Δύο χρόνια από τη δεύτερη προσφυγή στις κάλπες μέσα σε διάστημα οκτώ μηνών, μέσω των οποίων ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, επιχείρησε και πέτυχε όχι μόνο να θέσει εκτός ΣΥΡΙΖΑ την εσωκομματική αντιπολίτευση, που… έβραζε από τη μνημονιακή κυβίστηση της Κουμουνδούρου και την οριστική μετάλλαξή της, αλλά και να κερδίσει την επανεκλογή του, υποσχόμενος αυτή τη φορά την αποκατάσταση της οικονομικής σταθερότητας, την ανάκαμψη της οικονομίας και την επιστροφή στην ανάπτυξη.

Τις ημέρες που προηγήθηκαν και όσο η προεκλογική μάχη αποκτούσε ρυθμούς καταιγιστικούς, ο κ. Τσίπρας έβγαζε στο προσκήνιο τη… μεταμοντέρνα έκδοση του προγράμματος της Θεσσαλονίκης, το οποίο είχε παρουσιάσει στη ΔΕΘ το 2014, υποσχόμενος από σκίσιμο των Μνημονίων και διαγραφή του χρέους μέχρι 13η σύνταξη, κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και… σεισάχθεια.

Οι αυταπάτες των χρόνων της αντιπολίτευσης… στραπατσαρίστηκαν βίαια από την ωμή πραγματικότητα του πρώτου εξαμήνου του 2015. Και η κατάργηση του Μνημονίου «με ένα νόμο και ένα άρθρο» μετατράπηκε σε υπογραφή μίας τρίτης συμφωνίας. Τότε ήταν (μετά τον Αύγουστο και την προκήρυξη των πρόωρων εκλογών) που η ατζέντα Τσίπρα έφερε στο προσκήνιο το «παράλληλο πρόγραμμα».

Οι μαρξιμαλιστικές υποσχέσεις που ακόμα βρίσκονται στον αέρα

Οι νέες υποσχέσεις προς τις κοινωνικές ομάδες και, κυρίως τις ευπαθείς, δόμησαν το λόγο και την εκστρατεία του. Αν και σαφέστατα η παροχολογία κινήθηκε σε λιγότερο επιθετικό τέμπο, οι αναφορές του πρωθυπουργού από το προεκλογικό μπαλκόνι ήταν εξίσου μαξιμαλιστικές, παρά το γεγονός πως στον ορίζοντα ανοίγονταν όχι μόνο το… άγρυπνο μάτι των πιστωτών, αλλά και οι Συμπληγάδες των αξιολογήσεων της Αθήνας από τα κλιμάκια των θεσμών.

Οι δεσμεύσεις της συγκυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ-Ανεξάρτητων Ελλήνων έναντι των δανειστών, όταν ο κ. Τσίπρας έβαζε φαρδιά πλατιά την υπογραφή του κάτω από το τρίτο Μνημόνιο, ήταν πολλές. Αυξήθηκαν περαιτέρω, όταν το Μέγαρο Μαξίμου και το οικονομικό επιτελείο έπαιζαν… κατενάτσιο στις διαπραγματεύσεις του 2016 και του 2017, με συνέπεια νέα και συνάμα αχρείαστα μέτρα να φορτώνονται στις πλάτες των πολιτών. Μέχρι εκείνο το σημείο, μέχρι οι Κοινοβουλευτικές Ομάδες των κομμάτων της συγκυβέρνησης κληθούν να υπερψηφίσουν μειώσεις σε συντάξεις και αφορολόγητο, προηγήθηκαν πολλά.

Επικοινωνιακά και πολιτικά λανθασμένοι χειρισμοί. Αναχώματα και καθυστερήσεις. Εκτιμήσεις και προβλέψεις, που έπεσαν σε… βράχια. Με σημείο αναφοράς την 5η Οκτωβρίου του 2015. Οταν ο κ. Τσίπρας, έχοντας στα χέρια του τη δεύτερη νωπή λαϊκή εντολή, ανέβαινε στο βήμα της Βουλής για να αναγνώσει τις προγραμματικές δηλώσεις της νέας του κυβέρνησης.

Το πρωθυπουργικό ποτ πουρί των υποσχέσεων χωράει σελίδες επί σελίδων. Εν αρχή ήταν το όραμά του, όπως το σκιαγράφησε από το βήμα της Βουλής.

«Αναλαμβάνουμε εκ νέου τη διακυβέρνηση της χώρας, με στόχο να δουλέψουμε σκληρά, να σφίξουμε τα δόντια, να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες και στο τέλος της τετραετίας να έχουμε δημιουργήσει τις απαραίτητες εκείνες προϋποθέσεις για μια νέα Ελλάδα, μια Ελλάδα που θα έχει αφήσει πίσω της την κρίση και τα Μνημόνια, μια Ελλάδα που θα έχει απαλλαγεί οριστικά από την επιτροπεία των δανειστών, θα έχει επιστρέψει στην ανάπτυξη, μια ανάπτυξη με κοινωνικό όμως πρόσημο, μια Ελλάδα που θα μπορεί να κρατάει τους νέους να ζήσουν και να προκόψουν εδώ στην πατρίδα μας», ανέφερε στις 5 Οκτωβρίου ο κ. Τσίπρας.

Ωστόσο, πέρα από τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, στα οποία έχουν δεσμεύσει τη χώρα οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ., πριν λίγες ημέρες ο επίτροπος, Πιέρ Μοσκοβισί, περιέγραψε ξεκάθαρα το πλαίσιο αυξημένης εποπτείας, το οποίο θα ισχύει στην περίπτωση της Ελλάδας για πολλά χρόνια, έως ότου αποπληρώσει το 75% των δανείων που έχει λάβει, αποδομώντας το success story του Μεγάρου Μαξίμου. Οσον αφορά στους νέους, το ποσοστό όσων επεδίωκαν να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό από 11% το 2015 έφτασε το 33% το 2017.

Το «όραμα» που περιέγραψε ο Τσίπρας, από το βήμα της Βουλής, στις 5 Οκτωβρίου 2015, έγινε εφιάλτης για τους πολίτες αυτής της χώρας

Ακολούθησε η… γνωστή αναφορά του για το χρέος και τις επιδιώξεις της συγκυβέρνησης.

«Τους επόμενους κρίσιμους είκοσι μήνες, έχουμε μετά την ταχύτατη και επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης τρεις άμεσες προτεραιότητες: την απομείωση του χρέους, την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για την προσέλκυση ξένων ιδιωτικών επενδύσεων», έλεγε στις 5 Οκτωβρίου του 2015 ο πρωθυπουργός. Μια πρόσφατη αναφορά του επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, δείχνει το κυβερνητικό αδιέξοδο στο συγκεκριμένο ζήτημα. «Εάν η κυβέρνηση συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις, οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης θα ήταν διατεθειμένες να βοηθήσουν την Ελλάδα μετά τη λήξη του προγράμματος τα 2018 με επιπρόσθετες ελαφρύνσεις του χρέους. Φυσικά μόνο τότε, εφόσον αυτό θα ήταν αναγκαίο», είπε.

Οσον αφορά στην προσέλκυση των επενδύσεων, μάλλον φυγή έχει σημειωθεί παρά το μήνυμα για… Grinvestment του κ. Τσίπρα, εάν ληφθεί υπ’ όψιν η υπόθεση της Eldorado και οι τεράστιες καθυστερήσεις σε άλλα μεγάλα επενδυτικά projects, όπως το Ελληνικό. Επίσης, παρά τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, δεν έχει λειτουργήσει ούτε ένα υδατοδρόμιο, η επένδυση ύψους 120 εκατομμυρίων ευρώ για την κατασκευή πολυτελούς ξενοδοχείου, αυτόνομων κατοικιών και μαρίνας στην περιοχή Ερημίτης της Κασσιόπης στην Κέρκυρα συναντά αλλεπάλληλα εμπόδια, το έργο ΣΔΙΤ ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων Πελοποννήσου ύψους 150 εκατομμυρίων ευρώ ακόμη δεν έχει ξεκινήσει, προβλήματα υπάρχουν και με τα αιολικά πάρκα στην Εύβοια, ενώ στο ψυγείο έχει μπει και η επένδυση στο Αφάντου της Ρόδου.

Ακολούθησαν στη διάρκεια της ανάγνωσης των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης και άλλες υποσχέσεις από την πλευρά του κ. Τσίπρα, που μέχρι σήμερα παραμένουν στον… αέρα:

1. «Η νέα συμφωνία με τους δανειστές θέτει αναμφίβολα ένα ευνοϊκότερο δημοσιονομικό πλαίσιο με μειωμένους στόχους για πλεονάσματα τα επόμενα τρία χρόνια, εξασφαλίζοντας δημοσιονομικό χώρο τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ σε σχέση με αυτά που ήμασταν υποχρεωμένοι να τηρήσουμε με βάση τις προηγούμενες συμφωνίες, δίνοντας έτσι μία ανάσα αλλά και περιθώριο για τη χρησιμοποίηση πόρων προς όφελος της ανάπτυξης», ανέφερε ο κ. Τσίπρας. Η κυβέρνηση, ωστόσο, έχει συμφωνήσει σε υψηλά πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι και το 2022.

2. «Εχουμε μπροστά μας τέσσερις μεγάλες μάχες. Πρώτον, τη μάχη για τη ρύθμιση των λεγόμενων “κόκκινων” δανείων, στην οποία επιδιώκουμε να εξασφαλίσουμε την προστασία της πρώτης κατοικίας για όσους αποδεδειγμένα δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν, και την ίδια στιγμή να αποτρέψουμε τη δυνατότητα αγοράς δανείων από τα λεγόμενα “distress funds”», έλεγε ο κ. Τσίπρας. Η πραγματικότητα είναι πως ξεκινούν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, ενώ η πρώτη κατοικία προστατεύεται από πλειστηριασμό μέχρι τα τέλη του 2017, για όσους δανειολήπτες είναι ενταγμένοι στο νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Παράλληλα, είναι γνωστό ότι έχει ανοίξει και έχει επιταχυνθεί η διαδικασία αδειών για την πώληση των «κόκκινων» δανείων σε funds.

3. «Χρειάζεται ένα πλέγμα παράλληλων ενεργειών με χρονικό ορίζοντα ως το πρώτο εξάμηνο του 2017, τους επόμενους δηλαδή 20 κρίσιμους μήνες. Στόχος είναι έως τότε να έχει αποκατασταθεί η ρευστότητα και να έχει ανακτηθεί η πρόσβαση στις αγορές, ώστε να μπορούμε με ασφάλεια να σχεδιάζουμε την παραγωγική ανασυγκρότηση και τη σταδιακή αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής, έχοντας επενδύσει σε μια σταδιακή, αλλά σταθερή αναπτυξιακή ροπή της ελληνικής οικονομίας», ανέφερε ο κ. Τσίπρας. Η πραγματικότητα είναι η εξής: Δεν υπάρχει ακόμη ανάκτηση της πρόσβασης στις αγορές. Πλήρη πρόσβαση στις αγορές βλέπει η κυβέρνηση τον Αύγουστο του 2018. Η Ελλάδα βγήκε δοκιμαστικά στις αγορές τον Ιούλιο με χειρότερους όρους από αυτούς του 2014, ενώ δεν έχει σημειωθεί καμία βελτίωση στα ελληνικά ομόλογα. Επίσης, ενώ έως την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση μιλούσε για δεύτερη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές ακόμα και τον Οκτώβριο (και σίγουρα πριν από το τέλος του έτους), το υπουργείο Οικονομικών «άνοιξε» τον ορίζοντα και κάνει λόγο για προσπάθεια άντλησης κεφαλαίων από τις αγορές μέσα στους επόμενους έξι με επτά μήνες. Δηλαδή έως τον… Απρίλιο. Επίσης σε καμία περίπτωση δεν έχει αποκατασταθεί η ρευστότητα, αφού τα capital controls συνεχίζονται.

4. «Παραμένει σταθερός ο προσανατολισμός μας για τη σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλά και για την κατάργηση διακρίσεων στην αγορά εργασίας, που διαχωρίζουν τους νέους εργαζομένους προβλέποντας μικρότερο μισθό, αλλά και περιορισμένα ασφαλιστικά δικαιώματα», σημείωσε ο πρωθυπουργός. Η σημερινή αγορά εργασίας, όμως, όπως καταγγέλλουν συνεχώς τα κόμματα της αντιπολίτευσης, βρίσκεται υπ’ ατμόν. Οχι μόνο δεν υπήρχε αύξηση του κατώτατου μισθού, όχι μόνο το πρόσωπο του κ. Τσίπρα έχει μπει πλάι στη γενιά των 360 ευρώ, αλλά σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη Βουλή η υπουργός Εργασίας, η αδήλωτη εργασία για το 2017 είναι στο 13,39%. Παραμένει, δηλαδή, στο ύψος που την παρέλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ από την προηγούμενη κυβέρνηση.

5. «Η τρίτη μεγάλη μάχη που έχουμε μπροστά μας είναι αυτή που αφορά τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα στην ενέργεια, της ΔΕΗ και των δικτύων της ΔΕΗ και του ΑΔΜΗΕ. Από τη δική μας πλευρά οφείλουμε άμεσα να προχωρήσουμε το επόμενο διάστημα στην παρουσίαση ενός εναλλακτικού ρεαλιστικού σχεδίου, που θα διασφαλίζει μεν το άνοιγμα της αγοράς εργασίας σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες, χωρίς, όμως, να θέτει σε κίνδυνο το δημόσιο χαρακτήρα των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας», ανέφερε ο κ. Τσίπρας. Η συμφωνία με τους δανειστές, ωστόσο, για το κλείσιμο της 2ης αξιολόγησης περιλαμβάνει και την υποχρέωση της ελληνικής πλευράς να εκποιήσει το 40% της λιγνιτικής δυναμικότητας της ΔΕΗ.

6. «Πρώτιστη προτεραιότητα για αυτή την κυβέρνηση να υλοποιήσει μια μεγάλη και ριζοσπαστική φορολογική μεταρρύθμιση, δημιουργώντας ένα σύστημα απλό, σταθερό και δίκαιο. Θα αποτελέσει πιθανόν την καλύτερη υπηρεσία που έχουμε να προσφέρουμε στην υπόθεση της δημιουργίας ενός ευνοϊκού επενδυτικού περιβάλλοντος, αλλά και στην ελάφρυνση των γνωστών υποζυγίων μισθωτών και συνταξιούχων που μέχρι σήμερα έχουν σηκώσει σχεδόν ολοκληρωτικά το βάρος αυτής της κρίσης», έλεγε ο κ. Τσίπρας. Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόβσκις, στην τελευταία του συνέντευξη (ΣΚΑΪ) ξεκαθάρισε ότι δεν ήταν απαίτηση των δανειστών η αύξηση της φορολογίας στη χώρα μας, αλλά επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα αποδείχθηκε πρωταθλήτρια στην αύξηση των φόρων για το 2016, σύμφωνα με την έκθεση Tax Policy Reforms 2017 του ΟΟΣΑ. Η χώρα μας ήταν το μοναδικό κράτος που αύξησε το βασικό συντελεστή ΦΠΑ από το 23% στο 24%. Ταυτόχρονα, ήταν και η μόνη χώρα που επιβάρυνε κατά 1% περισσότερο σε σχέση με το 2015 τη μέση φορολογική επιβάρυνση των άγαμων μισθωτών, ενώ ο ΕΝΦΙΑ παραμένει πάντα «παρών».

7. «Ενα μεγάλο στοίχημα που έχουμε μπροστά μας είναι να μπορέσουμε να ξεκλειδώσουμε το αστείρευτο δυναμικό των ζωντανών δυνάμεων της ελληνικής κοινωνίας, να αποκαταστήσουμε τη ροή της χρηματοδότησης στην πραγματική οικονομία, αξιοποιώντας παραδοσιακά, αλλά και εναλλακτικά χρηματοδοτικά εργαλεία», ανέφερε ο πρωθυπουργός. Ωστόσο, οι επίσημες ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου φτάνουν τα 5,4 δισ. ευρώ. Μάλιστα η πορεία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου συνδέεται με την αποδέσμευση της τελευταίας υποδόσης ύψους 800 εκατομμυρίων ευρώ που εκκρεμεί. Τα 109 εκατομμύρια ευρώ που δόθηκαν τον Αύγουστο δεν είναι μεγάλο ποσό, κάτι που σημαίνει ότι μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου θα πρέπει να καταβληθεί μεγάλη προσπάθεια από τις υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών προκειμένου να εκπληρωθεί ο μνημονιακός στόχος και να εκταμιευτεί η επόμενη δόση.

8. «Να ελεγχθούν εξονυχιστικά όλες οι λίστες της φοροδιαφυγής, κυρίως η λίστα Λαγκάρντ, για την οποία φαίνεται ότι η ελληνική Δικαιοσύνη έχει τώρα νέα στοιχεία», έλεγε ο κ. Τσίπρας. Μόλις το 16% φθάνει η εισπραξιμότητα από τον έλεγχο της λίστας Λαγκάρντ, ενώ για τη λίστα Μπόργιανς το αντίστοιχο ποσοστό είναι στο 1%.

9. «Να παταχθεί το λαθρεμπόριο των καπνικών και οινοπνευματωδών ποτών», ανέφερε. Τα αποτελέσματα των ελέγχων σε ό,τι αφορά στο λαθρεμπόριο καυσίμων και καπνού είναι πενιχρά. Το 2014 η εισπραξιμότητα στα καύσιμα κυμάνθηκε στο 64% και το 2015 έπεσε στο 41%. Το 2016 ανέβηκε στο 60%, αλλά το 2017 κατέρρευσε στο 10%. Κατώτερα των προσδοκιών είναι τα αποτελέσματα και στην πάταξη του λαθρεμπορίου καπνού. Το τρέχον έτος η εισπραξιμότητα των προστίμων κυμαίνεται στο 0,71%. Για 2016 ήταν 0,5%.

10. «Με σκληρή διαπραγμάτευση καταφέραμε ένα διατηρηθεί το ΕΚΑΣ μέχρι το 2020 και να αναζητηθούν ισοδύναμα μέτρα, ώστε να μη μειωθούν ραγδαία οι επικουρικές συντάξεις», έλεγε ο κ. Τσίπρας. Ωστόσο, οι επικουρικές συντάξεις μπήκαν σε μέγκενη με το νόμο Κατρούγκαλο. Παράλληλα, το 2016 περισσότεροι από 140.000 χαμηλοσυνταξιούχοι έχασαν το ΕΚΑΣ προκειμένου να υλοποιηθεί η μνημονιακή δέσμευση, δηλαδή η σταδιακή κατάργηση του επιδόματος αλληλεγγύης για όλους τους συνταξιούχους έως τα τέλη Δεκεμβρίου 2019.
Για… φινάλε, πάντως, αξίζει να επισημανθεί μία χαρακτηριστική αποστροφή του πρωθυπουργού. Θέλοντας να περιγράψει τις «βασικές συντεταγμένες του νεοφιλελεύθερου σχεδίου για τη διαχείριση της κρίσης, που στην Ελλάδα βρήκε την πιο ακραία εφαρμογή του», ο κ. Τσίπρας ανέφερε: «Στόχος του σχεδίου αυτού ήταν το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας να πληρωθεί με μειώσεις μισθών, απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, δηλαδή εκκαθάριση και κλείσιμο των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, και ουσιαστικά ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, ώστε να δημιουργηθούν οι όροι για ένα νέο κύκλο συσσώρευσης με υψηλή κερδοφορία για τις επιχειρήσεις». Σαν να… έβλεπε το μέλλον, δηλαδή, με βάση τα αποτελέσματα της πολιτικής των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. στην πραγματική οικονομία.

Δημήτρης Γκάτσιος
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου