Εδώ και 45 χρόνια εορτάζεται σε όλο τον κόσμο με ποικίλες εκδηλώσεις, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό και είναι αφιερωμένη σε ένα διαφορετικό -κάθε φορά- θέμα.

Φέτος, το θέμα είναι «Η Δύναμη των Μουσείων» και το Ελληνικό Τμήμα του ICOM όρισε ως τιμώμενο φορέα για το 2022 τον δραστήριο Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης, το MOMus, εκτιμώντας το επιστημονικό, εκπαιδευτικό και ευρύτερα πολιτιστικό έργο που επιτελεί.

Ο εορτασμός της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων καθιερώθηκε το 1977 με το μήνυμα «Τα μουσεία να γίνουν φορείς πολιτιστικών ανταλλαγών για την ενίσχυση της μόρφωσης, για την προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης, για την ειρήνη και τη συνεργασία ανάμεσα στους λαούς».

«Το μήνυμα αυτό -ειδικά στις δύσκολες μέρες που ζούμε- παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο» υπογραμμίζει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής η πρόεδρος του ελληνικού τμήματος ICOM Τέτη Χατζηνικολάου και μας συστήνει τον στόχο των μουσείων του 21^ου αιώνα και το τρίπτυχο βιώσιμης λειτουργίας: εκπαίδευση, ανάπτυξη και καινοτομία.

Κοινωνικός ρόλος

Ο στόχος της καθιέρωσης αυτής της ημέρας, πέρα από την ανάδειξη της σημασίας του μουσειακού έργου, είναι και η ανάδειξη του κοινωνικού ρόλου των μουσείων που αποτελεί και αποτελούσε βασικό αίτημα της εποχής. «Η έννοια του κοινωνικού ρόλου περιλαμβάνεται, άλλωστε, στον ισχύοντα ορισμό του μουσείου και τονίζεται στον υπό συζήτηση νέο ορισμό που θα ψηφιστεί τον ερχόμενο Αύγουστο στη Γενική Συνέλευση του ICOM, που θα πραγματοποιηθεί στην Πράγα. Για τον λόγο αυτό τα θέματα που επιλέγονται κάθε φορά για τον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων περιστρέφονται κυρίως γύρω από τον συγκεκριμένο θεματικό άξονα» εξηγεί η πρόεδρος.

Στο ερώτημα ποιο είναι το στίγμα της φετινής θεματικής η κ. Χατζηνικολάου απαντάει: «Ο κοινωνικός ρόλος των μουσείων και η δύναμη που έχουν να προωθούν κοινωνικές αλλαγές και να συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη. Για τον λόγο αυτό καλούνται τα μουσεία να επικεντρωθούν σε τρεις βασικούς πυλώνες: την εκπαίδευση με την ευρύτερη έννοια του όρου, την ανάπτυξη και την καινοτομία».

Η εκπαίδευση στα μουσεία, «η μουσειοπαιδαγωγική απευθύνεται όχι μόνο στους μαθητές, αλλά στο σύνολο της κοινωνίας, σε όλες τις ηλικίες και σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Εχει στόχο να εξασφαλίσει την ισότιμη πρόσβαση για όλους ανεξαιρέτως, αίροντας τους κάθε είδους φραγμούς. Η πρόσβαση διευκολύνει τη συμμετοχή και η συμμετοχή αποτελεί τη βάση γι’ αυτό που στις μέρες μας ονομάζουμε συμπερίληψη. Ετσι, ενδυναμώνεται η κοινωνική συνοχή. Στα μουσεία μαθαίνω, σκέφτομαι, ανακαλύπτω και έτσι έχω τη δυνατότητα να δω τον κόσμο αλλιώς», εξηγεί η κ. Χατζινικολάου και συνεχίζει να μας περιγράφει την «ανάπτυξη και ειδικότερα την τοπική ανάπτυξη», η οποία συνδέεται με την ταυτότητα του τόπου, την ιστορία του, την υλική και την άυλη κληρονομιά του και τις κάθε είδους πλουτοπαραγωγικές πηγές του.

«Η βιώσιμη ανάπτυξη λαμβάνει υπόψη τα μεγάλα σύγχρονα προβλήματα, όπως είναι η κλιματική αλλαγή και η προστασία της βιοποικιλότητας και δεν μπορεί παρά να είναι η επιδίωξη της μουσειακής λειτουργίας και πρακτικής», σημειώνει η πρόεδρος και μας μιλάει για την «καινοτομία», το προνομιακό πεδίο για τα μουσεία. Οπως η ίδια υποστηρίζει, «η καινοτομία συνδέει το παρελθόν με το παρόν, ανοίγει ένα παράθυρο στο μέλλον και καθιστά τα μουσεία ζωντανούς χώρους πειραματισμού και δημιουργίας, ανοικτούς στις νέες προκλήσεις. Παράλληλα, οι νέες τεχνολογίες συμβάλλουν, πέραν όλων των άλλων, στην προσβασιμότητα των συλλογών ενισχύοντας πολύπλευρα την εμπειρία του επισκέπτη».

Ανταπόκριση

Υστερα από τα δύο δύσκολα χρόνια της πανδημίας τα μουσεία ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του ICOM για συμμετοχή στον φετινό εορτασμό. «Τα δύο προηγούμενα χρόνια τα μουσεία, αν και κλειστά για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν παρέμειναν σιωπηλά. Με ένα πλήθος ψηφιακών δράσεων προσπάθησαν να βρίσκονται κοντά στο κοινό τους, προσελκύοντας παράλληλα το ενδιαφέρον και ενός νέου κοινού που είχε τη δυνατότητα να τα επισκεφθεί από μακριά. Ισως αυτό αποδειχθεί μια σημαντική πολιτιστική επένδυση για το μέλλον».

Κλείνοντας, στην ερώτηση αν τελικά οι Ελληνες αγαπάμε τα μουσεία, η Τέτη Χατζινικολάου απαντάει: «Ισως περισσότερο από πριν, αλλά χρειάζεται ακόμη μεγάλη προσπάθεια με δράσεις εξωστρέφειας. Μια εκτεταμένη έρευνα στα μουσεία όλων των κατηγοριών θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πάντως οι μουσειακοί οργανισμοί αλλάζουν σιγά σιγά και σε κάθε περίπτωση έχουν τη δύναμη να μεταμορφώνουν τον κόσμο. Αποκαλύπτοντας το παρελθόν, ανοίγουν νέους ορίζοντες και διαμορφώνουν νέες ιδέες με σκοπό την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος».

ΤΑ ΜΟΥΣΕΙΑ ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΤΙΣ ΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ

Ο «Ε.Τ.» της Κυριακής συγκέντρωσε και σας παρουσιάζει μερικές από τις φετινές εκδηλώσεις που απλώνονται σε όλη την Ελλάδα.

» Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης-MOMus: Τιμώμενος φορέας για το 2022 είναι ο Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης, το MOMus. Φιλοξενεί την κεντρική εκδήλωση της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη. Με βάση τις ίδιες έννοιες οργανώθηκε από τα στελέχη του MOMus ένα εξαήμερο εορταστικό-πανηγυρικό πρόγραμμα δράσεων, από την Τρίτη 17 έως και την Κυριακή 22 Μαΐου, το οποίο περιλαμβάνει δωρεάν είσοδο στις 18 και 21 Μαΐου σε όλους τους χώρους του, στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, ξεναγήσεις σε όλες τις τρέχουσες εκθέσεις, εργαστήρια για ενήλικες, παιδιά, εφήβους και οικογενειακό κοινό, δημόσιες παρουσιάσεις καλλιτεχνικών εργασιών, κινηματογραφικών ταινιών, και καινοτόμων ψηφιακών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, μουσική και συναντήσεις.

» Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: Το ΕΑΜ συμμετέχει όπως κάθε χρόνο στον εορτασμό με πλειάδα εκδηλώσεων. Μεταξύ άλλων ξεχωρίζει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για πρόσφυγες μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που θα υλοποιηθεί από αρχαιολόγους του μουσείου και θα περιλαμβάνει και εικαστικό εργαστήριο. Στις 18/5 επίσης θα πραγματοποιηθεί περιήγηση με θέμα τα «Μυστικά ομορφιάς της Μυκηναίας» στις αίθουσες των Προϊστορικών Συλλογών του Μουσείου. Από το πρόγραμμα δεν θα λείψουν και οι ψηφιακές δράσεις όπως η ψηφιακή εικονική περιήγηση για άτομα με κινητικά προβλήματα ή προβλήματα ακοής, που σχεδιάστηκε στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για ΑμεΑ, καθώς και ψηφιακές εκπαιδευτικές δράσεις για μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης εμπνευσμένες από εκθέματα του μουσείου.

» Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης: Οι εορτασμοί στο ΕΜΣΤ ξεκινούν από αύριο Δευτέρα 16 Μαΐου με συναυλία μουσικής δωματίου από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Μουσικοί της νεότερης γενιάς, οι Βασίλης Σούκας και Θοδωρής Ιωσηφίδης, περιηγούνται στο τόσο πλούσιο τοπίο της ρωσικής μουσικής του 20ού αιώνα, από τον όψιμο ρομαντισμό του Μέντνερ έως τη φουτουριστική γραφή του Προκόφιεφ και την οραματική πρωτοπορία του Σνίτκε. Θα προηγηθεί ξενάγηση στην έκθεση του ΕΜΣΤ από την επιμελήτρια Αννα Μυκονιάτη. Στις 18/5 θα υπάρχουν ξεναγήσεις με ελεύθερη είσοδο από τους επιμελητές του μουσείου στην έκθεση της μόνιμης συλλογής στις: 12.00, 14.00, 16.00.

» Μουσείο Ακρόπολης: Τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων, Τετάρτη 18/5, το Μουσείο θα είναι ανοιχτό από τις 8 το πρωί έως τις 8 το βράδυ με ελεύθερη είσοδο. Με αφορμή τον εορτασμό και τη φετινή θεματική θα προσφέρει στους ενήλικους επισκέπτες δύο νέες παρουσιάσεις με θέμα «Κρυφές ιστορίες διασποράς» και «Ψηφιακό Μουσείο Ακρόπολης. Νέες διαδραστικές εφαρμογές», ενώ θα διαθέτει για τις οικογένειες το νέο έντυπο «Τα Γλυπτά του Παρθενώνα. 6 μικρές ιστορίες χωρισμού». Είναι παγκόσμια γνωστό ότι σχεδόν τα μισά Γλυπτά του Παρθενώνα βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο.

Υπάρχουν, ωστόσο, και μικρότερα θραύσματα αλλά και άλλες αρχαιότητες της Ακρόπολης, που σήμερα είναι διασκορπισμένες σε διάφορα ευρωπαϊκά μουσεία. Πώς, όμως, βρέθηκαν εκεί, ποιες ήταν οι περιπέτειές τους και ποιοι πρωταγωνίστησαν σε αυτές; Οι αρχαιολόγοι του μουσείου δίνουν τις απαντήσεις και σας καλούν να ανακαλύψετε μαζί τους τις, όχι και τόσο γνωστές, ιστορίες διασποράς μερικών από τα πιο σημαντικά έργα της Ακρόπολης. Την ίδια μέρα θα ξεκινήσει η δωρεάν διάθεση του εντύπου «Τα Γλυπτά του Παρθενώνα. 6 μικρές ιστορίες χωρισμού» για παιδιά και οικογένειες. Στο πλαίσιο του έργου «Δημιουργία Ψηφιακού Μουσείου Ακρόπολης» το Μουσείο ανέπτυξε, μεταξύ άλλων, σειρά διαδραστικών εφαρμογών εγκατεστημένων σε οθόνες αφής, που ωστόσο παραμένουν ανενεργές εξαιτίας των υγειονομικών πρωτοκόλλων για τον περιορισμό της διασποράς του κορονοϊού. Ομως, στις 18 Μαΐου οι οθόνες ανοίγουν για τρεις ώρες και οι αρχαιολόγοι θα είναι εκεί για να παρουσιάσουν, για πρώτη φορά, καινοτόμους ψηφιακές εφαρμογές, που αναδεικνύουν τις πολύπλευρες πτυχές των εκθεμάτων του μουσείου, προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες στους εκθεσιακούς του χώρους και δημιουργούν έναν νέο, συναρπαστικό κόσμο για μικρούς και μεγάλους.

» Εθνικό Ιστορικό Μουσείο: Με αφορμή τον εορτασμό, το EIM υλοποιεί την εκπαιδευτική δράση για άτομα με προβλήματα μνήμης, το Σάββατο 21 Μαΐου. Σύμφωνα με τους διοργανωτές η δράση θα αναπτυχθεί σε δύο μέρη, πρώτα θα πραγματοποιηθεί ξενάγηση στην επετειακή έκθεση «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ΄21». Οι συμμετέχοντες, με αφορμή επιλεγμένα εκθέματα, αντιπροσωπευτικά των επτά ενοτήτων της έκθεσης, θα έρθουν σε επαφή με τα πρόσωπα και τα γεγονότα του Αγώνα. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες θα κατασκευάσουν χειροτεχνίες με απλά υλικά, βασισμένες στα εκθέματα του μουσείου και με τη καθοδήγηση επιμελητών του ΕΙΜ. Η Ιστορική Οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, παράρτημα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου στην Υδρα, φιλοξενεί στις 21 Μαΐου, ώρα 20:30, την παράσταση «Φερμένα εκ στόματος», αφηγήσεις για το 1821.

» Πλωτό Μουσείο Νεράιδα: Τρεις δράσεις θα υλοποιηθούν από τις 16 έως τις 22 Μαΐου στους χώρους του αλλά και διαδικτυακά. «Η ιστορία της ενέργειας μέσα από τα εκθέματα του μουσείου» έχει τίτλο η θεματική ξενάγηση στο Πλωτό Μουσείο Νεράιδα που θα διοργανωθεί το Σάββατο και την Κυριακή 21-22/5. Επίσης μεταξύ άλλων θα πραγματοποιηθεί η παιδική δράση «Μουσικολάτρης της φύσης» για παιδιά από 5 ετών και η διαδικτυακή εκδήλωση με τίτλο «Η θάλασσα του Αργοσαρωνικού» όπου θα αποκαλυφθούν ποια είδη ζουν στις θάλασσές του και τα μυστικά της θάλασσας όπου ταξίδευε το Νεράιδα.

» Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας: Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας συμμετέχει στον εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων προσφέροντας ελεύθερη είσοδο για το κοινό στα μουσεία και στις αρχαιολογικές συλλογές αρμοδιότητάς της και προγραμματίζει τις ψηφιακές και περιηγητικές διά ζώσεις δράσεις. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας «Αρέθουσα» και στο Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο Χαλκίδας (οδ. Βενιζέλου) θα πραγματοποιηθούν περιηγήσεις από αρχαιολόγους σε ολιγομελείς ομάδες επισκεπτών (έως 15 άτομα ανά ομάδα).