Eνα διάστημα που παραμένει «θολό» στη συλλογική μνήμη και δύστροπο στην ιστοριογραφία, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Κωνσταντίνα Μπότσιου, καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, που μαζί με τον Σωτήρη Ριζά, διευθυντή Ερευνών στο Κέντρον Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, επιμελήθηκαν τον τόμο «1821: Από την Επανάσταση στο Κράτος».

Δώδεκα διακεκριμένοι ιστορικοί εμβαθύνουν σε θέματα όπως η ταυτότητα του κράτους και η τοπική εφαρμογή του κοινοβουλευτισμού, η αποστασιοποίηση από τη βαλκανική ταυτότητα και η έννοια του Ελληνα, ο στρατός και η Μεγάλη Ιδέα, η φορολογία ως μέσο δημιουργίας εθνικής οικονομίας, η διαμόρφωση της ηγεσίας, η επιρροή των Μεγάλων Δυνάμεων, η αποστολή του πανεπιστημίου, οι στόχοι του συστήματος Υγείας και η οργάνωση της εσωτερικής ασφάλειας.

«Στα πρώτα εκατό χρόνια από την Επανάσταση μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Ελλάδα οργάνωσε και επέκτεινε το κράτος που προέκυψε από την Παλιγγενεσία. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή άλλαξαν ριζικά η δημογραφία και η κοινωνία της. Αναπροσαρμόστηκαν στη νέα διεθνή ισορροπία που εγκαθιδρύθηκε μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων. Η τομή ανάμεσα στις δύο φάσεις είναι ορατή και ενθαρρύνει τη χωριστή εξέτασή τους. Ο πρώτος αιώνας παρέχει εργαλεία ανάλυσης για το πώς έφθασε η Ελλάδα στη δεύτερη», σημειώνουν οι επιμελητές στον πρόλογο του βιβλίου, που θα κυκλοφορεί σήμερα, Δευτέρα 12/7, και αποσπάσματα του οποίου προδημοσίευσε ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής.

Ο «Ε.Τ.» ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΕΙ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ

» ΥΓΕΙΑ

Ο Θανάσης Μπαρλαγιάννης, ιστορικός-ερευνητής με ειδίκευση στην ιστορία της δημόσιας Υγείας, παρουσιάζει τις βασικές διαδρομές που ακολούθησε η ελληνική δημόσια Υγεία από την περίοδο 1821-1831 έως την ίδρυση υπουργείου Υγιεινής το 1922 και αναλύει τρεις από τις αλλαγές που επέφερε το 1821 στο ελληνικό κράτος: Την ίδρυση νοσοκομείων, την αναβάθμιση του σώματος ως αντικειμένου πολιτικής διαχείρισης και τη διεκδίκηση υγειονομικής χάραξης συνόρων. 

Αποσπάσματα

• «[…] Με την Επανάσταση, το σώμα απομαγεύεται και η δημόσια υγεία καθίσταται εφικτή: “Η μεν φύλαξις της υγείας είναι σχεδόν εις την εξουσίαν του καθενός, όταν ζη με δίαιταν, και απέχει από καταχρήσεις ολεθρίας εις αυτήν, η δε ανάκτησις αυτής στέκει εις την του εμπείρου και σοφού ιατρού”. Η σύνδεση της σωτηρίας της ψυχής με την υγεία του σώματος δεν χάθηκε. Τα μοναστήρια δεν έπαψαν να προσφέρουν νοσηλεία έως και τις αρχές του 20ού αιώνα, ο Γιαννάκης Ράγκος κυκλοφορούσε με τον Αγαθάγγελο και το 1864 η Ιερά Σύνοδος κινητοποιήθηκε για την προώθηση του εμβολιασμού κατά της ευλογιάς».
• «[…] Οταν συναντάμε παράπονα για ελλείψεις ή αιτήματα για γιατρό, αυτά προέρχονται συνήθως από οπλαρχηγούς της Στερεάς. Ο Οδυσσέας, ο Ράγκος, ο Μακρυγιάννης, ο Καραϊσκάκης, όλοι τους ή είχαν ή ζητούσαν επίμονα και επανειλημμένα να τους σταλεί γιατρός. Οι επαγγελματίες του πολέμου Σουλιώτες διατυπώνουν επίσης το αίτημα για διορισμένους γιατρούς και χειρουργούς. […] Η γνωστή σύγκρουση του Οδυσσέα με τον Αρειο Πάγο και τη Διοίκηση είχε και ιατρικές διαστάσεις. Ο Ανδρούτσος έλαβε μέτρα υγείας: “Απαντες οι εν τω τμήματι Κούμης εγκάτοικοι και οι ποτέ έφοροι Καρύστου” διεκτραγωδούν την κατάσταση “εις ην περιήλθον εκ των εχθρικών ενεργειών, της πανώλους και των αταξιών των ημετέρων” και ευγνωμονούν τον Οδυσσέα διότι “μόνος […] εφέρθη κατά Θεόν”. Οταν επήλθε η σύγκρουση, ο οπλαρχηγός ζήτησε στις 12 Φεβρουαρίου 1825 “να μου στείλετε τα γρόσια μου και τον γιατρόν μου όπου μου βαστάτε”. Η απάντηση του Αρείου Πάγου ήταν ότι “ο Ιατρός ευρίσκεται εις το φρούριον ως Ιατρός των φρουρών, και ακολούθως εις δούλευσιν της Διοικήσεως”».

• «[…] Η “επανάσταση” στον υγειονομικό τομέα έρχεται στις 5 Οκτωβρίου 1825 με τον νόμο ΜΘ, ο οποίος προβλέπει “να συσταθώσι τα αναγκαία νοσοκομεία διά τους ασθενείς και πληγωμένους”. Το 1825 εμφανίζονται δύο νοσοκομειακοί θεσμοί, με εξειδικευμένη μόνιμη χρήση του χώρου και με εσωτερικούς ασθενείς που περιθάλπονται μεσοπρόθεσμα από ένα μόνιμο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, το οποίο προμηθεύεται σε μόνιμη βάση το υγειονομικό υλικό και τα φάρμακα. Το Νοσοκομείο Ναυπλίου περιθάλπει στρατιώτες και ενδεείς και το Νοσοκομείο Ερμούπολης περιθάλπει ενδεείς. Η καινοτομία συνίσταται στον μόνιμο χαρακτήρα αυτών των δύο νοσοκομείων και στο ότι δεν υπάγονται σε εκκλησιαστικό έλεγχο. Η διαδικασία απομάγευσης του σώματος είναι πιο έντονη στο στρατιωτικό Νοσοκομείο Ναυπλίου, του οποίου ο διευθυντής είναι γιατρός, παρά στο Νοσοκομείο Ερμούπολης, που διοικείται από εφορεία πολιτών».

» ΠΑΙΔΕΙΑ

Ο Θανάσης Χρήστου, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, προσφέρει μια επισκόπηση των εκπαιδευτικών εξελίξεων από την έκρηξη της Επανάστασης έως τη στρατιωτική επέμβαση του 1909. Η εκπαίδευση απασχόλησε ευθύς εξαρχής τις επαναστατικές κυβερνήσεις και τον πρώτο κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος ταχύτατα εγκαθίδρυσε δίκτυο σχολείων, παρόλο που το όλο εγχείρημα ματαιώθηκε μετά τη δολοφονία του. Ως πλέον κρίσιμο διάστημα για την ελληνική εκπαίδευση αναδεικνύεται η τετραετία 1833-37, όταν οι Βαυαροί συγκρότησαν ένα σταθερότερο εκπαιδευτικό σύστημα από τη στοιχειώδη εκπαίδευση έως το Πανεπιστήμιο. 

Αποσπάσματα

• «[…] Η έλευση του Ιωάννη Καποδίστρια στις 8/20 Ιανουαρίου 1828 στο Ναύπλιο και ύστερα στην Αίγινα, ο οποίος γνωρίζει ευθύς εξαρχής τις τραγικές συνθήκες κάτω από τις οποίες πρέπει να βάλει τα θεμέλια της νέας πολιτείας, αλλάζει άρδην το σκηνικό. Μάλιστα, είναι εξαιρετικά εύγλωττες οι σκέψεις του κυβερνήτη προς τον επιστήθιο φίλο του Γαλλοελβετό τραπεζίτη Ιωάννη Γαβριήλ Εϋνάρδο: “Είμαι αποφασισμένος να στηρίξω την επανόρθωσιν της Ελλάδος εις δύο μεγάλας βάσεις, την εργασίαν και τη στοιχειώδη εκπαίδευσιν”! Και αυτές του τις σκέψεις τις θέτει σε εφαρμογή από την πρώτη κιόλας στιγμή».

• «[…] Ο Οθωνας, επιστρέφοντας στις 2/14 Φεβρουαρίου 1837 στην Ελλάδα, νυμφευμένος με τη νεαρή Αμαλία και συνοδευόμενος από τον διαπρεπή καθηγητή της Ιστορίας του Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Würzburg I. v. Rudhart ως πρωθυπουργό, αλλά και από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Βόννης με σπάνια ελληνική παιδεία Ch. A. Brandis, καταπιάσθηκαν αμέσως με το εγχείρημα οργάνωσης του Πανεπιστημίου στην Αθήνα».

• «[…] Δεν θα πρέπει να περάσει ασχολίαστη από το γενικότερο πλαίσιο των διεργασιών της εποχής εκείνης και η ευεργετική συμβολή του μεταγενέστερου πρώτου πρύτανη και πρώτου καθηγητή Ιστορίας στο υπό εκκόλαψη Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κωνσταντίνου Δημ. Σχινά, ο οποίος έπαιρνε ενεργά μέρος στις συζητήσεις του μικρού εκείνου άτυπου κύκλου των λογίων που δραστηριοποιούνταν για την κοινή υπόθεση.

[…] Η συστηματική και επίπονη αυτή προσπάθεια ολοκληρώθηκε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, παίρνοντας τη μορφή του διατάγματος, που ήδη προαναφέρθηκε, “περί συστάσεως του Πανεπιστημίου” της 22ας Απριλίου 1837, με το οποίο και τελικά ιδρύθηκε στην Αθήνα το πρώτο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ιδρυμα και όπως άλλωστε τιτλοφορείται σε επίσημη νομική διατύπωση “Σύλλογος”. Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο πανδιδακτήριο δεν ήταν το πρώτο μόνο για το νέο ελληνικό κράτος αλλά και για ολόκληρη την τουρκοπατημένη Βαλκανική και δεν στόχευε τίποτε άλλο πέραν από την καλλιέργεια και τη μεταλαμπάδευση των γραμμάτων και των τεχνών στον χώρο της δικής μας ελληνικής Ανατολής. Από εδώ εξάλλου έχει προκύψει και το προσωνύμιο “Πανεπιστήμιο της Ανατολής”».

» ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Το φαινόμενο της ληστείας, σύμφωνα με τον Νικόλαο Αναστασόπουλο, επίκουρο καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, υπήρξε η συχνότερη παραβατική δραστηριότητα έως την τετραετία της πρωθυπουργίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στο διάστημα 1928-1932. Οι απαρχές οργάνωσης της Αστυνομίας γίνονται με την Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου να συστήνει «Μινιστέριο της Αστυνομίας», ενώ το πρώτο σώμα ασφαλείας ήταν η «Πολιταρχία», που ιδρύθηκε το 1929 από τον Καποδίστρια. Ωστόσο, στο επίκεντρο των ενεργειών της κατασταλτικής πολιτικής είναι το σώμα της Χωροφυλακής, που ιδρύθηκε το 1833 επί Οθωνα.

Αποσπάσματα

• «[…] Πάντως, η ισχυρή ανυπακοή των αγωνιστών της Επανάστασης και η καχυποψία προς το νέο σώμα της Χωροφυλακής οδήγησαν στην αρχική υποστελέχωσή του, με αποτέλεσμα έναν χρόνο μετά την ίδρυσή του να διαθέτει μόνον 400 άνδρες. Με άλλα λόγια, η ίδρυση της Χωροφυλακής δεν αντιμετώπισε το ζήτημα της εργασιακής αποκατάστασης των ατάκτων, καθώς οι περισσότεροι από αυτούς παρέμεναν στο όριο μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας και αναζητούσαν διέξοδο στο βουνό και στις πρακτικές της κλεφταρματολίτικης παράδοσης, που υποδαύλιζαν τη ληστεία. Πάντως, η Χωροφυλακή εξελίχθηκε κατά τον 19ο αιώνα σε ένα σώμα με μεγάλη ποσοτική δύναμη ανδρών, καθώς περί τα τέλη του αιώνα ο αριθμός του προσωπικού της ήταν κατά 50% μεγαλύτερος ακόμα και από αυτόν του αντίστοιχου σώματος της Αγγλίας».

• «[…] Επί της ουσίας, όμως, η κύρια νομοθετική πράξη για τον περιορισμό της ληστείας και τη διαφύλαξη της εσωτερικής ασφάλειας κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ήταν ο ιδιώνυμος νόμος ΤΟΔ’ του πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κουμουνδούρου “Περί καταδιώξεως της ληστείας” της 27ης Φεβρουαρίου του 1871.Ο συγκεκριμένος νόμος, αντικατοπτρίζοντας τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα μετά τη σφαγή Αγγλων διπλωματών και τουριστών στο Δήλεσι, συμπεριελάμβανε 35 άρθρα και στόχευε στη σύλληψη όχι μόνο των ληστών αλλά και κάθε συγγενικού προσώπου του ληστή ή του εμπλεκομένου σε σχετικές ενέργειες, αναδεικνύοντας την αντίληψη περί “συλλογικής ευθύνης”. Επί του προκειμένου, το άρθρο 21 του νόμου ανέφερε χαρακτηριστικά τα εξής: …συγγενείς ανιόντες, σύζυγος, τέκνα, αδελφοί και αδελφαί, πενθερός και πενθερά ληστού επικεκηρυγμένου εκτοπίζονται από της Στερεάς Ελλάδος εις τας Νήσους ή την Πελοπόννησον και τ’ ανάπαλιν, ένθα δύνανται να εκλέξωσι τόπον διαμονής. Η νήσος Εύβοια θεωρείται ως αποτελούσα μέρος της Στερεάς Ελλάδος…».

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής 

Ειδήσεις σήμερα

• Ξανά στο τραπέζι η υποχρεωτικότητα των εμβολιασμών
• Ηλιούπολη: Πώς η 19χρονη ξέφυγε από τη φρίκη που ζούσε για 8 χρόνια
• Κορονοϊός: Φόβοι για εκτίναξη των κρουσμάτων και των νοσηλειών
• Επικίνδυνες εκπλήξεις για την Αμμόχωστο ετοιμάζει ο Ερντογάν
• Συντάξεις: Αυξήσεις έως 220 ευρώ και αναδρομικά έως 4.400 ευρώ για τους νέους συνταξιούχους [πίνακες]

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις 

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr