Το προσεχές χρονικό διάστημα θα αποτυπωθεί σε σχέδιο νόμου, το οποίο θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και θα δρομολογηθεί η ψήφισή του.

Ειδικότερα, για τους τρεις πυλώνες της πολεοδομικής μεταρρύθμισης: 

1. Αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης

Προωθείται μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση για να τελειώσει, οριστικά, το φαινόμενο της νέας, αυθαίρετης δόμησης, με θεμελιώδεις αλλαγές στους θεσμούς και στα εργαλεία ελέγχου και κατεδάφισης των νέων αυθαιρέτων. Στο πλαίσιο αυτό:

• Καθορίζεται σαφές πεδίο αρμοδιότητας για κάθε υπηρεσία του δημοσίου, που εμπλέκεται με την αυθαίρετη δόμηση (Επιθεωρητές, Κτηματική Υπηρεσία, Λιμενικό, Δασαρχεία κ.λπ.).

• Θεσμοθετείται σύστημα πλήρους παρακολούθησης του δομημένου περιβάλλοντος, διαδικασία εντοπισμού και καταγραφής της αυθαίρετης δόμησης με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα (δορυφόρους, drones, τεχνητή νοημοσύνη, κ.λπ.), διασύνδεση συστήματος με το σύστημα ηλεκτρονικής έκδοσης αδειών (e-Adeies), και πλατφόρμα καταγγελιών.

• Περιγράφεται η διαδικασία των αυτοψιών από μεικτά κλιμάκια των αρμόδιων υπηρεσιών, ακολουθώντας το μοντέλο της Μυκόνου του περασμένου καλοκαιριού.

• Καθορίζεται ο τρόπος, η χρηματοδότηση και η μεταφορά αρμοδιοτήτων για τις κατεδαφίσεις από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, στην Κεντρική Διοίκηση. 

• Κατεδαφίζονται, κατά προτεραιότητα, όλες οι νέες, αυθαίρετες κατασκευές και υλοποιούνται, ετησίως, επιπρόσθετες κατεδαφίσεις, που αντιστοιχούν σε παλαιότερα αυθαίρετα, για τα οποία υπάρχουν οριστικά πρωτόκολλα κατεδάφισης, με πολεοδομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια, σε αριθμό που αντιστοιχεί κατ’ ελάχιστον στα πρωτόκολλα κατεδάφισης, που οριστικοποιήθηκαν το 2023.

• Αυξάνονται οι κυρώσεις και τα πρόστιμα για τους διοικούμενους που κατασκευάζουν αυθαίρετα.

2. Πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης»

H έλλειψη καθορισμένων χρήσεων γης και η αδυναμία εφαρμογής χρήσιμων πολεοδομικών μέτρων – κινήτρων δημιουργούν πολλαπλά προβλήματα για το περιβάλλον, μη ορθολογική οργάνωση του χώρου και φαινόμενα όπως άναρχη – αυθαίρετη δόμηση και υπερβολική αστική διάχυση στον αγροτικό χώρο.

Τα παραπάνω έχουν και δευτερογενείς παρενέργειες, για παράδειγμα ελλείψεις βασικών τεχνικών και περιβαλλοντικών υποδομών και αθέμιτο ανταγωνισμό από παράνομες, οικοδομικές δραστηριότητες, έναντι των νόμιμων.

Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα προωθείται η υλοποίηση του προγράμματος  «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», το οποίο αφορά σε χρηματοδότηση πολεοδομικών μελετών μείζονος σημασίας και περιλαμβάνει τις παρακάτω πέντε δράσεις:

1. Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Τ.Π.Σ.)
2. Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Ε.Π.Σ.)
3. Αυτοτελών Μελετών για Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή Δόμησης (Ζ.Υ.Σ.)
4. Αυτοτελών Μελετών Οριοθέτησης Οικισμών και
5. Αυτοτελών Μελετών Χαρακτηρισμού Δημοτικών Οδών

Σημειώνεται πως τα Τ.Π.Σ. και τα Ε.Π.Σ. αντιστοιχούν στο 80% των Δημοτικών Ενοτήτων (826 από τις συνολικά 1.036) και στο 77% της επιφάνειας της χώρας (101.324 από 132.049 τ.χλμ.). Το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί, πρωτίστως, με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ παράλληλα θα υπάρξει χρηματοδότηση και από άλλες πηγές (π.χ. Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ΕΣΠΑ, Πράσινο Ταμείο).

Από τις παραπάνω δράσεις θα επωφεληθούν ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας, αλλά και μεμονωμένοι ιδιοκτήτες ακινήτων. Συγκεκριμένα, όλοι οι δήμοι της χώρας θα μπορούν να έχουν θεσμοθετημένες χρήσεις γης. Ταυτόχρονα, τα τομεακά υπουργεία και ιδιώτες επενδυτές θα γνωρίζουν εκ των προτέρων ποιες δραστηριότητες επιτρέπεται να αναπτυχθούν σε κάθε περιοχή/θέση, για σωστή προετοιμασία μελετών και έργων και τέλος θα μπορεί να εκτιμηθεί η πραγματική αξία ακινήτων μεμονωμένων ιδιοκτητών.

3. Λύση στο ζήτημα της δόμησης των γηπέδων στην εκτός σχεδίου περιοχή

Με μεταβατική ρύθμιση επιλύεται το ζήτημα της δόμησης των γηπέδων στην εκτός σχεδίου περιοχή, που έχουν πρόσωπο σε μη αναγνωρισμένο ως κοινόχρηστο κατά την έννοια της πολεοδομικής νομοθεσίας οδό.

Η μεταβατική αυτή ρύθμιση θέτει ειδικές προϋποθέσεις που συνδέονται με:

• εν τοις πράγμασι ύπαρξη οδού για την εξυπηρέτηση των ακινήτων που εμφαίνεται σε αεροφωτογραφίες προ της 27ης Ιουλίου 1977
• πλάτος οδού τουλάχιστον 3,5 μέτρων, ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση πυροσβεστικού.
• πρόβλεψη περιβαλλοντικού ισοδυνάμου που θα κατατίθεται ως παρακαταθήκη πριν την έκδοση της οικοδομικής αδείας σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και θα διατίθεται αποκλειστικά για έργα υποδομής και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, εντός των διοικητικών ορίων του δήμου που βρίσκεται το γήπεδο, με βάση προτεραιότητες που προκύπτουν από τον πολεοδομικό σχεδιασμό. 

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρος Σκυλακάκης, δήλωσε: «Με την πολεοδομική μεταρρύθμιση που προωθούμε, στοχεύουμε στην ολοκληρωμένη αλλαγή του τρόπου που αντιμετωπίζουμε το δομημένο περιβάλλον. Με αύξηση του διαθέσιμου χώρου για την εντός σχεδίου δόμηση, παντού όπου προκύπτουν σχετικές ανάγκες, με οριοθέτηση, αλλά και αντικίνητρα για να περιοριστεί η εκτός σχεδίου, χωρίς να παραβιάζονται θεμελιώδη, ιδιοκτησιακά δικαιώματα των πολιτών και προπαντός, με τη ρύθμιση για την αυθαίρετη δόμηση, που θα δώσει τέλος, μαζί και με τα εργαλεία τα οποία δημιουργούμε, με χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, στο φαινόμενο της νέας, αυθαίρετης δόμησης στην Ελλάδα».

Τι θα ισχύει για όλα τα αυθαίρετα – «Μπουλντόζα» σε κάθε νέο κτίσμα χωρίς άδεια

Τέλος στην ανέγερση νέων αυθαιρέτων θα μπει από εδώ και στο εξής μέσω δορυφορικών φωτογραφιών και drones θα βάλει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, διαμηνύοντας παράλληλα ότι θα προχωράει -όπου κρίνεται απαραίτητο- με συνοπτικές διαδικασίες η επιχείρηση «μπουλντόζα».

Το νομοσχέδιο που παρουσιάστηκε χθες στο Υπουργικό Συμβούλιο περιλαμβάνει επίσης και τη μεταβατική ρύθμιση για την εκτός σχεδίου δόμηση, η οποία αφορά οικόπεδα άνω των τεσσάρων στρεμμάτων χωρίς «πρόσωπο» σε πολεοδομικά αναγνωρισμένη κοινόχρηστη οδό και θα τεθεί σε ισχύ για διάστημα δύο έως τριών ετών, έως ότου ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός.

Οπως εξηγούν πηγές στον «Ελεύθερο Τύπο», οι διατάξεις για την αυθαίρετη δόμηση αποσκοπούν στο να μπει φρένο στην ανεξέλεγκτη ανέγερση τόσο νέων παράνομων κτιρίων όσο και εκείνων που χτίστηκαν από το 2011 και μετά σε περιοχές όπως η Μύκονος, ενώ η διαδικασία θα προβλέπει ακόμα και την κατεδάφιση τέτοιων κτισμάτων σε περιπτώσεις που οι ελεγκτές δόμησης κρίνουν πως είναι απαραίτητο.

Σύμφωνα με τα όσα προβλέπει η νομοθεσία, από τον Ιούλιο του 2011 και έπειτα κανείς δεν μπορεί να τακτοποιήσει το αυθαίρετο που έχει ανεγείρει και θα πρέπει είτε να πληρώνει πρόστιμο διατήρησης ή να προχωρήσει σε οριστική κατεδάφιση. Με το σχέδιο νόμου λοιπόν, όσα κτίσματα έχουν χτιστεί μετά το 2011 θα εντοπίζονται από αεροφωτογραφίες και drones και είτε θα προχωρούν οι ιδιοκτήτες τους σε διαδικασία ρύθμισης για να τα διατηρήσουν πληρώνοντας ωστόσο τσουχτερά πρόστιμα είτε θα προχωρούν σε οικειοθελή κατεδάφιση κατόπιν συνεννόησης με τους αρμόδιους φορείς.

Υπενθυμίζεται ότι για αυθαίρετα κατηγορίας 1-4 που χτίστηκαν πριν το 2011 και οι ιδιοκτήτες τους μπήκαν στην τότε ρύθμιση, η διαδικασία τακτοποίησης μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου θα «τρέχει» μέχρι τον Μάρτιο του 2026.

Σύμφωνα με τον υπουργό ΠΕΝ, Θεόδωρο Σκυλακάκη, το νομοσχέδιο αποτελεί «μια ολόκληρη πολεοδομική μεταρρύθμιση», εξασφαλίζοντας ότι «το σύνολο των αυθαιρέτων που θα κτίζονται από τούδε και στο εξής θα κατεδαφίζονται».

Αναλυτικότερα, το νομοσχέδιο προβλέπει τη δημιουργία μιας πλατφόρμας που θα διαθέτει ένα αυτόματο σύστημα επεξεργασίας δεδομένων και θα είναι συνδεδεμένο με το σύστημα έκδοσης ηλεκτρονικών αδειών δόμησης e-adeies, στο οποίο περιλαμβάνονται στοιχεία για κάθε οικοδομική άδεια, και αυτόματα το κράτος θα γνωρίζει αν η ανέγερση κτιρίου που θα αποτυπώνεται στην εικόνα έχει άδεια ή είναι αυθαίρετη.

Το σύστημα που αναμένεται να λειτουργήσει εντός του 2024 θα δώσει τη δυνατότητα στο κράτος να γνωρίζει τι χτίστηκε νόμιμα και τι όχι από το 2011 μέχρι σήμερα, αλλά και τι θα χτιστεί από εδώ και στο εξής. Το υπουργείο προσανατολίζεται να προχωράει παράλληλα και στη λήψη δορυφορικών εικόνων. Με αυτόν τον τρόπο κάθε περίπου 4 μήνες θα συγκρίνεται το δομημένο περιβάλλον με την προγενέστερη εικόνα ώστε να διαπιστώνεται για παράδειγμα αν κάποιο σπίτι… επεκτάθηκε. Σε αυτή την περίπτωση, θα ελέγχεται εάν αυτό έγινε νόμιμα μέσω της έκδοσης οικοδομικής άδειας, αν ωστόσο δεν έχει βγει άδεια, θα γίνεται επιτόπιος έλεγχος από ελεγκτή δόμησης.

Παράλληλα, σύμφωνα με πληροφορίες του «Ελεύθερου Τύπου», οι αρμοδιότητες για τις «εξπρές» κατεδαφίσεις θα περάσουν στην Κεντρική Διοίκηση, ενώ θα δημιουργηθούν μικτά κλιμάκια στο πρότυπο της Μυκόνου από υπαλλήλους της Γενικής Διεύθυνσης Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών και της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ και της Διεύθυνσης Οικονομικής Αστυνομίας αλλά και συναρμόδιων υπηρεσιών. Το υπουργείο Περιβάλλοντος, επίσης, θα ενεργοποιήσει την ηλεκτρονική πλατφόρμα καταγγελιών για αυθαίρετη δόμηση.

 Τι είπε ο πρωθυπουργός

Οτι όλη η επικράτεια θα αποκτήσει σύγχρονα πολεοδομικά σχέδια, σημείωσε χθες ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την εισαγωγική του τοποθέτηση στο Υπουργικό Συμβούλιο αναφερόμενος στο πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης». Συγκεκριμένα ανέφερε ότι θα καθοριστούν οι χρήσεις γης, οι όροι δόμησης εντός και εκτός σχεδίου, θα καθοριστούν οι προστατευόμενες ζώνες και θα οριοθετηθούν οι οικισμοί με συντελεστή δόμησης σε 800 δημοτικές ενότητες. Επίσης, είπε ότι με το πρόγραμμα ανοίγει η διαδικασία για το χαρακτηρισμό των δημοτικών δρόμων.

Τακτοποίηση για τα «Κατηγορίας 5»

Ανοιχτό το ενδεχόμενο να επιτραπεί σε πρώτη φάση η τακτοποίηση αυθαιρέτων «Κατηγορίας 5», τα οποία όμως θα εξυπηρετούν σκοπούς δημόσιου συμφέροντος, αφήνουν πηγές στον «Ε.Τ.». Για τα υπόλοιπα, δηλαδή όσα ανήκουν σε πολίτες, δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί αν θα μπουν εκ νέου σε διαδικασία ρύθμισης, με το ΥΠΕΝ να αποφασίζει όπως φαίνεται τελευταία στιγμή την ένταξή τους ή όχι. Υπενθυμίζεται ότι η προθεσμία για την τακτοποίηση των μεγάλων αυθαιρέτων έληξε το φθινόπωρο του 2020 και δεν δόθηκε η δυνατότητα τακτοποίησής τους μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, όπως έγινε δηλαδή για τις υπόλοιπες τέσσερις κατηγορίες αυθαιρέτων (1 έως 4).

 Οι 3 προϋποθέσεις για εκτός σχεδίου δόμηση

Σημαντικό κεφάλαιο στο νομοσχέδιο που θα έρθει αποτελεί και η μεταβατική ρύθμιση για την εκτός σχεδίου δόμηση σε οικόπεδα άνω των τεσσάρων στρεμμάτων χωρίς «πρόσωπο» σε πολεοδομικά αναγνωρισμένη κοινόχρηστη οδό, που θα ισχύει έως ότου ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός. Οι τρεις βασικές προϋποθέσεις για να πάρουν άδεια δόμησης τα εκτός σχεδίου οικόπεδα είναι:

– Η ύπαρξη της οδού για την εξυπηρέτηση των ακινήτων να φαίνεται σε αεροφωτογραφίες προ της 27ης Ιουλίου 1977.

– Οι δρόμοι στους οποίους έχουν «πρόσωπο» τα οικόπεδα να είναι πλάτους τουλάχιστον 3,5 μέτρων.

– Οι ιδιοκτήτες να πληρώσουν ειδικό τέλος για την έκδοση οικοδομικής άδειας ως πρόβλεψη περιβαλλοντικού ισοδύναμου. Το ειδικό τέλος, το ύψος του οποίου θα καθοριστεί με Υπουργική Απόφαση, θα κατατίθεται πριν την έκδοση οικοδομικής άδειας σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, και θα διατίθεται αποκλειστικά για έργα υποδομής και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή εντός των διοικητικών ορίων του δήμου όπου βρίσκεται το οικόπεδο.

ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ ΜΕΣΩ ΚΙΝΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΒΑΤΕΣ

Αυστηροί έλεγχοι και βαριά πρόστιμα για αυθαιρεσίες στον αιγιαλό

Τις αυθαιρεσίες που διαπράττουν ιδιώτες στις ζώνες του αιγιαλού και της παραλίας επιχειρεί να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση με νέο νομοσχέδιο που σχεδιάζει να προωθήσει για δημόσια διαβούλευση και κατάθεση στη Βουλή. Με το νέο νομοσχέδιο, το οποίο παρουσιάστηκε χθες στο Υπουργικό Συμβούλιο από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωνσταντίνο Χατζηδάκη, επέρχονται αλλαγές στις διαδικασίες για τη δημοπράτηση των αδειών χρήσης και εκμετάλλευσης, στο πλαίσιο των ελέγχων και στις κυρώσεις, ενώ διευκολύνονται οι πολίτες στην υποβολή καταγγελιών. Ειδικότερα, τα βασικά σημεία του νομοσχεδίου προβλέπουν τα εξής:

1. Αδειες.Η δημοπράτηση των αδειών χρήσης και εκμετάλλευσης θα γίνεται και θα ολοκληρώνεται εντός του πρώτου τριμήνου κάθε έτους. Κατά παρέκκλιση, φέτος, πρώτο έτος εφαρμογής του νέου πλαισίου, εξετάζεται το ενδεχόμενο να δοθεί έξτρα χρόνος πέραν της 31ης Μαρτίου 2024.
2. Ελεγχος.Επιχειρείται να μπει τάξη στις αλληλεπικαλυπτόμενες αρμοδιότητες (Κτηματική Υπηρεσία Δημοσίου, Δήμοι, Περιφέρειες, Αστυνομία κ.λπ.). Οι έλεγχοι θα γίνονται κεντρικά από την Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου με μικτά κλιμάκια στα οποία θα συμμετέχουν κι άλλες δημόσιες αρχές. Οι δήμοι, όμως, δεν θα έχουν πλέον καμία αρμοδιότητα ελέγχου.
3. Κυρώσεις.Τα πρόστιμα θα βεβαιώνονται και θα εισπράττονται από τις αρμόδιες Κτηματικές Υπηρεσίες, ενώ θα επιβάλλεται και η διοικητική κύρωση της αναστολής λειτουργίας επιχειρήσεων, η εφαρμογή της οποίας θα επιτηρείται όπως συμβαίνει σήμερα με τα «λουκέτα» 24 ή 48 ωρών που επιβάλλει η ΑΑΔΕ για φοροδιαφυγή. Οι ποινές αυστηροποιούνται και δεν θα υπάρχει η δυνατότητα μετά την απομάκρυνση των ελεγκτών να ξαναγίνονται αυθαιρεσίες (π.χ. οι ξαπλώστρες να επιστρέφουν στην παράνομη θέση τους). Θα υπάρχουν drones και αεροφωτογραφίες, που θα διασφαλίζουν πως ό,τι απομακρύνθηκε παραμένει μακριά.
4. Καταγγελίες μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής.Στα πρότυπα της εφαρμογής Appodixi της ΑΑΔΕ, οι πολίτες θα μπορούν να καταγγέλλουν ηλεκτρονικά αυθαιρεσίες καταστηματαρχών σε αιγιαλό και παραλίες, μέσω ειδικής εφαρμογής στα κινητά τους.

Πέραν του νέου νομοσχεδίου για το καθεστώς επιτήρησης του αιγιαλού και της παραλίας, ο κ. Χατζηδάκης, κατά τη χθεσινή εισήγησή του στο Υπουργικό Συμβούλιο, παρουσίασε και ένα άλλο προωθούμενο νομοθέτημα, το οποίο προβλέπει την ενσωμάτωση στο Ελληνικό Δίκαιο Ευρωπαϊκής Οδηγίας για την εφαρμογή ελαχίστου συντελεστή φορολογίας εισοδήματος 15% για τα κέρδη των μεγάλων πολυεθνικών ομίλων. Με την εφαρμογή των διατάξεων του νομοσχεδίου αυτού εκτιμάται ότι θα καταστεί εφικτή η είσπραξη πρόσθετων εσόδων της τάξεως των 70-80 εκατ. ευρώ.

Το νομοσχέδιο προβλέπει την καθιέρωση ελάχιστου φορολογικού συντελεστή 15% στα κέρδη πολυεθνικών με τζίρο άνω των 750 εκατ. ευρώ, στη βάση της διεθνούς φορολογικής μεταρρύθμισης του ΟΟΣΑ.