Ξεφυλλίζοντας και μόνο τις σελίδες της τόσο φροντισμένης αυτής έκδοσης, ο αναγνώστης μοιάζει να κάνει ένα νοητό ταξίδι στην καλλιτεχνική ζωή της Ελλάδας του 19ου αιώνα. Χαρακτηριστικές φωτογραφίες, πέρα από τα κείμενα, μεταφέρουν την ατμόσφαιρα της εποχής, τότε που τα μουσικά σουαρέ στα σαλόνια των αστών, μεγαλοαστών ή ακόμα και στα ανάκτορα του Οθωνα ήταν καθεστώς, με τις γυναίκες να παίζουν τον κεντρικό ρόλο σ’ αυτά και να επιδεικνύουν όλο χάρη και φινέτσα τις γνώσεις τους στο πιάνο, προσβλέποντας σε έναν καλό γάμο με κάποιον πολύφερνο γαμπρό. Στα αθηναϊκά σαλόνια, άλλωστε, σύχναζαν πολιτικοί, διπλωμάτες, επιστήμονες, πανεπιστημιακοί και στρατιωτικοί. Ηταν, μάλιστα, σύνηθες, οι προσκεκλημένοι να επισκέπτονται δύο και τρία σαλόνια την ίδια βραδιά. Το δε καλοκαίρι, τα αστικά σαλόνια «μετακόμιζαν» δίπλα στη θάλασσα και τη θέση του πιάνου έπαιρναν φορητά όργανα (βιολί, κιθάρα, φλάουτα κ.λπ.).

Στο βιβλίο αυτό η μουσική σαλονιού εξετάζεται πολύπλευρα: ιστορικά, κοινωνικά και αισθητικά, τονίζει η Αυρα Ξεπαπαδάκου

Οι δύο συγγραφείς, Αύρα Ξεπαπαδάκου και Αλέξανδρος Χαρκιολάκης, προσέγγισαν το θέμα με την πρέπουσα σοβαρότητα και έπειτα από επίμονη έρευνα ετών, παραθέτουν πολλά μουσικά παραδείγματα και άγνωστες πληροφορίες, φωτίζοντας μία άγνωστη πτυχή της μουσικής ζωής στην Αθήνα, στα Επτάνησα, στην Πάτρα, στο Ναύπλιο, στην Ερμούπολη, στο Φανάρι και τις παραδουνάβιες περιοχές πριν, αλλά κυρίως μετά την Ελληνική Επανάσταση και την εθνική ανεξαρτησία.

Η έκδοση, εκτός από τις μουσικές συνήθειες της εποχής εκείνης, δίνει έμφαση στο ευρύτερο πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο της εποχής, αναδεικνύοντας τις αλληλεπιδράσεις Ευρώπης-Ελλάδος. Τον τόμο προλογίζει ο διαπρεπής μουσικολόγος Τζιμ Σάμσον. Στο δεύτερο μέρος η μελέτη περιλαμβάνει μια ανθολογία σπάνιων και δυσεύρετων μουσικών έργων (παρτιτούρες) του ρεπερτορίου των σαλονιών από διακεκριμένους συνθέτες.

Τι νέο όμως κομίζει το βιβλίο αυτό; «Στο βιβλίο αυτό, μέσα από μια περιήγηση στα ελληνικά αστικά κέντρα της εποχής, η μουσική σαλονιού εξετάζεται πολύπλευρα: ιστορικά, κοινωνικά, αισθητικά», λέει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής η συγγραφέας του, διδάκτωρ και ερευνήτρια Μουσικολογίας και Θεατρολογίας, Αύρα Ξεπαπαδάκου.
«Συγχρόνως, για πρώτη φορά εκδίδονται δεκαπέντε σπανιότατα, άγνωστα στην πλειονότητά τους μουσικά έργα σαλονιού διακεκριμένων Ελλήνων συνθετών του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, ανάμεσά τους ο Παύλος Καρρέρ, ο Σπυρίδων Ξύνδας, ο Ναπολέων Λαμπελέτ, ο Σπύρος Σαμάρας, ο Διονύσιος Λαυράγκας. Τα έργα αυτά σταχυολογήθηκαν από ελληνικά περιοδικά ποικίλης ύλης του 19ου αιώνα.

Είναι ένα είδος μουσικής με διακριτά στοιχεία και η ύπαρξή του στον ελληνικό και τον ελληνόφωνο χώρο καταδεικνύει τις επαφές της Ελλάδας με την Κεντρική Ευρώπη, δηλώνει ο Αλέξανδρος Χαρκιολάκης

Οσο κι αν σήμερα ίσως μας φαίνεται περίεργο, τα περιοδικά εκείνης της εποχής επέλεγαν να συμπεριλάβουν πεντάγραμμα στις σελίδες τους, προσβλέποντας στην αύξηση του κύρους και των συνδρομών τους και στοχεύοντας σε δύο μερίδες του αναγνωστικού κοινού με αυξάνουσα καταναλωτική δυναμική: τις γυναίκες και τη νεολαία. Δεν θα ήταν εσφαλμένο να διαπιστώσουμε ότι, τηρουμένων και μη τηρουμένων των αναλογιών, από τότε μέχρι σήμερα τα έντυπα φαίνεται ότι μεταχειρίζονται παρόμοιες προωθητικές πρακτικές προσφέροντας ένθετη μουσική σε ποικίλες μορφές: παρτιτούρες, δισκάκια, κασέτες, CD».

Τι περιελάμβανε το ρεπερτόριο της μουσικής του σαλονιού; «Κυρίως μορφές φωνητικής και πιανιστικής μουσικής, παραφράσεις από οπερατικά έργα και δημοφιλή σολιστικά είδη, καθώς και πολυάριθμους χορούς», επισημαίνει η Αύρα Ξεπαπαδάκου, της οποίας η μονογραφία της «Παύλος Καρρέρ» (Αθήνα: Fagotto Books, 2013) βραβεύθηκε το 2016 με το βραβείο καλύτερου μουσικολογικού συγγράμματος της Ενωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών.

«Η μουσική σαλονιού αποτελεί ξεχωριστό είδος μουσικής και αποπνέει την ατμόσφαιρα του ύστερου ρομαντισμού και των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Είναι, δε, ένα είδος μουσικής με διακριτά στοιχεία και η ύπαρξή του στον ελληνικό και τον ελληνόφωνο χώρο καταδεικνύει τις επαφές της Ελλάδας με την Κεντρική Ευρώπη», σημειώνει, από την πλευρά του, ο έτερος συγγραφέας, Αλέξανδρος Χαρκιολάκης, ο οποίος σπούδασε στο Ελληνικό Ωδείο και στο Πανεπιστήμιο του Sheffield.

«Η μεγάλη αρετή αυτού του πονήματος της Αύρας Ξεπαπαδάκου και του Αλέξανδρου Χαρκιολάκη είναι πως μας επιτρέπει να δούμε τι κρύβεται πίσω από τις οικείες, εξιδανικευμένες απεικονίσεις της μουσικής, των μουσικών και της μουσικής εκτέλεσης. Μας βάζει στα παρασκήνια», καταλήγει στον πρόλογο του βιβλίου ο Τζιμ Σάμσον.
Να σημειώσουμε, τέλος, ότι ρόλος του Κέντρου Ελληνικής Μουσικής (www.hellenicmusiccentre.com) είναι να προάγει την έντεχνη ελληνική μουσική μέσω επιμελημένων εκδόσεων επιλεγμένων έργων Ελλήνων συνθετών. Ιδρυτές του είναι οι μουσικολόγοι Γιάννης Σαμπροβαλάκης και Γιάννης Τσελίκας. Το Κέντρο έχει εκδώσει 22 μουσικά έργα και 7 μονογραφίες.

Info
«ΠΟΙΚΙΛΛΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΥΠΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΠΟΛΑΥΣΕΩΣ: Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΑΛΟΝΙΑ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ»
ΑΥΡΑ ΞΕΠΑΠΑΔΑΚΟΥ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΧΑΡΚΙΟΛΑΚΗΣ
ΣΕΛ.: 248
ΤΙΜΗ: 22 ευρώ
ΔΙΑΝΟΜΗ: Π. Νικολαΐδου, μουσικός Οίκος-Edition Orpheus (Ακαδημίας 57, Αθήνα, τηλ. 2103232174)

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]