Ο συγγραφέας της «Επιστροφής στη Σμύρνη» και του «Κόκκινου Τανγκό» μάς ταξιδεύει στη μαρτυρική Μεγαλόνησο, επιλέγοντας μια σχετικά άγνωστη εποχή, κατά την οποία όμως, όπως υπονοεί στον τίτλο του ιστορικού του μυθιστορήματος, ξεκινά η οδύσσεια του νησιού, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα και, δυστυχώς, δεν φαίνεται να τελειώνει.

• Πώς ξεκίνησε «Το Ταξίδι»;

Ενας φίλος από την Κύπρο, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Κώστας Βενιζέλος, διαβάζοντας το 2016 το «Το Κόκκινο Τανγκό», μου μίλησε για τη μυστική αναχώρηση δύο απεσταλμένων του ΑΚΕΛ το 1948 στα ελληνικά βουνά προς συνάντηση του Νίκου Ζαχαριάδη. Μελετώντας τις λεπτομέρειες, συνειδητοποίησα ότι πρόκειται για συγκλονιστική ιστορία.-«Το Ταξίδι: Κύπρος, 1948

• Η αρχή της Οδύσσειας» είναι η ιστορία του ταξιδιού αυτού;

Ακριβώς. Η υπόθεση αυτή αποτελεί σημαντική πτυχή του αγώνα που είχε ξεκινήσει τότε στην Κύπρο για αυτονομία.

Είχε μόλις διαλυθεί η περίφημη Διασκεπτική Συνέλευση, την οποία είχαν συγκαλέσει οι Αγγλοι με σκοπό τη δημιουργία Συντάγματος και δημοκρατικής πολιτικής ζωής. Εκείνη την εποχή το ΑΚΕΛ και οι συνεργαζόμενοι με αυτό φιλελεύθεροι πολιτικοί, εκτός από την ένωση με την Ελλάδα, διεκδικούσαν αυτονομία και αυτοκυβέρνηση, ενώ η Δεξιά του νησιού διαφωνούσε επιμένοντας σε «ένωση και μόνο ένωση».

Τα γεγονότα, μετά τις κομματικές και πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν, απομάκρυναν από το ιστορικό προσκήνιο την πρώτη αυτή μεταπολεμική αντιπαράθεση, μολονότι την περίοδο εκείνη ωρίμαζε το πνεύμα που θα προσανατόλιζε τον αγώνα της ΕΟΚΑ, αλλά και τις συγκρούσεις (εθνικές, ιδεολογικές, παραταξιακές) που θα συνεχίζονταν και μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα οδηγούσαν στο πραξικόπημα και στην τουρκική εισβολή.

Η ιστορία αυτή απουσιάζει σήμερα από τη δημόσια μνήμη, ενώ λίγοι θυμούνται ότι τότε οι Κύπριοι (Ελληνες και Τούρκοι) δεν ήταν μόνοι στο νησί. Εκτός από τους Αγγλους, υπήρχαν 50.000 Εβραίοι έγκλειστοι σε βρετανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης κατασκευασμένα από Γερμανούς αιχμαλώτους πολέμου, οι οποίοι διέμεναν σε ξεχωριστό στρατόπεδο και, για διαφόρους λόγους, συμμετείχαν στην κοινωνική ζωή των αποικιοκρατών.

• Εκρηκτικό μίγμα!

Ακριβώς. Στην Παλαιστίνη τον καιρό εκείνο είχε ξεσπάσει ο Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος και το Κάιρο, όπου βρέθηκαν οι δύο απεσταλμένοι, βομβαρδιζόταν, ενώ οι εβραϊκές συνοικίες του ανατινάζονταν από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους.

Στο Παρίσι, όπου τα δύο στελέχη έφτασαν στη συνέχεια, οι κομμουνιστές εκπαραθυρώνονταν από την κυβέρνηση, ενώ στην Πράγα και στη Βουδαπέστη, τους επόμενους σταθμούς του ταξιδιού τους, ο κομμουνισμός επιβαλλόταν πραξικοπηματικά.

Στο Βελιγράδι, από όπου πέρασαν και στο Βουκουρέστι, όπου έμειναν περισσότερο από ένα μήνα, είχαν βγει τα μαχαίρια μετά την έξωση του Τίτο από την Κομινφόρμ.

• Παρακολουθούμε λοιπόν όλο αυτό το ταξίδι που πράγματι θυμίζει Οδύσσεια;

Υποδηλώνεται στο έργο με την κατανομή της δράσης σε 24 κεφάλαια, από το άλφα μέχρι το ωμέγα, και όχι μόνο. Οι ομηρικές αντιστοιχίες είναι πολλές και φανερές, καθώς οι δύο ήρωες έρχονται σε επαφή με τα «άστεα» και τους «νόες» των ανθρώπων που συναντούν.

Η ιδεολογική ζύμωση θα συμβάλει στη μνηστηρομαχία του τέλους και στην αλλαγή ηγεσίας στο ΑΚΕΛ. Παράλληλα όμως παρακολουθούμε την ανθρώπινη πλευρά των δύο απεσταλμένων που φεύγουν κρυφά ακόμη και από τις οικογένειές τους.

Η επιστολή της νεαρής γυναίκας του ενός, την οποία εκείνος δεν θα λάβει ποτέ, είναι συγκλονιστική. Πρόκειται για εναγώνιο, de profundis ερωτικό γράμμα, που θα παραμείνει στα αρχεία του ΚΚΕ.

Αλλά και ο άλλος ταξιδιώτης αφήνει πίσω του μια εξωσυζυγική ερωτική περιπέτεια, η οποία, όπως θα ομολογήσει ο ίδιος, είναι η αιτία της διαγραφής του αργότερα από το κόμμα.

• Στο «Ταξίδι» δεσπόζει και η ιστορία του Ολοκαυτώματος.

Η παρουσία των χιλιάδων Εβραίων στην Κύπρο εκείνη την εποχή είναι εμφανής, όπως και οι αντιστοιχίες που συνυπάρχουν. Αναζητούν εθνική πατρίδα και αγωνίζονται ένοπλα γι’ αυτό εναντίον των Αγγλων, κάτι που θα ξεκινήσουν σε λίγα χρόνια και οι Κύπριοι.

Στα στρατόπεδα των Εβραίων θα φιλοξενηθούν αργότερα οι Κύπριοι πρόσφυγες της τουρκικής εισβολής. Δεδομένου ότι πάνω από 2.000 σημερινοί πολίτες του Ισραήλ έχουν γεννηθεί στο νησί, δίνεται η μυθοπλαστική δυνατότητα να είναι αφηγητής του μυθιστορήματος, αναζητώντας μάλιστα την ταυτότητα του πατέρα του, ένας από αυτούς.

Οι πληροφορίες που θα συγκεντρώσει θα αποκαλύψουν μια συνταρακτική αλήθεια.

• Στην τριλογία «Επιστροφή στη Σμύρνη» εγκαινιάσατε τησυνύπαρξη ιστορικών προσώπων και χαρακτήρων μυθοπλασίας, κάτι που συνεχίσατε στο «Κόκκινο Τανγκό». Ποια ιστορικά πρόσωπα θα συναντήσουμε στο «Ταξίδι»;

Θα συναντήσουμε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, που ήταν τότε επίσκοπος Κιτίου, καθώς και τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Ραούφ Ντενκτάς, που το 1948 ήταν βοηθός εισαγγελέα. Πρωταγωνιστούν επίσης ιστορικά στελέχη της ελληνικής και της κυπριακής Αριστεράς, καθώς και πασίγνωστοι εκείνη την εποχή φιλελεύθεροι πολιτικοί και ηγέτες της Δεξιάς, επιστήμονες, καλλιτέχνες, αλλά και αξιωματούχοι της αποικιακής κυβέρνησης και των μυστικών υπηρεσιών.

Μαζί με τους συναρπαστικούς και πολύπλευρους χαρακτήρες της μυθοπλασίας συγκροτούν μια ανάγλυφη τοιχογραφία της κυπριακής κοινωνίας, που φωτίζει την πορεία του νησιού προς την ένοπλη σύγκρουση, το διχασμό και το αδιέξοδο.