Πρόκειται για ένα ενιαίο πακέτο δέκα νομοθετικών πράξεων που καλύπτουν όλη τη διαδικασία διαχείρισης του ασύλου και της μετανάστευσης, ένα εξαιρετικά πολύπλοκο ζήτημα με διαμετρικά αντίθετα συμφέροντα μεταξύ των κρατών-μελών. Για αυτά άλλωστε οι διαπραγματεύσεις κράτησαν πάνω από τρία χρόνια.

Το σύμφωνο περιλαμβάνει ένα νέο πλαίσιο για μια ολοκληρωμένη πολιτική ασύλου και μετανάστευσης με βάση την αλληλεγγύη και τη δίκαιη κατανομή ευθυνών, αλλά και επικαιροποιημένους κανόνες σχετικά με τα κριτήρια και τους μηχανισμούς για τον προσδιορισμό του κράτους-μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας. Τα κράτη-μέλη θα μπορούν να επιλέγουν μεταξύ της μετεγκατάστασης των αιτούντων άσυλο στην επικράτειά τους, της οικονομικής συνεισφοράς ή της παροχής επιχειρησιακής και τεχνικής υποστήριξης στα κράτη-μέλη που υφίστανται μεταναστευτική πίεση.

Το σημαντικότερο για την Ελλάδα από τα νομοθετήματα είναι ο κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης, ο οποίο θεσμοθετεί την υποχρεωτική αλληλεγγύη προς τις χώρες της Ε.Ε. που υφίστανται μεταναστευτικές πιέσεις. Τα άλλα κράτη-μέλη θα έχουν να επιλέξουν μεταξύ της μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο στο έδαφός τους από τη χώρα που πιέζεται ή την παροχή οικονομικής συνεισφοράς.

Σημαντικός είναι επίσης ο κανονισμός για τη στήριξη κρατών- μελών που αντιμετωπίζουν ξαφνικές μαζικές αφίξεις σε ένα κράτος-μέλος και απειλείται με κατάρρευση το εθνικό του σύστημα. Οπως δηλαδή είχε γίνει το χειμώνα του 2020 στον Εβρο με την εργαλειοποίηση της Τουρκίας.

Σχετικά με τη διαδικασία, τα άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου στην Ε.Ε., θα υπόκεινται σε διαδικασία προκαταρκτικού ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της ταυτοποίησης, της συλλογής βιομετρικών δεδομένων, ελέγχων υγείας και ασφάλειας, όλα αυτά μέσα σε 7 ημέρες το αργότερο.

Η εξέταση αιτημάτων ασύλου θα πρέπει να είναι ταχύτερη (έως έξι μήνες για την πρώτη απόφαση), με μικρότερα όρια για προδήλως αβάσιμες αιτήσεις ή αιτήσεις που δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές, ενώ θα εξετάζονται στα σύνορα της Ε.Ε.

Τέλος, θα γίνει πιο αποτελεσματικός ο εντοπισμός όσων φτάνουν στην επικράτεια της Ε.Ε. με την προσθήκη φωτογραφιών στα δεδομένα με τα δακτυλικά αποτυπώματα. Οι Αρχές θα έχουν τη δυνατότητα να καταγράφουν εάν κάποιος μπορεί να αποτελέσει απειλή για την ασφάλεια.

Η νέα νομοθεσία θα δημοσιευτεί τώρα στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε., ενώ εκτιμάται ότι θα έχει τεθεί σε ισχύ πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές (6-9 Ιουνίου).