Οι χαρακτήρες του Γιώργου Σκαμπαρδώνη, αδέξιοι και απλοί, αναζητούν νόημα και ταυτότητα μέσα σε καταστάσεις φαινομενικά ασήμαντες, που όμως αποκαλύπτουν το βάθος της ανθρώπινης εμπειρίας. Η γλώσσα του είναι μεστός συνδυασμός λογοτεχνικής ακρίβειας και λαϊκής αυθεντικότητας, δημιουργώντας έναν κόσμο που κινείται ανάμεσα στην πραγματικότητα και την ποίηση. Το βιβλίο, με τις μοναδικές του ιστορίες, προκαλεί τον αναγνώστη να αναθεωρήσει την έννοια της επικοινωνίας και της ανθρώπινης ύπαρξης.
– Η ιστορία πίσω από την επιλογή του τίτλου φαίνεται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, καθώς συνδέεται με μία λεκτική παρεξήγηση. Πώς αυτή η έννοια του «φάλτσου» αντιστοιχεί στο περιεχόμενο των διηγημάτων και στους χαρακτήρες του βιβλίου;
Τα «φάλτσα κεφαλής» ή φάλτσα του μυαλού, που τα κάνουμε όλοι και όχι σπάνια, είναι αποφάσεις ή συμπεριφορές λανθασμένες, αυθόρμητες ή ανεξέλεγκτες, κάτω από πίεση, από λάθος κρίση, επειδή βρεθήκαμε σε μια κατάσταση βρασμού και έκρηξης, ή απλώς λόγω δύσκολης και περίεργης συγκυρίας. Είναι συμπεριφορές, όμως, κρίσιμες, αποκαλυπτικές του βαθύτερου χαρακτήρα, απογυμνωτικές, που καταργούν τα προσχήματα και την πόζα, τη συνήθη άμυνα, και αναδεικνύουν τον βαθύτερο πυρήνα της ψυχής του ήρωα, την τραγωδία, τις αντιφάσεις, την ιλαρότητα, την παραφροσύνη, τη χθαμαλότητα ή το μεγαλείο του.
– Ποιες είναι οι βασικές αντιφάσεις ή αμφιθυμίες που βιώνουν οι χαρακτήρες σας και πώς αυτές αντικατοπτρίζουν τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής μας;
Στα διηγήματα αναδεικνύονται, μέσα από τις αφηγήσεις, αιώνια, αλλά και εντελώς σύγχρονα θέματα, όπως η μοναξιά και η μοναχικότητα, η δυσκολία επικοινωνίας, το ευάλωτο της γυναίκας και η αλληλεγγύη των γυναικών μεταξύ τους, η αγωνία για τη φύση και την πορεία της, η μαγεία της και το ότι αποτελεί το μόνο αντιστάθμισμα στην αφυδατωμένη, δύσκολη ζωή της πόλης. Τα προβλήματα, η ευτραπελία και το θαύμα της παιδικής όρασης. Η ζωοφιλία. Επίσης, η φθορά και η απειλή του τέλους, ως και το ανύποπτο της παιδικής ματιάς απέναντι σε έναν απειλητικό κόσμο και σε ένα δύσκολο πεπρωμένο.
Ειρήνη Ηλιοπούλου στον ΕΤ: Αυτή η έκθεση είναι πλησίασμα στην αθωότητα
– Ενσωματώνετε τη λαϊκή γλώσσα και τα τοπικά ιδιώματα στις αφηγήσεις σας. Πώς τα χρησιμοποιείτε για να αναδείξετε την ουσία του κάθε χαρακτήρα και του κόσμου στον οποίον ζει;
Δεν χρησιμοποιώ λαϊκή γλώσσα ή ολόκληρα ιδιώματα, αυτό είναι κάτι που το αποφεύγω, αλλά κανονική γλώσσα και μόνο συγκεκριμένες, ειδικές λέξεις, και όταν απαιτείται. Επιλέγω από όλο το φάσμα και την ιστορία της ελληνικής γλώσσας και από διάφορους χώρους, επαγγελματικούς ή γεωγραφικούς, πασχίζοντας κάθε φορά να πετύχω την πιο ακριβή και εύστοχη λέξη. Ομως, αυτό γίνεται με μεγάλη φειδώ και οικονομία. Μόνο όταν και εκεί που πρέπει, κατά την κρίση μου, βέβαια.
– Κάθε συγγραφέας έχει κάποιες «σκιές» από προηγούμενες γενιές. Υπάρχουν έργα που θεωρείτε σημαντικά για τη διαμόρφωση του δικού σας συγγραφικού ύφους;
Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς γι’ αυτό – πρόκειται για μια διεργασία που γίνεται σιωπηρά, ασυναίσθητα. Επηρεάζεσαι, νέος, νεότερος, από συγγραφείς, ποιητές ή από διάφορες μορφές τέχνης και καλλιτέχνες και από στοιχεία τους που ήδη ενυπάρχουν εν σπέρματι μέσα σου και έτσι γονιμοποιούνται, πυροδοτούνται ή συνειδητοποιούνται καλύτερα. Αλλά αν κάποιος άλλος συγγραφέας δεν βρίσκει αρχετυπικές, δομικές αντιστοιχίες μέσα σου, δεν μπορεί και να σε επηρεάσει. Ή και το ανάποδο: αγαπάς πιο πολύ εκείνους που σου ταιριάζουν, άρα αυτοί σε βοηθούν να εξελιχθείς προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις αντίληψης κόσμου και ύφους, το οποίο στη συνέχεια καλλιεργείς ολοένα και περισσότερο προς μια προσωπική, πια, κατεύθυνση και διαδρομή.
– Τα διηγήματα του βιβλίου εκτυλίσσονται συχνά σε καθημερινά, «μικρά» περιβάλλοντα. Πόσο πιστεύετε ότι η καθημερινότητα, η απλότητα και οι μικρές στιγμές είναι σημαντικές στην αναγνώριση και κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης;
Το μεγάλο ζήτημα, μακροπρόθεσμα, είναι η καθημερινότητα. Αυτή είναι η κυρίαρχη, ο βασικός βίος. Αλλά και στην καθημερινότητα κατεξοχήν προκύπτουν στιγμές κρίσης, έξαρσης, ρωγμές ή αιφνίδιες αποκαλύψεις, που ανατινάζουν τα πάντα, εκτρέπουν τα πάντα, τα αναποδογυρίζουν ή σε κάνουν να δεις τα πράγματα με άλλα μάτια. Αλλάζουν τη θέαση των πραγμάτων. Σε μεταβάλλουν, σε αλλοιώνουν μέσα σε μια στιγμή, η οποία όμως μπορεί να κυοφορείται για καιρό ή να έρχεται εντελώς απρόσμενα και νοηματοδοτεί αλλιώς τα πάντα. Ενώ, δηλαδή, όλα φαίνονται ήρεμα και ελεγχόμενα, αίφνης γίνεται μια αποκάλυψη, μια σύγκρουση, μια απρόσμενη αλλαγή και αποσυντονίζεται ο συνήθης ρυθμός, εξαφανίζονται οι βεβαιότητες, οι αυταπάτες και βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο, εντελώς αναπάντεχο τοπίο. Ερχονται κάποια φάλτσα, που μεταβάλλουν εντελώς τη μοίρα ή την πορεία των πραγμάτων. Σε εκτρέπουν προς το άγνωστο, το απροσδόκητο ή προς νέες περιπέτειες.