«Ο Πρωθυπουργός μου έκανε την τιμή να με ορίσει πρώτο Γενικό Γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού και στη συνέχεια πρώτο Υφυπουργό αρμόδιο για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού. Διέγνωσε την ανάγκη αυτού του ρόλου γιατί γνώριζε, όπως κι εγώ, αφενός, ότι λόγω των πόρων που απαιτεί η προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, ζητήματα του σύγχρονου πολιτισμού παράπεφταν διαχρονικά, και αφετέρου, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ περισσότερο επένδυσε στις πομφόλυγές του παρά σε έργα στο πεδίο αυτό. Αν κανείς συγκρίνει τις προγραμματικές εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ για τον σύγχρονο πολιτισμό το 2015 με την κατάσταση που επικρατούσε τον Ιούλιο του 2019 όταν έληξε η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, εύκολα θα διαπιστώσει ότι οι τέσσερις διαδοχικοί Υπουργοί Πολιτισμού της περιόδου 2015-2019 δεν έκαναν και πολλά Έπρεπε λοιπόν να καλυφθεί το κενό αυτό και ο χαμένος χρόνος αλλά και να επουλωθούν τραύματα που άφησε τόσο η οικονομική κρίση όσο και η αδιαφορία του ΣΥΡΙΖΑ». Ο σχολιασμός του υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, αρμόδιο για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη στον ΕΤτΚ όταν η συζήτηση μας ξεκίνησε για τις πρώτες ημέρες που ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο μετά την απόφαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, δίνει το στίγμα του οράματός του… Η χώρα, όπως και ο πολιτισμός, χρειάζονται σταθερότητα και πράξεις με ουσία για να συνεχίσουν την πορεία τους με πρόοδο και επιτυχία.
Στην ατζέντα της ειδησεογραφίας τα τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησης στο χώρο του πολιτισμού γράψαμε πολλές φορές για τα ανακουφιστικά βραχυπρόθεσμα μέτρα τα οποία ελήφθησαν. Ωστόσο καταγράφηκε δυσαρέσκεια από τους ανθρώπους του πολιτισμού προς το έργο του ΥΠΠΟΑ. Πιστεύετε ότι ευσταθεί αυτή η κριτική;
Πολλά από όσα εκφράζονται δημοσίως δεν ταυτίζονται με αυτά που λέγονται ιδιωτικώς. Καλλιτέχνες που σίγουρα δεν πρόσκεινται στην Νέα Δημοκρατία παραδέχονται ότι ποτέ άλλοτε δεν είδαν τέτοια στήριξη του κλάδου, αλλά και ότι δεν πρόκειται ποτέ να το εκφράσουν δημοσίως. Το γιατί το γνωρίζουν καλύτερα οι ίδιοι.
Πιστεύω στα έργα, όχι στα λόγια. Οι επιχορηγήσεις του σύγχρονου πολιτισμού υπερδιπλασιάστηκαν σε σχέση με την περίοδο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, οι αξιολογήσεις είναι πιο αντικειμενικές, κι όμως οι ίδιοι που λαμβάνουν επιχορηγήσεις λένε ότι η κυβέρνηση τους διώκει. Η πολιτιστική απασχόληση αυξήθηκε παρά την πανδημία κατά 11,6% μεταξύ 2019 και 2021. Ο πολιτισμός σήμερα είναι συμπεριληπτικότερος από ποτέ, υπάρχει απόλυτη ελευθερία λόγου και έκφρασης κι όμως κάποιοι λένε ότι φιμώνονται. Πώς; Το ΕΜΣΤ και η Εθνική Πινακοθήκη όχι μόνο άνοιξαν αλλά σφύζουν από ζωή, τα ξένα μέσα μιλάνε για την άνθηση του σύγχρονου πολιτισμού στην Αθήνα. Στη πανδημία επενδύθηκε μισό δις ευρώ στον κλάδο, δεν έχει υπάρξει τέτοια τονωτική ένεση ποτέ κι όμως κάποιοι λένε ότι θέλουμε να οδηγήσουμε τους καλλιτέχνες στην πενία. Και επί ΣΥΡΙΖΑ υπήρχε το επιχείρημα περί εξίσωσης των τίτλων σπουδών δραματικών σχολών με το απολυτήριο λυκείου αλλά δεν οδήγησε σε καταλήψεις και διαδηλώσεις, ενώ η διάταξη Κονιόρδου που χώρισε τους αποφοίτους στα δύο θεωρήθηκε επιτυχία επί ΣΥΡΙΖΑ και όνειδος επί ΝΔ. Αδιαμφισβήτητα μια μερίδα του καλλιτεχνικού χώρου είναι προσκολλημένη σε ιδεοληψίες και παραμένει πολύ πιο ελαστική με τον ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και όταν αυτό λειτούργησε εις βάρος του κλάδου.
Τι πρέπει να γίνει πρακτικά ώστε τα εργασιακά προβλήματα της καλλιτεχνικής κοινότητας να λυθούν;
Μια σημαντική κίνηση ήταν η ψήφιση της διάταξης για τις πρόβες, γιατί η αδήλωτη και ανασφάλιστη εργασία αποτελεί μάστιγα για τον κλάδο. Επιπλέον προχωρήσαμε με θετικές πολιτικές που θωρακίζουν την εργασία, δημιουργούν νέες ευκαιρίες απασχόλησης: Για παράδειγμα ο πολιτιστικός και δημιουργικός κλάδος είναι ο πρώτος κλάδος της οικονομίας στον οποίο προχωρήσαμε σε μείωση κατά 38% του τέλους επιτηδεύματος για όσους επαγγελματίες έχουν ήδη ανοιχτά βιβλία, και μηδενισμό για όσους είχαν βιβλία αλλά τα έκλεισαν μέσα στην κρίση, μαζί και με επιδότηση ως και €5000. Σύντομα θα βγουν και προσκλήσεις για την στήριξη καλλιτεχνικών, εκδοτικών και χειροτεχνικών φορέων για την προμήθεια εξοπλισμού και τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό.
Η κατάληψη στο Εθνικό Θέατρο έχει εγείρει πολλά ερωτήματα. Γνωρίζετε πόσα έσοδα χάθηκαν από τις παραστάσεις κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων επί σχεδόν τρεις μήνες; Το ΥΠΠΟΑ πως θα ενεργήσει για να υποστηρίξει την πρώτη κρατική σκηνή της χώρας;
Μια πρώτη εκτίμηση είναι ότι χάθηκαν €500.000. Δεν ξέρω πώς κάποιοι στο όνομα του πολιτισμού στέρησαν από το Εθνικό οικονομικούς πόρους αλλά και τη σχέση του με το κοινό. Υπήρξαν περιπτώσεις όπου οι καταληψίες πρώτα προχωρούσαν σε κινητοποιήσεις και μετά στην διατύπωση των αιτημάτων τους. Και δεν μπορώ να μην επισημάνω ότι υπήρξαν άνθρωποι που δούλευαν κανονικά στο ελεύθερο θέατρο, δεν θυσίασαν το δικό τους μεροκάματο, και παράλληλα ενθάρρυναν την κατάληψη του Εθνικού. Ποια ατζέντα εξυπηρετούσαν; Θεωρώ ότι αυτοί που τα έκαναν όλα αυτά πυροβόλησαν τα πόδια τους και κυρίως έπληξαν το θέατρο στην ολότητά του.
Εμείςπ πάντως, την ώρα που άλλοι ανέξοδα χαϊδεύουν αυτιά τάζοντας, επενδύουμε έμπρακτα στο Εθνικό. Για το Τσίλερ και το Ρεξ έχουμε δρομολογήσει την αναβάθμισή τους, έργο ύψους €7,5 εκατομμυρίων. Το ξέρετε ότι επί ΣΥΡΙΖΑ το Ρεξ σχεδόν διαλύθηκε; Εμείς προχωράμε με την ανακαίνιση και εκσυγχρονισμό των σκηνών Κοτοπούλη και Παπαδάκη και τις καθιστούμε προσβάσιμες σε ΑμεΑ. Επίσης, το Εθνικό με τη στήριξη του ΥΠΠΟΑ, λίγο μετά τη λήξη των καταλήψεων προχώρησε σε ένα showcase σύγχρονου ελληνικού θεάτρου, κάτι που το κάνει για πρώτη φορά. Αυτά είναι κάποια μόνο ενδεικτικά παραδείγματα. Παρόλα αυτά το αφήγημα παραμένει ότι η κυβέρνηση υποβαθμίζει και απαξιώνει το Εθνικό. Τα συμπεράσματα δικά σας.
Με απόφαση του Πρωθυπουργού έως το 2025 θα ιδρυθεί Πανεπιστήμιο παραστατικών τεχνών; Έχει συνταχθεί ο οδικός χάρτης από το ΥΠΠΟ για το θέμα αυτό;
Οι διυπουργικές ομάδες εργασίας ΥΠΠΟΑ και Υπ. Παιδείας για το θέατρο, τον χορό και τη μουσική ολοκλήρωσαν το έργο τους βάσει του χρονοδιαγράμματος και παρέδωσαν το πόρισμά τους μαζί με τον οδικό χάρτη. Είναι σημαντικό να συνεχιστεί η δουλειά που έχει ξεκινήσει και που έχει σαν στόχο να αντιμετωπίσουν παθογένειες δεκαετιών. Ο ΣΥΡΙΖΑ θυμίζω ότι παρά τις οιμωγές του σήμερα έκανε τα πράγματα χειρότερα επί διακυβέρνησής του. Αλλά είπαμε, άλλος έχει το όνομα και άλλος τη χάρη.
Ας περάσουμε στο τομέα του κινηματογράφου. Τι θα γίνει με το Ιντεάλ, το Άστορ και την Ίριδα;
Όπως είπα και στον κ. Σπέντζο όταν συναντηθήκαμε αλλά και όπως έχω επανειλημμένως διαμηνύσει στο αρμόδιο Υπ. Περιβάλλοντος, είμαι σαφέστατα υπέρ της διατήρησης της χρήσης της κινηματογραφικής αίθουσας για τα σινεμά του κέντρου. Σε αντίθεση με ό,τι ενδεχομένως πιστεύουν ορισμένοι η αίθουσα δεν αποτελεί κάτι μνημειακό αλλά παραμένει ένας ζωντανός πολιτιστικός χώρος. Μάλιστα τα νούμερα του α’ τριμήνου του 2023 είναι ενθαρρυντικά και δείχνουν ότι ο κόσμος επιστρέφει μετά την πανδημία στην κινηματογραφική αίθουσα. Πιστεύω ότι οι κινηματογραφικές αίθουσες είναι ένας πολύτιμος προορισμός για τους κατοίκους της πόλης και εμπλουτίζουν ουσιαστικά το πολιτιστικό μίγμα. Για τον λόγο αυτό θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου να τις στηρίξω, όπως εξάλλου έκανα τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
Ποιες είναι οι πιο σημαντικές ενέργειες της τετραετίας στο χώρο του σινεμά; Τελικά το ΕΚΟΜΕ θα συνενωθεί με το ΕΚΚ;
Μια επείγουσα προτεραιότητα ήταν η στήριξη της αίθουσας την περίοδο της πανδημίας. Μειώσαμε τον ΦΠΑ στα εισιτήρια κινηματογράφου από 24% στο 6%, δώσαμε τη δυνατότητα αγοράς κινηματογραφικών εισιτηρίων μέσω του Freedom Pass, κάτι που οι αιθουσάρχες είπαν ότι βοήθησε, ανανεώσαμε την αυτοδίκαιη παράταση των μισθώσεων χειμερινών και θερινών κινηματογράφων και θεάτρων, και την απαγόρευση αύξησής των μισθωμάτων τους, διοχετεύσαμε €82,5 εκατομμύρια στις κινηματογραφικές και θεατρικές αίθουσες μέσω του προγράμματος επιδότησης θέσεων (επιπλέον των άλλων οριζόντιων μέτρων στήριξης).
Έτσι παρά την πτώση εισιτηρίων σε σχέση με την προπανδημική περίοδο 2017-2019 κατά 43,4%, ο αριθμός των αιθουσών παρέμεινε σχεδόν σταθερός ενώ σε άλλες χώρες είδαμε σημαντική μείωση.
Παράλληλα βιώνουμε την άνθηση τόσο της ελληνικής κινηματογραφίας, με σημαντικές διακρίσεις Ελλήνων δημιουργών στο εξωτερικό, αλλά και μια επέλαση μεγάλων διεθνών παραγωγών στη χώρα μας. Αυτές τις μέρες ξεκινάει γυρίσματα σε Κρήτη και Αθήνα η μεγαλύτερη μέχρι στιγμής παραγωγή στη χώρα μας, που θα αφήσει €50 εκατομμύρια στην Ελλάδα, ενώ ολοκληρώνει γυρίσματα και μια μεγάλη ισραηλινο-αμερικανική παραγωγή. Σε λίγο ξεκινάνε και τα γυρίσματα της βιογραφίας του Λέοναρντ Κοέν στην Ύδρα. Από ελληνικής πλευράς μεταξύ άλλων ολοκλήρωσε πρόσφατα γυρίσματα η Φόνισσα βασισμένη στο έργο του Παπαδιαμάντη και ο Νυχτερινός Εκφωνητής του Ρένου Χαραλαμπίδη. Η Χιλιαδού στην Εύβοια βραβεύτηκε ως η Καλύτερη Ευρωπαϊκή Κινηματογραφική Τοποθεσία για το 2022. Στην Εύβοια, ξεκινήσαμε ως ΥΠΠΟΑ πέρυσι μαζί με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και το Evia Film Project, μια αναπτυξιακή πρωτοβουλία για την ανάκαμψη του πυρόπληκτου νησιού, η οποία θα συνεχιστεί και φέτος. Στη Δράμα προχωράμε με τον μετασχηματισμό του Στρατοπέδου Ανδρικάκη σε οπτικοακουστικό hub. Ξεκινήσαμε με το ΕΚΚ τα σεμινάρια επιμόρφωσης για επαγγελματίες του κλάδου.
Ως προς την ύπαρξη ενός ενιαίου κινηματογραφικού φορέα έχω επανειλημμένα ταχθεί υπέρ, με απαραίτητες προϋποθέσεις αφενός την ύπαρξη δύο διακριτών εργαλείων χρηματοδότησης των ταινιών, automatic και selective, και αφετέρου την ύπαρξη σημαντικού και σταθερού πόρου για τον φορέα πέραν της τακτικής επιχορήγησης έτσι ώστε η δυναμική που έχουμε αποκτήσει να μπορέσει να διατηρηθεί.
Πριν λίγες ημέρες ανακοινώθηκε το ερευνητικό σκέλος του πρωτοποριακού προγράμματος Πολιτιστική Συνταγογράφηση. Μιλήστε μας για αυτό.
Η υλοποίηση του προγράμματος έχει ήδη ξεκινήσει με το ερευνητικό σκέλους το οποίο συντονίζει ο Διευθυντής της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ, Κώστας Στεφανής. Το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί το 2025, ενώ σύντομα ξεκινούν και οι πιλοτικές δράσεις από πολιτιστικούς φορείς, τα αποτελέσματα των οποίων θα αξιολογηθούν στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος. Επιπλέον, συγκροτήθηκε Διυπουργική Ομάδα Εργασίας για τον σχεδιασμό των πολιτικών που θα υλοποιηθούν από τα Υπουργεία Πολιτισμού και Υγείας, με βάση τα πορίσματα του ερευνητικού έργου και των πιλοτικών δράσεων.
Υπάρχει κάποιο έργο που δεν υλοποιήθηκε ή θα θέλατε να είχε άλλη έκβαση;
Έγινα πολλά και πρωτοποριακά αλλά πάντοτε υπάρχουν περισσότερα που μπορούν και πρέπει να γίνουν. Θα ήθελα να έχει ψηφιστεί το έτοιμο εδώ και καιρό νομοσχέδιο για τον φορέα βιβλίου. Καθώς οι εκλογές πλησιάζουν ευελπιστώ ότι θα γίνει στην αρχή της δεύτερης τετραετίας της ΝΔ. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει και τον απαιτούμενο εδώ και χρόνια μετασχηματισμό του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και των παραρτημάτων του, τα οποία δεν καταργούνται παρά τις φήμες. Έχει υπάρξει μια έντονη παραφιλολογία για το θέμα από συγκεκριμένα άτομα με συγκεκριμένη ατζέντα. Ξέρουμε και ποιοι είναι και τα ελατήριά τους. Σε κάθε περίπτωση πάντως χαίρομαι που ευτυχώς, το 2021 ξεκινήσαμε το πρόγραμμα επιδότησης μεταφράσεων ελληνικών βιβλίων, GreekLit.
Επίσης θα ήθελα το Ακροπόλ να έχει προχωρήσει με ταχύτερους ρυθμούς αλλά δυστυχώς κάποιες φορές η ελληνική και ευρωπαϊκή γραφειοκρατία επιβάλλουν τους ρυθμούς τους ακόμα. Ευελπιστώ ότι ως το τέλος του 2023 ο φορέας θα λειτουργήσει.
Τέλος θεωρώ αναγκαίο να συνεχίσει η δουλειά που ξεκίνησε στην καλλιτεχνική εκπαίδευση αλλά και να προχωρήσει η αναδιάταξη και επικαιροποίηση του οργανισμού του ΥΠΠΟΑ, ειδικά στο πεδίο του σύγχρονου πολιτισμού ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στον σημερινό ρόλο του.
Ποια είναι τα έργα που θα θέλατε να αναφέρουν για εσάς; Τι άλλαξε σε σχέση με το παρελθόν;
Θα έλεγα ότι υπήρξε μια αλλαγή νοοτροπίας και μια έμφαση σε μετρήσιμα αποτελέσματα. Σε επίπεδο σχεδιασμού και υλοποίησης, αυτή αποτυπώθηκε σε σημαντικές επενδύσεις σχεδόν μισού δις ευρώ στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, σε κινήσεις όπως το άνοιγμα και η λειτουργία του ΕΜΣΤ, σε νομοθετήματα όπως για τις πρόβες και το τέλους επιτηδεύματος, σε πρωτοβουλίες για τον κινηματογράφο, την ξεχασμένη για δεκαετίες χειροτεχνία, σε καινοτομίες που προανέφερα. Η πολιτιστική συνταγογράφηση για παράδειγμα είναι κάτι καινούργιο που ξεκίνησε από το μηδέν.
Σε επίπεδο άσκησης πολιτικής, δεν χαρίστηκα, δεν είπα ψέματα, δεν «μαγείρεψα», δεν «βόλεψα» και δεν είχα ποτέ προσωπική ατζέντα και σίγουρα δεν αντιμετώπισα την πολιτική με όρους lifestyle. Όσα μπλεγμένα πράγματα ή εκκρεμότητες κληρονόμησα προσπάθησα να τα ξεδιαλύνω. Παρέμεινα μετριοπαθής, διαλλακτικός και στοχοπροσηλωμένος ακόμα κι όταν δέχτηκα χτυπήματα κάτω από τη μέση. Ίσως κάποιες φορές έπρεπε να έχω υπάρξει πιο διεκδικητικός και να έχω πει τα πράγματα έξω από τα δόντια αλλά ως καινόυργιος σε όλο αυτό προτίμησα χαμηλότερους τόνους. Λάθη έκανα, πάντα γίνονται δυστυχώς, αλλά δεν κινήθηκα ποτέ πλημμελώς ή με κακές προθέσεις.
Η σκέψη μιας δεύτερης θητείας είναι κάτι που σας απασχολεί;
Με απασχολεί ότι έχουν ξεκινήσει σημαντικά και πρωτοποριακά έργα όπως η πολιτιστική συνταγογράφηση, η αναβίωση της χειροτεχνίας, η κατάρτιση καλλιτεχνών, το Ακροπόλ κ.α. και αναπόφευκτα κάθε αλλαγή μπορεί να τα επηρεάσει. Σημασία έχει το έργο που παράγεται, και κακά τα ψέματα αυτή δεν ήταν μια εύκολη τετραετία. Υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν.
Τι σας έχει εκπλήξει περισσότερο αυτά τα τελευταία χρόνια τόσο ως πολιτικό όσο και ως πολίτη;
Με τρομάζει η ασύδοτη εργαλειοποίηση των πάντων, η ευκολία με την οποία κάποιοι ψεύδονται ανερυθρίαστα, αλλά και το ότι τελικά όσοι κάνουν θόρυβο επιβάλλονται εκείνων που κινούνται με ψυχραιμία και λογική. Τα παραπάνω είναι εξαιρετικά επικίνδυνα και απειλητικά για την κοινωνία μας και το πολιτικό σύστημα.
Επίσης, είναι εντυπωσιακό πώς χρησιμοποιούνται δύο μέτρα και δύο σταθμά κατά κόρον, κυρίως από τον ΣΥΡΙΖΑ. Δυστυχώς αυτό φάνηκε και με την υπόθεση Γεωργούλη. Αν όλα αυτά είχαν συμβεί σε άλλο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε επιτεθεί με τοξικό μένος, θα είχε απαιτήσει συλλήβδην παραιτήσεις, θα είχε κατεβάσει κόσμο στους δρόμους. Το έπραξε εξάλλου στο παρελθόν. Αλλά τώρα, χρησιμοποιεί χωρίς αιδώ τον μανδύα του «ηθικού πλεονεκτήματος της αριστεράς» για κρύψει από κάτω τον πολιτικό του αμοραλισμό.
Ειδήσεις σήμερα
Σουδάν: Οιωνοί εμφυλίου εδώ και μία δεκαετία – Ποια είναι τα δύο στρατόπεδα
Ροή Ειδήσεων 
