Μια ανατροπή που εξαφάνισε εισοδήματα και περιουσίες, τον γεωργικό πλούτο μιας σημαντικότατης περιοχής της Ελλάδας όπως της Θεσσαλίας έφερε σε απελπιστικό αδιέξοδο κάθε άτομο που ζει εκεί. Τώρα ξεπροβάλλουν τα λάθη πολιτικών που επί δεκαετίες έχουν κάνει οι εκάστοτε κυβερνήσεις.

Η φύση εκδικείται όταν ο άνθρωπος παραβιάζει ασυλλόγιστα τις κλιματικές ισορροπίες επί δύο τουλάχιστον αιώνες, όταν η ψηφοθηρία υπερισχύει της επιστημονικής άποψης και όταν η επικοινωνία αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο προβολής των πολιτικών. Είναι γεγονός ότι όποιος κυβερνά την ημέρα της καταστροφής λούζεται την αγανάκτηση του κόσμου και καλά γνωρίζει ότι οι λεκέδες μένουν στο μοντέλο διοίκησης  που σήμερα περιγράφεται με τον ασαφή τίτλο «επιτελικό  κράτος».

Το κόστος αποκατάστασης κυμαίνεται σε αρκετά δισ. ευρώ, ανάλογα με το πώς θα κοιτάξει κανείς τις σωρευτικές ζημιές στη διάρκεια των επόμενων ετών γνωρίζοντας παράλληλα ότι ρισκάρει να πέσει πολύ έξω στον στόχο να επαναφέρει το γεωργικό προϊόν και την περιουσία των πληγέντων στην προ της πλημμύρας κατάσταση. Είναι πολλοί οι έμμεσοι αρνητικοί αντίκτυποι.

Επιπτώσεις

Αναμένεται να δούμε πόσο ένα νέο πληθωριστικό κύμα στα προϊόντα της διατροφής θα διαιωνίσει την αφόρητη ακρίβεια που πλήττει βάναυσα σήμερα τα χαμηλά εισοδήματα. Ο προϋπολογισμός του κράτους ξαναγράφεται με προσθήκες που αργά ή γρήγορα θα επιβαρύνουν τους ώμους των φορολογουμένων. Σε αυτή τη νέα καταστροφή, το κόστος της οποίας φαίνεται να υπερβαίνει κάθε άλλη περίπτωση στο παρελθόν, υπάρχουν πολλές και βάσιμες δικαιολογίες που δεν έχουν σχέση με τη σημερινή κυβέρνηση. Ποιος τις ακούει όμως αυτές όταν ο πόνος, η απαισιοδοξία και ο θρήνος για τους χαμένους υπερισχύει και θολώνει το μυαλό;

Οι υποδομές του κράτους είναι σαθρές. Το ζούμε και το γνωρίζουμε αλλά δεν μπορούμε να το παρακάμψουμε εφόσον ζούμε στην Ελλάδα όπου επικρατεί το «μη χείρον βέλτιστον». Ξέρουμε και βλέπουμε στην Ευρώπη ποιο είναι το καλύτερο αλλά δεν μπορούμε να το αγγίξουμε. Ελπίζουμε ότι έρχεται περισσότερο χρήμα προς επένδυση στη χώρα μας λόγω αναβάθμισης των προοπτικών της οικονομίας που ξεκίνησε με την έκθεση της DBRS. Πρέπει όμως να περιμένουμε πώς θα αξιολογήσουν την πορεία της οικονομίας και οι άλλοι σημαντικότεροι οίκοι, Moody’s και Standard & Poor. Μέχρι το τέλος του έτους θα έχουμε σαφέστερη εικόνα, αν δεν μας έλθει βέβαια κάποια άλλη απρόσμενη κεραμίδα από τον ουρανό.

Ζημιά πολλών δισ.

Η ποσοτικοποίηση της ζημιάς είναι προφανώς μια δύσκολη άσκηση που όμως πρέπει να γίνει εφόσον προχωρούμε σε αναθεώρηση του μεσοπρόθεσμου προϋπολογισμού του Δημοσίου και παράλληλα θέτει η Ελλάδα αίτημα βοήθειας προς το Ταμείο Αλληλεγγύης που καλύπτει ζημιές από φυσικές καταστροφές στα μέλη της Ε.Ε. από το 2002. Τα κεφάλαια μάλιστα που έχουν εκταμιευτεί προς όλες τις ευρωπαϊκές χώρες συμποσούνται μέχρι σήμερα σε 9,5 δισ. ευρώ (πίνακας 1). Υπάρχει ένα ετήσιο πλαφόν 500 εκατομμυρίων, τα υπόλοιπα χρήματα του οποίου όταν δεν χρησιμοποιούνται μεταφέρονται από έτος σε έτος με αποτέλεσμα να βλέπουμε χρονιές με εκταμιεύσεις μόνο 16 εκατομμυρίων, όπως το 2015, αλλά και κορυφές έως 1,6 δισ. το 2020 όταν η πανδημία του Covid-19 σάρωσε όλους τους προϋπολογισμούς των μελών της Ε.Ε. Τα ποσά που αναφέρονται στον συγκεκριμένο πίνακα δεν αντιπροσωπεύουν το σύνολο των χρημάτων που διατίθενται για την αποκατάσταση της καταστροφής, αλλά μόνο ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 3%-4% το οποίο συνεισφέρει η Ε.Ε. και συμπληρώνουν οι εθνικοί πόροι. Συγκρινόμενες μάλιστα οι εκταμιεύσεις που αφιερώνει η Ε.Ε. για τα μέλη της με ό,τι ξοδεύεται ετησίως στις ΗΠΑ, αποτελούν ένα μικροσκοπικό  μέγεθος. Πιο συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ δαπανώνται κατά μέσο όρο σε κάθε περίπτωση πλημμύρας κάποια $5 δισ., ενώ στην περίπτωση των τυφώνων η μέση δαπάνη για την κάλυψη των ζημιών ανέρχεται στα $23 δισ.

Χωρίς φρένο

Σημειώνεται επίσης ότι οι καταστροφές που οφείλονται στο νερό (πλημμύρες, καταιγίδες, πάγοι κ.λπ.)  είναι σχεδόν σε όλες τις χώρες πολύ μεγαλύτερες από ό,τι οι πυρκαγιές. Στην Ελλάδα κάποια στιγμή στο μέλλον μπορεί να «δαμάσουμε» τις πυρκαγιές καθώς οι πολιτικές προστασίας πολλαπλασιάζονται και τα δάση μειώνονται. Στην περίπτωση των υδάτων είναι αδύνατον να μπει φρένο στο λιώσιμο των πάγων που αυξάνουν τη στάθμη των θαλασσών, ενώ η υπερθέρμανση πολλαπλασιάζει το νερό που εξατμιζόμενο, γίνεται σύννεφο και επανέρχεται στη γη με τη μορφή καταστροφικών καταιγίδων.

Οι πολίτες της χώρας μας θα πρέπει να μάθουν να αντιμετωπίζουν τα νέα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής που συνεχώς εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα και να συνειδητοποιήσουν ότι το νερό δεν είναι πλέον διαχειρίσιμο όταν οι υποδομές τιθάσευσης παραμένουν ελλιπείς. Από τώρα και στο εξής οι κυβερνήσεις πρέπει να επανασχεδιάσουν τις υποδομές της χώρας ώστε να περιοριστούν οι ζημιές και η απώλεια ανθρώπινης ζωής. Μέχρις ότου μπορέσουμε να φτάσουμε σε μια ουδέτερη κατάσταση, όπου οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα εξουδετερώνονται από τις απορροφήσεις που δημιουργούνται από το πλαγκτόν στην επιφάνεια των ωκεανών, θαλασσών και λιμνών, τα δάση και τα φυτά, τεράστια ποσά πρέπει να αφιερωθούν στην πρόληψη των καταστροφών από υδάτινα καταστροφικά φαινόμενα.

Μια εκτίμηση των ποσών που απαιτούνται για την κάλυψη καταστροφών στις περιοχές όλης της Γης μελετήθηκε από μελέτη που χρηματοδότησαν τα Ηνωμένα Εθνη (πίνακας 2). Το μέγεθος των ζημιών και τα ποσά που πρέπει να δαπανηθούν ανά περιοχή προκειμένου να επιτύχουμε την ουδετερότητα στις εκπομπές CO² φτάνουν τα $125 τρισ. Τεράστιο και αποστομωτικό ποσό για όποιους αγνοούν την καταστροφή που έχει γίνει στον πλανήτη. Οσο όμως οι μη ανεπτυγμένες χώρες παλεύουν για οικονομική επιβίωση, τα ορυκτά καύσιμα κυριαρχούν στον τομέα της ενέργειας και τα απολυταρχικά κράτη που ποδοπατούν ασύστολα το περιβάλλον παραμένουν εν ζωή, ο αγώνας είναι άνισος και η λύση δεν είναι αυτή τη στιγμή ορατή.

Στην Ελλάδα

Τι έχουμε κάνει και πόσα χρήματα έχουν δαπανηθεί στην Ελλάδα προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα ακραία φυσικά φαινόμενα; Ο πίνακας 3 είναι αποκαλυπτικός. Τα απολογιστικά στοιχεία του Ταμείου Αλληλεγγύης (EUSF) δείχνουν τις προσπάθειες της χώρας μας να βοηθηθεί από τα ποσά που παρέχει για φυσικές καταστροφές το συγκεκριμένο Ταμείο. Στη δική μας περίπτωση αυτά έχουν διατεθεί για πλημμύρες και σεισμούς κυρίως, αλλά συμπεριλαμβάνονται και οι ζημιές από τις πυρκαγιές στα δάση, τις καταιγίδες και τον κυκλώνα Ιανό του 2020. Το πρώτο που παρατηρούμε είναι ότι από το σύνολο της ζημιάς που έχει εκτιμηθεί και πιστοποιηθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ε.Ε., μόνο ένα μικρό ποσοστό έχει δοθεί ως βοήθεια.

Ο μέσος όρος της κάλυψης είναι μόλις 3,2%, ενώ η συνήθης «ταρίφα» για την Ελλάδα είναι το 2,5% του συνόλου της ζημιάς. Το μεγαλύτερο ποσό που έχουμε εισπράξει ποτέ ως βοήθημα ήταν για τις πυρκαγιές τον Αύγουστο του 2007 και πλησίασε τα 90 εκατομμύρια ευρώ. Με δεδομένο ότι οι ζημιές από την πλημμύρα στη Θεσσαλία προήλθε από καταιγίδα που ανέβασε τις υδατοπτώσεις κατά 3 με 5 φορές σημαίνει ότι η ζημιά που εκτιμήθηκε στα 864 εκατομμύρια το 2020 θα πρέπει έως και να πενταπλασιαστεί. Με άλλα λόγια το αίτημα της Ελλάδας για τις δύο καταστροφές θα πρέπει να πλησιάσει τα 7 δισ. ευρώ. Επομένως το Ταμείο Αλληλεγγύης δύσκολα θα μπορούσε από μόνο του να σηκώσει όλα τα βάρη ιδιαίτερα όταν οι καλύψεις είναι στην καλύτερη περίπτωση της τάξης του 3%.

Οπως δείχνουν και τα στοιχεία του πίνακα 1, τα προϋπολογισθέντα ποσά που προγραμματίζεται να διατεθούν από την Ε.Ε. για φυσικές καταστροφές έχουν πιάσει ταβάνι και είναι γύρω στα 500 εκατομμύρια για εφέτος και του χρόνου. Θα πρέπει η Ελλάδα να δώσει μάχη προκειμένου να αντλήσουμε περισσότερους πόρους από το σύνηθες 2,5% που μας δίνουν στις Βρυξέλλες. Ευτυχώς το πρέσινγκ από την πλευρά μας και του πρωθυπουργού προσωπικά στην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρώτα και της Κομισιόν στη συνέχεια έφερε καρπούς. Ολα άλλαξαν και η εμφανής αρχική απαισιοδοξία ανατράπηκε μετά τα όσα ανακοινώθηκαν από τα επίσημα χείλη της Φον ντερ Λάιεν ότι ετοιμάζεται τάχιστα ένα πακέτο βοήθειας ύψους 2,25 δισ. ευρώ από 5 πλέον ταμεία. Παράλληλα στο καθ’ ύλην αρμόδιο Ταμείο Αλληλεγγύης τα ποσά αυξάνονται προκειμένου να είναι σε θέση να εκταμιεύσει ακόμα περισσότερα.

Η απόφαση όμως να πάρει η Ελλάδα 2 δισ. 250 εκατομμύρια ευρώ είναι σίγουρο ότι θα περάσει μέσα από αντιρρήσεις και τεχνικές δυσκολίες που οι άλλες ανταγωνίστριες χώρες της Ε.Ε. θα θέσουν. Είναι δε σίγουρο ότι τα τεράστια ποσά που διεκδικούμε θα εκταμιευτούν σε βάθος χρόνου και υπό την προϋπόθεση ότι η απορροφητικότητα των χρημάτων θα βελτιωθεί γιατί σε αυτό το θέμα έχουμε πρόβλημα. Αν μπορέσουμε να πάρουμε ένα δισ. το επόμενο δωδεκάμηνο, θα ήταν επιτυχία, με το υπόλοιπο ποσό να αναμένεται να μπει στα ταμεία του κράτους τα επόμενα 3-4 χρόνια υπό προϋποθέσεις. Οποια και να είναι η κατάληξη όμως η Ελλάδα διεκδικεί να μπει στην κατάταξη του πίνακα 4 στην κορυφή και μετά από τις Ιταλία και Γερμανία. Θα πρέπει επομένως να σωπάσουν οι κριτικές και οι αφορισμοί που ακούμε από την αντιπολίτευση. Εκείνους δηλαδή που όταν είχαν το τιμόνι, δεν έκαναν τίποτα και αν κατά τύχη βρισκόντουσαν σήμερα στην εξουσία, είναι σίγουρο, όπως υπαγορεύει η εμπειρία του παρελθόντος, ότι θα διαχειριζόντουσαν την καταστροφή πολύ χειρότερα.

Ειδήσεις σήμερα