Κυρία Μεταξά κατά πόσο ένας συγγραφέας μπορεί να καταπιάνεται με ένα θέμα τοποθετημένο πίσω στον χρόνο, στη Σμύρνη του 1922; Κι αν το κάνει, πώς θα το χειριστεί; Μπορεί να παραθέσει όσα στοιχεία του αποκάλυψε η έρευνά του, στην τροχιά που ορίζουν οι κανόνες και οι ρυθμοί ενός αστυνομικού μυθιστορήματος;

 Ο θησαυρός της Σμύρνης είναι ένα μυθιστόρημα που κινείται σε δύο επίπεδα: στο παρελθόν (ξεκινώντας από τις παραμονές της καταστροφής της Σμύρνης και φτάνοντας μέχρι τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα) και στο παρόν (όπου εκτυλίσσεται το καθαρά αστυνομικό κομμάτι του βιβλίου). Το πρώτο έγκλημα που καλούνται να διαλευκάνουν ο Μάνος Βαρσάμης και η Έλσα Γληνού (το αστυνομικό δίδυμο που πρωταγωνιστεί στα τρία τελευταία μου βιβλία) έχει ως θύμα τον Χριστόδουλο Ραγιόγλου, έναν αιωνόβιο γέροντα, ο οποίος έφτασε στην Ελλάδα από τη Σμύρνη σε βρεφική ηλικία. Αυτός, λοιπόν, ο άνθρωπος είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ παρόντος και παρελθόντος. Μέσα από την προσπάθεια της δικής του οικογένειας να γλιτώσει από τη σφαγή και να βρει καταφύγιο στη μητέρα πατρίδα, ο αναγνώστης παρακολουθεί όλα τα πραγματικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκείνη την εποχή, τις αγριότητες των Τσετών, την αδιαφορία των συμμάχων, τον αγώνα για επιβίωση εκείνων που τόσο βίαια ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους, την αντιμετώπιση των προσφύγων από τους γηγενείς. Της συγγραφής του βιβλίου προηγήθηκε μια πολύμηνη έρευνα, ώστε να διασταυρωθούν όλα όσα διάβασα σε προσωπικές μαρτυρίες και άρθρα εφημερίδων της εποχής. Τα ιστορικά γεγονότα που αναφέρονται στο βιβλίο είναι πέρα για πέρα αληθινά, όσο κι αν αρκετά από αυτά μοιάζουν ακόμα και απίστευτα. Αποδίδουν το κλίμα και την ατμόσφαιρα της συγκεκριμένης εποχής, ενώ παράλληλα αποτελούν το φόντο της μυθοπλασίας αλλά και την αφορμή για να γεννηθεί στην ψυχή ενός ανθρώπου το μίσος που τον οδήγησε στο έγκλημα. Ομολογώ ότι το συγκεκριμένο μυθιστόρημα ήταν για μένα μια μεγάλη πρόκληση, καθώς, παρότι εμπεριέχει πολλά ιστορικά στοιχεία, έπρεπε να διατηρήσει την ταυτότητα του ψυχολογικού θρίλερ.

Γιατί επιλέχθηκε στο βιβλίο η Σμύρνη ως πεδίο δράσης; Υπάρχει ιδιαίτερος λόγος; Όλα οδηγούν στη Σμύρνη… ή ξεκινούν αποκεί… 

Η ιδέα για το βιβλίο προέκυψε από μια τυχαία συζήτηση με τον εκδότη μου, τον Γιάννη Κωνστανταρόπουλο, πριν από περίπου έναν χρόνο. Η συζήτηση αφορούσε κάποιο συγγενικό του πρόσωπο που έφυγε από τη Σμύρνη και ήρθε ως πρόσφυγας στην Ελλάδα. Όση ώρα ο Γιάννης μιλούσε, στο μυαλό μου γεννήθηκε η μορφή ενός άντρα που αποφασίζει να εγκαταλείψει τα πατρογονικά χώματα και να ακολουθήσει μαζί με την οικογένειά του τον δρόμο της προσφυγιάς, έχοντας ως συμπαραστάτη τον Ιταλό φίλο του, τον Τζουλιάνο. Φεύγοντας από τον εκδοτικό οίκο και πηγαίνοντας προς το σπίτι μου, έψαχνα να βρω τον τρόπο για να συνδέσω αυτά τα πρόσωπα με το αγαπημένο μου δίδυμο, τον Μάνο Βαρσάμη και την Έλσα Γληνού. Η απόσταση των εκατό χρόνων που τους χώριζε λειτουργούσε, όμως, απαγορευτικά, μέχρι που «ήρθε» ως από μηχανής θεός ο Χριστόδουλος Ραγιόγλου, το βρέφος που κατάφερε να σώσει ο Τζουλιάνο και να το φέρει στην Ελλάδα. Ο συνδετικός κρίκος βρέθηκε, οπότε όλη η ιστορία θα ξεκινούσε από τη Σμύρνη και θα οδηγούσε σ’ αυτή, προκειμένου να λυθεί το μυστήριο της δολοφονίας του Ραγιόγλου και των φόνων που ακολούθησαν.

Το παρελθόν είναι αυτό που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τόσο τον χαρακτήρα μας όσο και τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και ενεργούμε; 

Τα βιώματά μας διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τον χαρακτήρα μας. Επομένως, ναι, μέχρι ενός σημείου το παρελθόν μάς καθορίζει. Αν, όμως, δεν καταφέρουμε να επουλώσουμε τις πληγές που μας άφησε, μπορεί να αποβεί μοιραίο τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον μας. Πιστεύω πως όσα ζήσαμε μας βοηθούν να χτίσουμε το παρόν και να βαδίσουμε στο μέλλον. Ωστόσο, εάν μείνουμε προσκολλημένοι στα περασμένα, αν επιτρέψουμε σε ό,τι άσχημο συνέβη κάποτε να συνεχίσει να μας στοιχειώνει, αν αναπολούμε διαρκώς τις όμορφες στιγμές του παρελθόντος δίχως να βρίσκουμε χαρά στο τώρα, δεν θα καταφέρουμε να απολαύσουμε όσα η ζωή έχει τη δύναμη να μας προσφέρει. Το παρελθόν μπορεί, λοιπόν, να είναι ευλογία ή κατάρα.

Τι είναι τελικά αυτό που πυροδοτεί το καλό ή το κακό μέσα μας; Είμαστε δημιουργήματα της μοίρας μας, της θέλησής μας ή των ευκαιριών που μας δίνονται; 

Πιστεύω ότι κανείς δεν γεννιέται καλός ή κακός. Ο χαρακτήρας μας διαμορφώνεται ανάλογα με το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνουμε, την αγάπη και τη στοργή που εισπράττουμε ή δεν εισπράττουμε, τα μηνύματα που λαμβάνουμε και τα οποία χτίζουν σιγά σιγά το αξιακό μας σύστημα. Όλα αυτά τα στοιχεία πλάθουν την προσωπικότητά μας και δίνουν χώρο στην ψυχή μας για αγάπη και καλοσύνη ή μίσος και φθόνο.

Πιστεύετε ότι τον εγκληματία τον καθορίζουν τα βιώματά του; 

Αν εξαιρέσουμε τις περιπτώσεις ψυχοπάθειας, θεωρώ πως ένας άνθρωπος μπορεί να οδηγηθεί στο έγκλημα κυρίως εξαιτίας των βιωμάτων του. Σκεφτείτε κάποιον που έχει αντικρίσει μόνο την άσχημη πλευρά της ζωής, που εισέπραττε πάντα την απόρριψη, που μεγάλωσε σε ένα βίαιο περιβάλλον… Πόσες πιθανότητες έχει ο συγκεκριμένος άνθρωπος να νιώθει αγάπη για τον συνάνθρωπό του; Κατά πόσο η κοινωνία είναι έτοιμη να δεχτεί ξανά στους κόλπους της κάποιον που επέδειξε παραβατική συμπεριφορά στο παρελθόν αλλά σωφρονίστηκε και αναζητά μια δεύτερη ευκαιρία; Του τη δίνουμε ή του γυρνάμε την πλάτη και τον οδηγούμε ξανά στην παραβατικότητα; Ασφαλώς, σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογώ τον εγκληματία, πιστεύω όμως ότι το έγκλημα είναι φαινόμενο κοινωνικής παθογένειας και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται.

Ο Χίτσκοκ έλεγε ότι στον καθένα αρέσει ένα καλό έγκλημα, με την προϋπόθεση ότι δεν είναι το θύμα. Τι υπάρχει, λοιπόν, πίσω από τις γλαφυρές περιγραφές των εγκληματικών ιστοριών; Μήπως η επιβεβαίωση της ρήσης ότι ο καθένας είναι ένας εγκληματίας που παραμένει άγνωστος; 

Νομίζω ότι ο Χίτσκοκ αναφερόταν στο γεγονός ότι όλους μάς γοητεύει το μυστήριο που κρύβεται πίσω από ένα έγκλημα, η αγωνία που συνοδεύει τις έρευνες μέχρι την εξιχνίασή του. Τουλάχιστον εγώ έτσι λειτουργώ όταν πλάθω μια ιστορία. Ανέκαθεν με γοήτευαν οι γρίφοι, οτιδήποτε μπορούσε να προκαλέσει το μυαλό μου, να θέσει τις αισθήσεις μου σε εγρήγορση. Στα βιβλία μου δεν συνηθίζω να σκορπώ αίμα άσκοπα ή για λόγους εντυπωσιασμού. Βεβαίως, εφόσον γράφω αστυνομικό μυθιστόρημα, υπάρχει έγκλημα και δολοφόνος. Αυτό, όμως, που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι η ψυχολογία του εγκληματία, τα βαθύτερα κίνητρα που τον οδήγησαν στη διάπραξη του φόνου, ο τρόπος με τον οποίο φρόντισε να καλύψει τα ίχνη του και να παραμείνει στο σκοτάδι μέχρι να αποκαλυφθεί τελικά η δράση του. Όσο για τη ρήση που αναφέρετε, θεωρώ πως αφορά μόνο το έγκλημα που τελείται εν βρασμώ ψυχής. Υπό την έννοια αυτή, όλοι είμαστε εν δυνάμει δολοφόνοι, αφού όταν χαθεί η λογική και ο αυτοέλεγχος και κυριαρχήσει το συναίσθημα, μπορούμε να οδηγηθούμε σε καταστάσεις ακραίες.

Το μυστήριο, η δράση, οι ανατροπές ή οι καλοδουλεμένοι χαρακτήρες θέτουν τα θεμέλια για την επιτυχία στις ιστορίες σας; 

Πιστεύω ότι για να είναι επιτυχημένη μια ιστορία, πρέπει να συνυπάρχουν όλα τα στοιχεία που αναφέρατε. Το μυστήριο θα δημιουργήσει την κατάλληλη ατμόσφαιρα, η δράση θα παρασύρει τον αναγνώστη, θα τον κάνει να «μπει» στην ιστορία, να τη «ζήσει» μαζί με τους ήρωες, οι ανατροπές θα προκαλέσουν την έκπληξη και θα εντείνουν την αγωνία, οι καλοδουλεμένοι χαρακτήρες θα πείσουν για την αλήθεια όσων γράφονται και θα οδηγήσουν σε μια λύση που δεν θα αφήσει απορίες και κενά.

Για ακόμα μια φορά, το δίδυμο Βαρσάμη – Γληνού καλείται να διαλευκάνει ένα στυγερό έγκλημα, σε ένα μυθιστόρημα που κρατάει αμείωτη την ένταση και το σασπένς μέχρι την τελευταία σελίδα. Προτίθεστε να το συνεχίσετε και στα επόμενα βιβλία σας; (χαμόγελο) 

(Πιο πλατύ χαμόγελο.) Χαίρομαι αφάνταστα που οι αναγνώστες αγάπησαν τον Μάνο Βαρσάμη και την Έλσα Γληνού όσο τους αγάπησα κι εγώ. Αυτή η αγάπη είναι που με οδήγησε να τους «παντρέψω» (αφού ο καθένας τους «γεννήθηκε» σε διαφορετικό βιβλίο, ο Βαρσάμης στο μυθιστόρημα Τα τρία πρόσωπα της Εκάτης και η Γληνού στο Μαύρα σαν τον έβενο μαλλιά). Οι συγκεκριμένοι ήρωες, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, μπήκαν κατευθείαν στην καρδιά μου και δεν ήθελα να τους αποχωριστώ. Γι’ αυτό αποφάσισα να τους κάνω συνεργάτες και φίλους και να τους βάλω να λύνουν μαζί σκοτεινά εγκλήματα. Και στο επόμενο βιβλίο, αυτό που γράφω τώρα, αποτελούν το πρωταγωνιστικό δίδυμο. Είμαι, όμως, βέβαιη ότι θα συνεχίσουν να συντροφεύουν τόσο εμένα όσο και τους αναγνώστες για πολύ καιρό ακόμα.

Και τέλος

Πόσο επικίνδυνο είναι να χάσεις την ισορροπία μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας σε μια μυθοπλασία; 

Η φαντασία είναι για μένα η βάση, η μαγιά για να ξεκινήσει να ξετυλίγεται η πλοκή. Από κει και πέρα, πρέπει να τηρείται η ισορροπία μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, γιατί αν η ιστορία δεν πείθει για την αλήθεια της, ο αναγνώστης θα νιώσει ότι τον κοροϊδεύεις, τον εξαπατάς. Όλα πρέπει να δικαιολογούνται, ειδικά οι ανατροπές (το σημείο που κατεξοχήν στηρίζεται στη φαντασία ενός συγγραφέα), το κάθε στοιχείο πρέπει να βρίσκει τη δική του θέση, να αποτελεί το σκαλοπάτι πάνω στο οποίο θα πατήσει το επόμενο, μέχρι να οδηγηθεί η ιστορία στο τέλος της. Νομίζω ότι το κλειδί για να κρατήσει κάποιος την ισορροπία είναι οι ήρωες. Γι’ αυτό, όσο περίπλοκη και ακραία κι αν είναι η υπόθεση που θα γεννήσει το μυαλό μου, οι ήρωες που κινούνται μέσα σ’ αυτή (από τους πρωταγωνιστές μέχρι και αυτόν που θα εμφανιστεί σε λίγες μόνο γραμμές και μετά θα χαθεί) θέλω να είναι όσο το δυνατόν πιο αληθινοί, άνθρωποι καθημερινοί που ο καθένας μπορεί να έχει συναντήσει στη ζωή του. Δεν μου αρέσουν καθόλου οι υπερήρωες, εκείνοι που βρίσκουν τη λύση με έναν μαγικό τρόπο, που δεν έχουν καμία αδυναμία, που καταφέρνουν τα πάντα εύκολα και ανώδυνα. Οι πράξεις, άλλωστε, των ηρώων μου πηγάζουν από τις αδυναμίες και τις ανασφάλειές τους, από τα πάθη και τα λάθη τους. Είναι άνθρωποι ατελείς, όπως είμαστε όλοι. Και αυτή είναι η δύναμη και η ομορφιά τους…

INFO

ΒΙΒΛΙΟ : Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΜΕΤΑΞΑ

ΕΚΔΟΤΗΣ : ΜΙΝΩΑΣ

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις 

Ειδήσεις σήμερα

• Καιρός σήμερα: Χιόνια και κρύο την Παρασκευή 11/03 – Πως εξελίσσεται η κακοκαιρία Φίλιππος
• Πόλεμος στην Ουκρανία: Το ρωσικό κονβόι έξω από το Κίεβο έχει «ανακατανεμηθεί» [δορυφορικές εικόνες]
• Πόλεμος στην Ουκρανία: Live οι εξελίξεις από τα μέτωπα του πολέμου
• Γυναίκα η αρχηγός των χούλιγκαν – Σοκαριστικές αποκαλύψεις για τον τρόπο δράσης
• Δημήτρης Κοντομηνάς: Εργα και ημέρες ενός χαρισματικού επιχειρηματία

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr