«Η διατήρηση της ιστορικής μνήμης και η απότιση ενός είδους φόρου τιμής στους Μικρασιάτες πρόσφυγες-πρωταγωνιστές αυτής της προ εκατό χρόνων ζοφερής ιστορικής περιόδου της χώρας μας, ήταν η πρωταρχική αιτία αυτού του “εκθεσιακού ταξιδιού” από τη Σκιάθο προς την Υδρα», λέει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής η δραστήρια διευθύντρια του ΙΑΜΥ, Ντίνα Αδαμοπούλου, συστήνοντάς μας ταυτόχρονα τον ένδοξο πλου του «ΕΛΕΝΗ Π.» και τις επίμονες προσπάθειες για τη διάσωσή του τα τελευταία είκοσι χρόνια!

«Τα δύο πανέμορφα νησιά, η Υδρα και η Σκιάθος, συνδέονται εσαεί μέσω του “ΕΛΕΝΗ Π.”, που έχει κηρυχθεί ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο από το υπουργείο Πολιτισμού, ένα καΐκι τύπου Πέραμα που γεννήθηκε στη Σκιάθο και ανδρώθηκε στην Υδρα μεταφέροντας αγόγγυστα τα τροφοεφόδια του νησιού για πάνω από 50 χρόνια», εξηγεί η κ. Αδαμοπούλου.

Η ιστορία αυτή στάθηκε η κύρια αφορμή για τη μεταφορά από τη Σκιάθο στην Υδρα της έκθεσης «Η άλλη θάλασσα», που πραγματοποιείται εκτός των άλλων στο πλαίσιο επετειακής διοργάνωσης του Ιστορικού Αρχείου-Μουσείου Υδρας και του Δήμου Σκιάθου για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Συμμετέχουν 40 καταξιωμένοι εικαστικοί δημιουργοί και τα έργα υλοποιήθηκαν προκειμένου να εγκατασταθούν στον εσωτερικό χώρο στη μεγάλη αίθουσα στο ισόγειο του μουσείου, αλλά και ανάμεσα στα μόνιμα εκθέματα των συλλογών, συνομιλώντας έτσι με σεβασμό και οπτική συνέπεια με τα ιστορικά συμβάντα που επηρέασαν την ιστορία και τον πληθυσμό του νησιού της Σκιάθου. Κειμήλια και παλιές φωτογραφίες με τις οικογενειακές αφηγήσεις και με την άσβεστη μνήμη των Μικρασιατών της Σκιάθου συνυπάρχουν με τις κυριολεκτικές και τις μεταφορικές συντεταγμένες, με τα κυριολεκτικά και τα μεταφορικά βάθη της άλλης θάλασσας της ζωής των ανθρώπων αυτών.

«Μιας άλλης θάλασσας που την κολύμπησε στους στίχους του ο Σεφέρης, μιας άλλης θάλασσας που τη νοστάλγησε το ύστατο βλέμμα του Αγγελόπουλου. Μιας άλλης θάλασσας που την έτρεψαν σε νέο, συναρπαστικό βιωμένο αφήγημα και εντελώς προσωπική τους υπόθεση αγάπης και μνήμης οι συμμετέχοντες στο εγχείρημα ετούτο εικαστικοί», προσθέτει η κ. Αδαμοπούλου.

Ξύλινο ομοίωμα

Ανάμεσα στα εκθέματα ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει το υπέροχο ξύλινο ομοίωμα του «ΕΛΕΝΗ Π.» σε κλίμακα 1/100, κατασκευή και δωρεά στο ΙΑΜΥ των αείμνηστων Σκιαθιτών καραβομαραγκών Αγγελου και Θεόδωρου Τζουβελέκη που βρίσκει τη θέση του για πρώτη φορά στην έκθεση «Η άλλη θάλασσα». Το «ΕΛΕΝΗ Π.» σκαρώθηκε στη Σκιάθο το 1939 και εξυπηρέτησε το νησί της Υδρας από τις αρχές του 1970 και για πάνω από 50 χρόνια μεταφέροντας ζωή στο νησί! Η κήρυξή του «ΕΛΕΝΗ Π.» από το ΥΠΠΟΑ το έτος 1999 ως διατηρητέου ιστορικού μνημείου της νεότερης πολιτιστικής μας κληρονομιάς σήμανε για τον νέο ιδιοκτήτη του, το Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Υδρας, διαρκείς και εναγώνιες προσπάθειες μίας εικοσαετίας και πλέον, οι οποίες πρόσφατα τελεσφόρησαν. «Το ΓΑΚ/ΙΑΜΥ, μαζί με τέσσερις άλλους εταίρους, ανάμεσά τους και το ΥΠΠΟΑ, συμμετέχει σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα ΕΣΠΑ για την ελεγχόμενη διάλυση του παραδοσιακού σκαριού στο καρνάγιο Κουπετώρη στη Σαλαμίνα, όπου βρίσκεται εδώ και είκοσι χρόνια, με την προβλεπόμενη δε ψηφιοποίησή του. Με τις δύο αυτές ενέργειες θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις διάσωσης και της έστω και αποσπασματικής διατήρησής του μέσω αυτής της ψηφιακής του αποτύπωσης και των Α/R και V/R σχετικών εφαρμογών που θα ξαναζωντανέψουν στα μάτια μας το ιστορικό “ΕΛΕΝΗ Π.”», περιγράφει η κ. Αδαμοπούλου, ενώ το έργο ολοκληρώνεται σε περίπου έναν χρόνο. Η σημαντική αυτή εξέλιξη γίνεται η αφετηρία ενός νέου ταξιδιού έστω και νοητού τώρα πια με το τυραννισμένο από τα συνεχή φορτία σκαρί, που με την αγέρωχη πλώρη του δεν έπαψε ούτε στιγμή να παλεύει με τα κύματα στη διαδρομή Πειραιάς-Υδρα και αντίστροφα. Ταυτόχρονα κουβαλά την τέχνη που έφεραν μαζί τους οι κάτοικοι της παραθαλάσσιας Αγίας Παρασκευής της χερσονήσου της Ερυθραίας, που βρισκόταν σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων βορειότερα από τον Τσεσμέ στη Σκιάθο.

Με αμιγή ελληνικό πληθυσμό 5.000 κατοίκων, η Αγία Παρασκευή ήταν το σπουδαιότερο καπετανοχώρι της Ερυθραίας, με περισσότερα από 300 αλιευτικά πλοιάρια, που έφταναν μέχρι την Αδριατική – ένα χωριό μοναδικό για τον αλιευτικό στόλο του και τα υψηλά ετήσια εισοδήματα σε χρυσές λίρες εκ της αλιείας. Με τράτες και ανεμότρατες σπάνιες ή και ανύπαρκτες για την υπόλοιπη Μικρά Ασία και την Ελλάδα, με ψαροπούλες και καΐκια, οι κάτοικοι του χωριού ήταν ξακουστοί για τις επιτυχίες και τις γνώσεις τους στη ναυτοσύνη και την ψαρική τέχνη. Και όταν οι τουρκικές ορδές επιτέθηκαν στους Ελληνες της Μικράς Ασίας, τα αλιευτικά της Ερυθραίας, μεταφέροντας όσους μπορούσαν, έσωσαν χιλιάδες ανθρώπους από βέβαιο θάνατο. Η έκθεση διοργανώθηκε από το Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Υδρας και τον Δήμο Σκιάθου, με την επιμέλεια της ιστορικού Τέχνης Ιριδας Κρητικού.

Ειδήσεις σήμερα

GNTM: «Γυμνή» πρόκληση από Βιτινάρος και Γαλύφα, μοιράστηκαν μόνο ένα μαγιό – Άφησαν με το στόμα ανοιχτό τις διαγωνιζόμενες [βίντεο]

Για πρώτη φορά: Φωτογραφίες που αποτυπώνουν την πραγματική σχέση του Ματέο Παντζόπουλου με τις κόρες της Ελένης Μενεγάκη

Σασμός: Η στιγμή που ο παπά-Μιχάλης μαθαίνει το μυστικό και το Twitter «παγώνει» – «Ο Μανώλης θα ξεκληρίσει όλο το χωριό»