Ομως, τον ήρωα του βιβλίου τον έσωσε ένα φανάρι που την κατάλληλη στιγμή είχε την καλοσύνη να δείξει το πράσινό του χρώμα. Ο Γιάννης Παντελάκης μιλάει στον «Ε.Τ.» για το βιβλίο του «ΓΙΑ ΕΝΑ ΦΑΝΑΡΙ».
Με ποια λόγια θα συστήνατε το βιβλίο σας «ΓΙΑ ΕΝΑ ΦΑΝΑΡΙ» εκδόσεις Θεμέλιο, σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτε για σας;
Εγραψα ένα ακόμα βιβλίο -τα δύο προηγούμενα είχαν δοκιμιακό χαρακτήρα- το οποίο απλά μιλάει για τον έρωτα. Είναι μια παράξενη ιστορία. Ο ήρωάς της από ένα εντελώς αναπάντεχο γεγονός βρίσκεται σε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση υγείας και φτάνει κοντά στο θάνατο, τόσο κοντά, που αρχίζει να μιλάει με πεθαμένους. Τελικά όμως αποδεικνύεται ότι ο έρωτας, έρωτας για τη ζωή, για τους ανθρώπους, τους φίλους, τα βιβλία, τη θάλασσα, τη μουσική και για μια γυναίκα, στέκονται ικανά για να τον γυρίσουν πίσω. Επέστρεψε στη ζωή και τότε έμοιαζε σαν να ήθελε να επιβεβαιώσει τον Νίτσε που έγραφε για την αιώνια επιστροφή.
Πώς προέκυψε ο τίτλος του βιβλίου; Και πώς αποτελεί «ομπρέλα» για το περιεχόμενό του;
Οταν υπήρχε απόλυτη ανάγκη, ένα πράσινο φανάρι του δρόμου είχε την καλοσύνη να δείξει το πράσινο χρώμα του, ακούγεται τόσο απλό αλλά και τραγικό μαζί. Ο ελάχιστος χρόνος που διαρκεί το άναμμα ενός φαναριού ήταν αρκετός για να του σώσει τη ζωή. Ενα ανοιξιάτικο πρωινό που έπρεπε να μεταφερθεί επειγόντως σε ένα νοσοκομείο αν ένα φανάρι ήταν κόκκινο δεν θα ζούσε και δεν θα μου μετέφερε την ιστορία του. Λέμε συχνά στην καθημερινότητά μας πως ζούμε από τύχη, αυτός το βίωσε με ένα χαρακτηριστικό τρόπο. Μέσα από αυτό το πρίσμα, αυτή την ομπρέλα όπως λέτε, ο ήρωας, ένας άνθρωπος της διπλανής πόρτας, περιγράφει μια μεγάλη περιπέτεια που τον έφερε μπροστά σε διλήμματα με τα οποία έχουν ασχοληθεί σημαντικοί άνθρωποι. Αξίζει να έχεις μισή ζωή; Πώς ξορκίζουμε το φόβο του θανάτου; Αποτελεί λύση να μιμηθούμε τον Πικάσο που έλεγε ότι ο θάνατος είναι για τους άλλους και δεν τον αφορούσε; Και πολλά ακόμα…
Ποιο το έναυσμα αυτής της ιστορίας;
Νομίζω ότι ήταν κυρίως η ανάγκη να μιλήσουμε για κάποια για τα οποία συνήθως αποφεύγουμε να μιλάμε, για τη ζωή και ιδιαίτερα τη σημασία των μικρών πραγμάτων που ως φαίνεται δεν είναι τόσο μικρά. Με ένα τρόπο ο ήρωας της ιστορίας μετά την περιπέτειά του ήθελε να μιλήσει με τους δάνειους στίχους από τον Πολ Ελιάρ που έλεγαν πως «Τόσα πράγματα έχουν χαθεί που τίποτα δεν θα χαθεί πια από κείνα που αξίζουν στη ζωή». Αξίζει να ζούμε σίγουρα, αλλά έχει σημασία πώς το κάνουμε αυτό…
Τα φανάρια τελικά σώζουν ζωές; Τι θέλατε να εισπράξει ο αναγνώστης από αυτό;
Ναι, τα φανάρια σώζουν ζωές, οι γιατροί σώζουν ζωές, αλλά ακόμα και οι φίλοι, τα βιβλία, ο έρωτας, οι θάλασσα, σώζουν ζωές όσο παράδοξο και αν ακούγονται για κάποια από αυτά, συμβαίνει. Αυτό προσπαθώ με το βιβλίο να μεταφέρω στους αναγνώστες. Είναι τρομακτικό κάποιος να βρίσκεται σε ένα ασθενοφόρο και να σκέφτεσαι ότι σύντομα θα φύγει από τη ζωή και τι θα αφήσει πίσω του, είναι τρομερά αισιόδοξο παράλληλα εκείνες τις ώρες να αρπάζει τη ζωή, να μην την αφήνει και να λέει ότι θα συνεχίσει να πορεύεται μαζί της ό,τι και να γίνει …
Η ιστορία δεν σημαίνει μόνο γεγονότα… Αλλά, τι άλλο;
Δίκιο έχετε, δεν σημαίνει μόνο γεγονότα, με κάποιο τρόπο διώχνει ανομολόγητους φόβους που έχουμε όλοι, μιλάει για τις προτεραιότητες τις οποίες πρέπει να ιεραρχήσουμε πάλι στις ζωές μας, προσπαθεί να αναδείξει τα σημαντικά. Συχνά μέσα στο βιβλίο δανείζομαι λόγια μεγάλων διανοητών, στηρίζομαι επάνω τους, τα χρησιμοποιώ ως όχημα για να αποδείξω ότι άλλα είναι αυτά που αξίζουν στις ζωές μας από αυτά που τελικά επιλέγουμε να κάνουμε. Στο εξαιρετικό «Ακου ανθρωπάκο» του Βίλχεμ Ράιχ, αναφέρονται λίγες λέξεις που εξακολουθούν διαχρονικά να είναι επίκαιρες: «Γυρεύεις την ευτυχία δήθεν, αλλά θεωρείς τη σιγουριά σημαντικότερη, ακόμα και αν σου στοιχίζει τα μαλλιοκέφαλά σου ή σου καταστρέφει τη ζωή». Αξίζει να το σκεφτούμε λίγο αυτό…
Ακόμη και με σκληρό τρόπο, η ασθένεια είναι ικανή να αλλάξει τη σκέψη ενός ανθρώπου; Να τον κάνει να δει τα ουσιώδη της ζωής; Υπάρχει κάποιο δίδαγμα που μας προσφέρει η ασθένεια ή, μήπως, όταν έρθει η ίαση επιστρέφουν οι άνθρωποι στις συνήθειές τους;
Εχετε δίκιο να ρωτάτε, συχνά βιώνουμε μεγάλες τραυματικές εμπειρίες που θα έπρεπε να μας δίνουν μαθήματα για το περιεχόμενο της ζωής αλλά συχνά λίγο καιρό μετά τα πετάμε στην άκρη. Μια ασθένεια, ιδιαίτερα αν είναι σοβαρή, προσφέρει μια εμπειρία ζωής με όλη τη σημασία της φράσης, αν δεν την αγνοήσουμε με ένα λες μαγικό τρόπο θα ανακαλύψουμε πολλά…
O Γιάννης Παντελάκης τι δηλώνει συγγραφέας ή δημοσιογράφος! ΠοΎ γέρνει η πλάστιγγα;
Είναι απλά ένας δημοσιογράφος που του αρέσει να γράφει ωραίες ιστορίες, έχω την εντύπωση πως η ιδιότητα του συγγραφέα στις ημέρες μας έχει ταλαιπωρηθεί κάπως, προτιμώ να λέω απλά πως απλά είμαι κάποιος που του αρέσουν πολύ οι ιστορίες …
Εμείς ορίζουμε τη χαρά, εμείς και τη λύπη
O ήρωάς σας μεταξύ ζωής και θανάτου. Οι δυσκολίες που συναντά μπορούν να μη μετατρέψουν τη ζωή σε κενό νοήματος;
Είναι μια δύσκολη ερώτηση, που την απάντηση μπορεί να την αναζητήσει μόνος του κάποιος. Ο ήρωας έχει τη δική του απάντηση και αυτή λέει ότι όλες οι ζωές μπορούν να αποκτήσουν νόημα, από μας εξαρτάται το περιεχόμενό του. Εμείς ορίζουμε τη χαρά, εμείς και τη λύπη…
Sometimes I fell so sad, Sometimes I fell so happy, But mostly you just make me mad τραγουδάει ο ήρωάς σας. O έρωτας σώζει; Πάντα αυτός το κάνει;
Σε ένα μπαρ ένα βράδυ, ο ήρωας και η παρέα του ακούνε τον Lou Reed να λέει αυτό το υπέροχο τραγούδι και μιλάνε, για ιστορίες έρωτα, για ποιήματα του Καρυωτάκη, για προσωπικά τους βιώματα. Οι κουβέντες τους σέρνονται αργά και με τη βοήθεια των ποτών που έχουν κάνει τη δουλειά που πρέπει, καταλήγουν στο ασφαλές -έτσι θεωρούν αυτοί- συμπέρασμα ότι ο έρωτας σώζει. Οσα συμβαίνουν δείχνουν πως δεν είναι μια ουτοπία …