε η κ. Φωτοπούλου και επεσήμανε ότι όταν το έργο τελείωσε το 1864 στη Ρώμη, ο Γεώργιος Α’ (1845- 1913) θέλησε να εκτεθεί πρώτα στη γενέτειρά του, την Κοπεγχάγη.

«Εκτίθεται σε μια ιδιαίτερη στιγμή για τη Δανία. Εχει μόλις τελειώσει ο Β’ Δανο-Πρωσικός Πόλεμος, οι Πρώσοι έχουν κερδίσει αυτή τη φορά. Και οι Δανοί είναι φυσικά πάρα πολύ συγκλονισμένοι», σχολιάζει η κ. Φωτοπούλου και εξηγεί: «Το έμβλημα, ωστόσο, της Πρωσίας είναι ο αετός. Και η σκηνή, όπως βλέπετε, έχει τον αετό να είναι χτυπημένος. Και αυτό προκαλεί μεγάλη αίσθηση. Συρρέουν πλήθη για να δουν αυτό το έργο, γιατί ακριβώς εκφράζει τις εθνικές τους φιλοδοξίες».

Στο τέλος του 1864, ο Γεώργιος Α’ το φέρνει στην Αθήνα, το τοποθετεί σε μία από τις μεγάλες μνημειακές κλίμακες των τότε Ανακτόρων, τη σημερινή Βουλή. «Και επειδή οι Δανοί θέλουν να το ξαναδούν, εμφανίζεται άλλες 2 φορές σε εκθέσεις στην Κοπεγχάγη, το 1910 και το 1932», υπογραμμίζει. Από κει και μετά, κανείς δεν μπορεί να το βρει… Το 1932 η Ελλάδα περνάει τις δικές της τρικυμίες. Εχει εγκατασταθεί η Αβασίλευτη Δημοκρατία, ενώ «φαίνεται πως το έργο έχει περιέλθει στην κατοχή του δευτερότοκου γιου του Γεωργίου Α’, του πρίγκιπα Γεωργίου (1869-1957), του αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας».