Ο κ. Χατζημάρκος υπογραμμίζει την ανάγκη για μεγαλύτερη εμπιστοσύνη από την Πολιτεία προς τις Περιφέρειες, ενώ επικροτεί το εγχείρημα κατάρτισης νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης, μέσω του οποίου Πρώτος και Δεύτερος Βαθμός Αυτοδιοίκησης θα ανταποκριθούν αποτελεσματικότερα στις σύγχρονες ανάγκες των πολιτών.

Εν τω μεταξύ με βάση την πολύχρονη εμπειρία και συμμετοχή του στα ευρωπαϊκά αυτοδιοικητικά όργανα ο κ. Χατζημάρκος παραδέχεται ότι «δυστυχώς, μας χωρίζουν έτη φωτός από το ευρωπαϊκό κεκτημένο των 240 περιφερειών και 90.000 δήμων, καθώς στην Ευρώπη οι Περιφέρειες απολαμβάνουν αυτοτέλεια, διοικητική και οικονομική, ενώ οι περισσότερες από αυτές παράγουν ακόμα και νομοθετικό έργο, λειτουργώντας ως “καλός αγωγός” των αναγκών των πολιτών προς την κεντρική εξουσία. Στην Ελλάδα, η αποκέντρωση παραμένει και σήμερα όνειρο και ευχολόγιο».

Ως πρόεδρος της ΕΝΠΕ πιστεύετε ότι έχει ανάγκη η Αυτοδιοίκηση από μια νέα θεσμική μεταρρύθμιση;

Πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει ανάγκη από ισχυρές πόλεις και περιφέρειες. Μέσα σε πρωτοφανείς και διαδοχικές κρίσεις και προκλήσεις, οι Περιφέρειες της χώρας έχουν δώσει λύσεις και έχουν στηρίξει ανάγκες της κοινωνίας. Τα έχουμε πάει καλά και έχουμε έτσι κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Τώρα πρέπει και η Πολιτεία να δείξει ότι μας εμπιστεύεται. Παραχωρώντας στις Περιφέρειες μεγαλύτερους βαθμούς ελευθερίας, οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια. Η Ελλάδα της επόμενης μέρας χρειάζεται ετοιμότητα, ευθύνη, εμπιστοσύνη, εξωστρέφεια. Προκλήσεις με τις οποίες καθημερινά αναμετρώνται οι Περιφέρειες. Στην Ελλάδα της επόμενης μέρας, ο ρόλος των Περιφερειών δεν μπορεί παρά να είναι καθοριστικός.

Το υπουργείο Εσωτερικών ολοκληρώνει τον Νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης. Θεωρείτε ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση; 

Το υπουργείο Εσωτερικών επεξεργάζεται ένα πολύ μεγάλο έργο. Ο Νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης περιλαμβάνει δύο βασικές ενότητες: την κωδικοποίηση του πλαισίου, που είναι από μόνη της μια τιτάνια προσπάθεια και την αλλαγή του κώδικα. Το εν λόγω υπουργείο αποτελεί για την Αυτοδιοίκηση τον «φυσικό της σύμμαχο». Αλλά και σε προσωπικό, αν θέλετε, επίπεδο, ο υπουργός Εσωτερικών, κ. Λιβάνιος απολαμβάνει την εμπιστοσύνη μας που πηγάζει από τη συνεργασία και τη συνεννόηση που έχουμε μαζί του. Ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης προσδοκάμε ότι θα περιλαμβάνει μεγαλύτερους βαθμούς ελευθερίας και εμπιστοσύνης προς την Αυτοδιοίκηση, θα ξαναπώ εδώ, και ένα κουστούμι αρκετά νούμερα μεγαλύτερο από το τωρινό.

Υπάρχουν ζητήματα με επικάλυψη αρμοδιοτήτων Πρώτου, Δεύτερου Βαθμού και Κεντρικής Διοίκησης; 

Είναι αλήθεια ότι η πολυνομία στα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης αποτελεί κυρίαρχο χαρακτηριστικό της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης, που κάνει την ευθύνη να χάνεται στη διαδρομή, και αυτό συχνά προσφέρεται ως η τέλεια δικαιολογία.

Τυχαίνει, ωστόσο, να ρωτάτε τον Περιφερειάρχη της μεγαλύτερης σε νησιωτική διασπορά Περιφέρειας της Ευρώπης, όπου η στήριξή της στους μικρούς νησιωτικούς δήμους αποτελεί ταυτοτικό στοιχείο του μοντέλου διοίκησης στο Νότιο Αιγαίο. Υποστηρίζουμε για τα μικρά νησιά των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου την εκπόνηση μελετών, την επίβλεψη ή και υλοποίηση έργων υποδομών των Δήμων του Νοτίου Αιγαίου, πολλοί από τους οποίους μπορεί να μη διαθέτουν τεχνικές υπηρεσίες ή ούτε καν έναν μηχανικό. Δεν έχουμε αρνηθεί βοήθεια ή στήριξη, δεν περιχαρακωνόμαστε πίσω από το άλλοθι της «αρμοδιότητας». Εχουμε αποδείξει στην πράξη ότι διευρύνουμε τα όρια των αρμοδιοτήτων για να είμαστε περισσότερο χρήσιμοι στην κοινωνία και η Παιδεία και η Υγεία είναι οι τομείς που αυτό είναι περισσότερο ορατό.

Με την κεντρική διοίκηση πάλι, οι σχέσεις μας ορίζονται από το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει υψηλό βαθμό εξάρτησης. Εχουμε, όμως, καταφέρει οι Περιφέρειες να δουλεύουμε με σοβαρότητα, να ωριμάζουμε έργα, ώστε να μην αφήνουμε καμία ευκαιρία να πάει χαμένη. Στην Ενωση Περιφερειών επιδιώκουμε την ευθύνη.

Η σεισμική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Σαντορίνης προκαλεί έντονη ανησυχία. Εχουν οι δήμοι και η Περιφέρεια πόρους, αρμοδιότητες και τα εργαλεία που χρειάζεται για να ασκήσουν ουσιαστικό ρόλο στην πρόληψη;

Η αλήθεια είναι ότι αν κάτι σπουδαίο έχουμε πετύχει τα τελευταία χρόνια μέσα από τη διαχείριση των αλλεπάλληλων κρίσεων είναι ότι δεν περιμένουμε να βρεθούμε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για να δράσουμε. Εχουμε κάνει πολύ σημαντικά βήματα στην πρόληψη και την ετοιμότητα. Με πρώτη προτεραιότητα για την Πολιτεία να είναι πάντα η προστασία της ανθρώπινης ζωής, το «112» είναι πια ένας δοκιμασμένος μηχανισμός. Επιπλέον, στο πλαίσιο του προγράμματος ΑΙΓΙΣ, το 112 εξελίσσεται, ώστε να έχει μεγαλύτερες δυνατότητες διαδραστικότητας, γεωεντοπισμού και Τεχνητής Νοημοσύνης. Παράλληλα, η νομοθεσία εμπλουτίστηκε με ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των πολυεπίπεδων επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, ενώ γίνεται μια συστηματική προσπάθεια η τεχνολογία αιχμής να αποτελέσει έναν υπερπολύτιμο σύμμαχο σε αυτή τη μάχη.

Στην περίπτωση της Σαντορίνης συγκεκριμένα, είδαμε και βλέπουμε κυβέρνηση και Τοπική Αυτοδιοίκηση, επιστημονική κοινότητα και φορείς, σώματα ασφαλείας και απλούς πολίτες να λειτουργούν με υπευθυνότητα, συντονισμό και συνεργασία. Ετσι, η Σαντορίνη εξελίχθηκε σε πεδίο άσκησης συνετής διοίκησης, σεβασμού στην επιστήμη, συνεργασίας και ένωσης δυνάμεων.

Η κλιματική κρίση, ξέρετε, σε παγκόσμιο επίπεδο φέρνει καταστάσεις για τις οποίες καμία χώρα του κόσμου δεν είναι έτοιμη και δεν μπορεί να δηλώσει ικανότητα καθολικής πρόληψης. Γι’ αυτό τον λόγο, η αναμενόμενη απάντηση στο ερώτημά σας θα αδικούσε κατάφωρα την αυτοδιοίκηση της χώρας μας.

Διαχρονικά συμμετέχετε σε ευρωπαϊκά αυτοδιοικητικά όργανα. Πόσο μακριά είμαστε από χώρες της Ευρώπης ως προς το αυτοδιοίκητο περιφερειών και δήμων;

Είναι αλήθεια ότι ως Περιφερειάρχης εδώ και μια δεκαετία συμμετέχω στα αυτοδιοικητικά όργανα της Ευρώπης. Γι’ αυτό νιώθω σήμερα ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση που στη νέα περίοδο της Επιτροπής των Περιφερειών και τα δώδεκα μέλη της ελληνικής αντιπροσωπείας, της οποίας έχω την τιμή να ηγούμαι, συμμετέχουν μέσα από καίριες θέσεις στις επιτροπές, σε μια ευρύτατη εκπροσώπηση της χώρας μας. Προσωπικά από τη θέση του αντιπροέδρου της Επιτροπής και τα 12 μέλη μέσα από τα νέα τους καθήκοντα, είμαστε μια δυνατή ομάδα που θα κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για την Ελλάδα.

Ναι, δυστυχώς, έτη φωτός μας χωρίζουν από το ευρωπαϊκό κεκτημένο των 240 Περιφερειών και 90.000 δήμων. Στην Ευρώπη, οι Περιφέρειες απολαμβάνουν αυτοτέλεια, διοικητική και οικονομική, ενώ οι περισσότερες από αυτές παράγουν ακόμα και νομοθετικό έργο, λειτουργώντας ως «καλός αγωγός» των αναγκών των πολιτών προς την κεντρική εξουσία. Στην Ελλάδα, η αποκέντρωση παραμένει και σήμερα όνειρο και ευχολόγιο.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει με τεκτονικές ανατροπές, η αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα έχει μείνει ακόμα σε πολύ πρώιμη φάση. Θέλω να πιστεύω ότι ο νέος Κώδικας που αναμένεται θα μας φέρει πιο κοντά στη σύγχρονη πραγματικότητα και ανάγκες. Για να μπορέσουμε να περάσουμε στην Ελλάδα της επόμενης μέρας.