Φέτος ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου που είχε υπογράψει τη σκηνοθεσία των Μαθημάτων πολέμου Ι και ΙΙ μετέφερε αυτή την εξαιρετική ιδέα στη σκηνή του Μικρού Εθνικού. Αλλωστε το Εθνικό Θέατρο πρέπει να είναι ο πρώτος πολιτιστικός φορέας για την προώθηση και προαγωγή της εκπαίδευσης μέσα από το θέατρο.

Ενώ στις δύο προηγούμενες παραστάσεις η δραματοποίηση περιλαμβάνει αυτοτελή επεισόδια από το ιστορικό έργο του Θουκυδίδη, τα Μαθήματα Πολέμου III δραματοποιούν επεισόδια από τα «Ελληνικά» του Ξενοφώντα με θέμα τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η σκηνοθεσία για πρώτη φορά αλλάζει χέρια και την αναλαμβάνει ο Γιωργής Τσουρής.

Ο δρόμος που επέλεξε ο εκπαιδευτικός και μεταφραστής Γιάννης Λιγνάδης είναι δύσκολος και δύσβατος, όταν το ιστορικό αφήγημα μεταβολίζεται σε θεατρική πράξη, τόσο της Θουκυδίδειας συγγραφής όσο και αυτής του Ξενοφώντα. Τα Μαθήματα Πολέμου ΙΙΙ εστιάζουν στα κυριότερα γεγονότα που συνθέτουν το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου και τα οποία σηματοδοτούν, παράλληλα, το τέλος της αθηναϊκής ηγεμονίας και της αθηναϊκής δημοκρατίας. Η παράσταση χωρίζεται σε δύο μέρη τα οποία παρουσιάζουν δύο διαφορετικές εκδοχές του πολέμου. Στο πρώτο με επεξηγηματικό τίτλο «τα του πολέμου δράματα» φωτίζεται ο εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα σε δύο ηγεμονίες μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης από το 413 έως το 408 π.Χ. Μέσα από 12 κεφάλαια παρουσιάζονται γεγονότα του πελοποννησιακού πολέμου όπως η επάνοδος του Αλκιβιάδη στην Αθήνα το 407 π.Χ., η κατάλυση της αθηναϊκής ηγεμονίας και η κατεδάφιση των τειχών του Πειραιά. Στο δεύτερο μέρος με επεξηγηματικό τίτλο «τα της πολιτείας δράματα» αναλύεται η μορφή του πολιτεύματος, οι συνθήκες που ζούσαν οι Αθηναίοι μετά τον πόλεμο με την εγκαθίδρυση των τριάκοντα τυράννων.

Η διαδικασία δραματοποίησης του λόγου του Ξενοφώντα σε λίγες δεκάδες σελίδων θεατρικής δράσης είναι αναμφισβήτητα πολύτιμη και εξαιρετικά χρήσιμη. Ο σκηνοθέτης Γιωργής Τσουρής πετυχαίνει μία παράσταση καθαρή στις προθέσεις της: να μεταφέρει με σεβασμό τον λόγο του Ξενοφώντα επί σκηνής και παράλληλα να προκαλέσει την επιθυμία των θεατών, μεγαλύτερων και νεότερων, να διαβάζουν, να θυμούνται και να αγαπούν την ιστορία. Αυτό μάλιστα ενισχύεται με την αναγκαία συνθήκη του θεάτρου: σκοτάδι και ησυχία. Αυτό το δίπτυχο διευκολύνει αφενός τη συγκέντρωση και αφετέρου μία ανάγνωση που μπορεί να φέρει γόνιμες αναλογίες με το σήμερα.

Ο Γιάννης Λιγνάδης -όπως και στα προηγούμενα Μαθήματα πολέμου- με συνοπτικό τρόπο απέδωσε το πνεύμα και το ύφος του ιστοριογράφου δίνοντας το στίγμα της εποχής και των πολιτικών εξελίξεων. Αξιοσημείωτο είναι ότι εκφωνούνται από τους ηθοποιούς αυτούσια τμήματα του πρωτότυπου κειμένου με την πρόθεση να φέρει σε διάλογο τον Ξενοφώντα τόσο με τη θεατρική σκηνή όσο και με τη σημερινή γλώσσα… Εξάλλου τα «Μαθήματα πολέμου» έχουν διδακτική μορφή.

Οι περιγραφές του Ξενοφώντα αποδίδονται σαν κοφτερό λεπίδι υπενθυμίζοντας τι σημαίνει ο πόλεμος, ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ δύο ελληνικών πόλεων. Με εύληπτο και άμεσο τρόπο οι ηθοποιοί αντλούν και, συνάμα, συντελούν στην κατανόηση των ιστοριογραφικών περιγραφών του Ξενοφώντα μεταβολίζοντάς τους σε θεατρική δράση. Στην παράσταση του Γιωργή Τσουρή όλοι οι ηθοποιοί βρίσκονται επί σκηνής, εναλλάσσονται στον εκάστοτε ρόλο όπως τον Λύσανδρο, τον Θηραμένη, τον Αλκιβιάδη, τον Κριτία και τον Θρασύβουλο ακροβατώντας με μαεστρία μεταξύ θεάτρου και αναλογίου, μεταξύ θεάματος και ακροάματος. Κορυφαία στιγμή του έργου είναι η δίκη του Θηραμένη με την αγόρευση του Κριτία να κατηγορεί τον πρώτο ως αναξιόπιστο πολιτικό -«κόθορνο», σαν το υπόδημα των ηθοποιών του θεάτρου που ταίριαζε και στα δύο πόδια- συμφεροντολόγο. O Θηραμένης στην απολογία του υποστήριξε ότι πάντα πολιτεύθηκε με σύνεση, ότι οι ακρότητες του καθεστώτος των Τριάκοντα προκαλούν δίκαιες αντιδράσεις και ότι εκείνος, σε αντίθεση με τους Τριάκοντα, ποτέ δεν επεδίωξε να κατηγορήσει τίμιους πολίτες. Η παράσταση ολοκληρώνεται με την επανάσταση των δημοκρατικών με προεξέχοντα τον Θρασύβουλο και την επανεγκατάσταση της δημοκρατίας.

Στα συν της παράστασης ξεχωρίζει η ζωντανή μουσική που αναδεικνύει επιτυχώς το συγκινησιακό πεδίο της εκφοράς τόσο του σύγχρονου όσο και του αρχαίου λόγου. Τα σκηνικά είναι λιτά και λειτουργικά. Με τη βοήθεια μιας κάμερας δημιουργείται ένα ζωντανό σκηνικό που βοηθάει την ατμόσφαιρα του έργου, ομοίως και οι φωτισμοί.
Σε γενικές γραμμές τα Μαθήματα πολέμου ΙΙΙ υπενθύμισαν ότι το χειροποίητο θέατρο με τη σύνθεση της Ιστορίας δεν σε κάνει να πλήττεις. Αντιθέτως, δημιουργεί συνθήκες γνώσης και απόλαυσης εγείροντας συζητήσεις και προβληματισμούς. Και επίσης η παράσταση κυλάει χωρίς ο θεατής να κοιτάξει το ρολόι του!

INFO

Μαθήματα πολέμου ΙΙΙ – Αθηναίων Δράματα

ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ
ΘΕΑΤΡΟ REX – ΣΚΗΝΗ «ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ» Πανεπιστημίου 48

Πληροφορίες: 210. 3305074

Σκηνοθεσία: Γιωργής Τσουρής. Παίζουν: Βασίλης Αθανασόπουλος, Αλίκη Αλεξανδράκη, Πάρης Αλεξανδρόπουλος, Μάνος Βαρδάκης, Αντώνης Γιαννακάς, Νάντια Κατσούρα, Στάθης Κόικας, Νεφέλη Μαϊστράλη, Βασίλης Παπαδημητρίου, Κατερίνα Πατσιάνη

Έως 12/4

Από την έντυπη έκδοση