Για τον λόγο αυτό, πολλοί αυτοαπασχολούμενοι ακολουθούν μια παρακαμπτήριο οδό αμφισβήτησης που είναι πολύ πιο ανώδυνη και προβλέπει πρώτα προσφυγή στη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, απόρριψη της προσφυγής – αναμενόμενη λόγω αναρμοδιότητας της ΔΕΔ να κρίνει επί της ουσίας τις διατάξεις για τα αντικειμενικά κριτήρια – και εν συνεχεία προσφυγή στα διοικητικά δικαστήρια, τα οποία έχουν πλέον την εξουσία να κρίνουν τον συγκεκριμένο νόμο, ακόμη και για το εάν είναι συμβατός με το Σύνταγμα.

Οι αυτοαπασχολούμενοι γνωρίζουν πλέον ότι εφόσον ζητήσουν από την Α.Α.Δ.Ε. την απ’ ευθείας αμφισβήτηση των τεκμαρτών εισοδημάτων που τούς προσδιορίζουν τα αντικειμενικά κριτήρια, επειδή θεωρούν ότι τα πραγματικά τους φορολογητέα εισοδήματα είναι πολύ μικρότερα από τα τεκμαρτά, θα υποστούν εξονυχιστικούς φορολογικούς ελέγχους στις κινήσεις των τραπεζικών τους λογαριασμών, στα περιουσιακά στοιχεία τους, στις αποταμιεύσεις τους και στις πραγματικές ετήσιες δαπάνες διαβίωσής τους, ακόμη δε και στις δαπάνες των ταξιδιών τους. Οι έλεγχοι αυτοί μπορεί να διαρκέσουν έως και 1 χρόνο και μόνο εφόσον δεν οδηγήσουν σε κανένα εύρημα επιβαρυντικό για τους … αμφισβητίες, θα γίνονται δεκτές οι αιτήσεις τους.

Δεν είναι όμως μόνο αυτοί οι δυσμενείς όροι για τους αμφισβητίες, καθώς οι αρμόδιες φορολογικές αρχές αφού τους ελέγξουν για το φορολογικό έτος για το οποίο εκείνοι ζητούν να απαλλαγούν από τα αντικειμενικά κριτήρια, μπορούν, σε κάθε περίπτωση, να προσδιορίσουν το ύψος του φορολογητέου εισοδήματος σε επίπεδο ακόμη πιο υψηλό από αυτό που θα έχει προκύψει με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια και να ανεβάσουν σε μεγαλύτερο ύψος το ποσό του οφειλόμενου φόρου εισοδήματος επιβαρύνοντάς το παράλληλα και με τόκους εκπρόθεσμης καταβολής και ενδεχομένως και με ένα βαρύ πρόστιμο για υποβολή ανακριβούς δήλωσης. Επιπλέον, οι αρμόδιες φορολογικές αρχές μπορούν να επεκτείνουν τους εξονυχιστικούς ελέγχους και στα προηγούμενα τέσσερα φορολογικά έτη. Υπάρχει δηλαδή πιθανότητα, εν τέλει, τα ποσά των επιπλέον φόρων και των προστίμων που θα βεβαιώσουν στους αμφισβητίες οι ελεγκτές εφοριακοί να είναι πολύ μεγαλύτερα αθροιστικά από τους επιπλέον φόρους εισοδήματος που θα έχουν προκύψει βάσει των αντικειμενικών κριτηρίων και τους οποίους θέλουν να αμφισβητήσουν οι φορολογούμενοι. Στην ουσία δηλαδή υπάρχει πιθανότητα να ισχύσει για κάθε έναν από τους φορολογούμενους αυτούς η λαϊκή παροιμία “πήγε για μαλλί και βγήκε κουρεμένος”!

Ποια ακριβώς είναι η επαχθής διαδικασία αμφισβήτησης μέσω φορολογικού ελέγχου

Ας δούμε όμως με όλες τις λεπτομέρειες ποια είναι αυτή η διαδικασία αίτησης φορολογικού ελέγχου για την αμφισβήτηση του τεκμαρτού εισοδήματος που προκύπτει βάσει των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης του ν. 5073/2023:

Κατ’ αρχήν για να υποβάλουν οι αυτοαπασχολούμενοι τις αιτήσεις αμφισβήτησης θα πρέπει προηγουμένως να έχουν συμπληρώσει και να έχουν αποστείλει στην Α.Α.Δ.Ε. τις φετινές δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, έχοντας επιλέξει τη συμπλήρωση συγκεκριμένων κωδικών του βασικού εντύπου Ε1, μέσω των οποίων θα έχουν δηλώσει ότι επιλέγουν να αμφισβητήσουν τα τεκμαρτά αυτά εισοδήματα.

Η υποβολή των αιτήσεων αμφισβήτησης μπορεί να γίνει στην ψηφιακή πύλη της ΑΑΔΕ (www.aade.gr), μέσω της πλατφόρμας myBusssinesSupport , κατόπιν επιλογής της εφαρμογής που φέρει τον τίτλο “Αμφισβήτηση του ελάχιστου ετήσιου εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα, για την εφαρμογή των παρ. 3 και 4 του άρθρου 28Α του ν. 4172/2013 (Α΄167)”.

Οι αυτοαπασχολούμενοι, μέσα από την εφαρμογή αυτή, μπορούν να επιλέξουν:

α) την αμφισβήτηση των τεκμαρτών εισοδημάτων που προέκυψαν κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος, με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης του ν. 5073/2023, επειδή θεωρούν ότι τα – χαμηλότερα των τεκμαρτών – εισοδήματα, που προέκυψαν λογιστικά, βάσει των βιβλίων τους, είναι τα πραγματικά. Προϋπόθεση για να μπορούν να υποβάλουν τις αιτήσεις αμφισβήτησης θα είναι να έχουν συμπληρώσει τους κωδικούς 443-444 του βασικού εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης. Συνέπεια της αμφισβήτησης αυτής θα είναι να υπαχθούν στη διαδικασία ενός εξονυχιστικού φορολογικού ελέγχου που θα διεξαχθεί με έμμεσες τεχνικές προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος, όπως προβλέπει η παράγραφος 4 του άρθρου 28Α του ν. 4172/2013 και το άρθρο 23 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας,

β) εναλλακτικά, την αμφισβήτηση των τεκμαρτών εισοδημάτων για λόγους αντικειμενικούς (για λόγους ανωτέρας βίας, όπως φυλάκιση, νοσηλεία σε νοσοκομείο, στρατιωτική θητεία, εγκυμοσύνη και λοχεία, αναστολή λειτουργίας επιχείρησης με απόφαση κρατικής υπηρεσίας, καταστροφή επιχείρησης από πλημμύρα, πυρκαγιά ή σεισμό κ.λπ.). Στην περίπτωση αυτή θα κληθούν να υποβάλουν συγκεκριμένα απαιτούμενα δικαιολογητικά, σύμφωνα με τη διαδικασία της παραγράφου 3 του άρθρου 28Α του ν. 4172/2013.

Στην πρώτη από τις παραπάνω αναφερθείσες περιπτώσεις, που αφορά την πλειονότητα των περιστατικών αμφισβήτησης, οι αυτοαπασχολούμενοι που θα υποβάλουν τις αιτήσεις θα υποστούν εξονυχιστικούς φορολογικούς ελέγχους στις κινήσεις των τραπεζικών τους λογαριασμών, στα περιουσιακά στοιχεία τους, στις αποταμιεύσεις τους και στις πραγματικές ετήσιες δαπάνες διαβίωσής τους, ακόμη δε και στις δαπάνες των ταξιδιών τους.

Στο πλαίσιο των ελέγχων αυτών οι φορολογούμενοι πρέπει – εντός 60 ημερών από την λήξη της προθεσμίας υποβολής των φετινών φορολογικών δηλώσεων, δηλαδή το αργότερο μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου 2025 – να απαντήσουν σε αναλυτικό ερωτηματολόγιο της Α.Α.Δ.Ε. που περιλαμβάνει 15 γενικές κατηγορίες ερωτημάτων. Μέσω των απαντήσεών που θα δώσουν, θα πρέπει να παράσχουν στις φοροελεγκτικές αρχές αναλυτικές πληροφορίες για την περιουσιακή τους κατάσταση και το επίπεδό διαβίωσής τους, δηλώνοντας στοιχεία για τα ποσά που έχουν κατατεθειμένα σε όλους τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς, για τα ποσά που έχουν τοποθετήσει σε άλλου είδους προϊόντα επενδύσεων ή αποταμιεύσεων ή ακόμη και σε κρυπτονομίσματα, για τις τραπεζικές θυρίδες που τυχόν μισθώνουν, για τυχόν έργα τέχνης, συλλογές αντικειμένων, τιμαλφή και λοιπά κινητά περιουσιακά στοιχεία μεγάλης αξίας που έχουν στην κατοχή τους, για τα ακίνητά τους, για τις δαπάνες ηλεκτροδότησης και υδροδότησης των κατοικιών τους, για δαπάνες τηλεφωνίας, για τα έξοδα που έχουν κάνει με χρεωστικές, πιστωτικές και προπληρωμένες κάρτες ακόμη και για τυχόν ποσά σε μετρητά που είχαν στην αρχή και στο τέλος του 2024 σε… συρτάρια, ντουλάπες ή … σεντούκια στις κατοικίες τους.

Οι ελεγχόμενοι θα ερωτούνται ακόμη κι αν πραγματοποίησαν ταξίδια στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, σε ποια ξενοδοχεία διανυκτέρευσαν και πόσα πλήρωσαν για μετακινήσεις, διαμονή και διατροφή στα συγκεκριμένα ταξίδια τους. Θα καλούνται επίσης να αναφέρουν εάν έχουν επενδύσει χρήματα και τι ποσά σε κρυπτονομίσματα, πόσα χρήματα δαπάνησαν ετησίως για ασφάλιστρα κατοικιών και αυτοκινήτων, για δίδακτρα καθώς και για άλλες εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες των παιδιών τους.

Θα πρέπει δε να δικαιολογήσουν, με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματά τους και τυχόν άλλα έσοδά τους, την προέλευση των χρηματικών ποσών που έχουν καταβάλει για απόκτηση περιουσιακών στοιχείων, αποταμιεύσεις και επενδύσεις, ακόμη και στα κρυπτονομίσματα. Δηλαδή οι έλεγχοι θα έχουν και τη μορφή “πόθεν έσχες” για τους επαγγελματίες που θα αμφισβητήσουν τα τεκμαρτά ποσά εισοδήματων βάσει των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης.

Όλες αυτές τις πληροφορίες που οφείλουν να δώσουν οι … αμφισβητίες φορολογούμενοι, οι φορολογικές αρχές θα τις αξιοποιήσουν στο πλαίσιο των ελέγχων που θα διενεργήσουν με έμμεσες τεχνικές, χρησιμοποιώντας και άλλα στοιχεία που θα έχουν συλλέξει, μέσω ανοίγματος των δηλωθέντων τραπεζικών λογαριασμών και ερευνών στις κινήσεις τους και μέσω άλλων επαληθεύσεων και διασταυρώσεων.

Ουσιαστικά, σκοπός των ελέγχων αυτών θα είναι ο έμμεσος επαναπροσδιορισμός των εισοδημάτων των αυτοαπασχολουμένων με βάση τις ετήσιες δαπάνες τους για απόκτηση περιουσιακών στοιχείων, αποταμιεύσεις, επενδύσεις και διαβίωση.

Τα ποσά των εισοδημάτων που θα προκύψουν με αυτές τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου θα συγκριθούν με τα ελάχιστα τεκμαρτά ποσά εισοδήματος που θα έχουν προκύψει με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης του ν. 5073/2023 καθώς επίσης και με τα δηλωθέντα εισοδήματα των φορολογουμένων. Εαν τα επαναπροσδιορισθέντα με βάση τους ελέγχους αυτούς ποσά εισοδημάτων είναι περίπου ίδια με τα δηλωθέντα εισοδήματα ή τα προσεγγίζουν σημαντικά, τα ελάχιστα τεκμαρτά ποσά εισοδήματος που θα έχουν προκύψει βάσει των αντικειμενικών κριτηρίων θα διαγράφονται, τα αιτήματα αμφισβήτησης θα γίνονται δεκτά και οι φόροι εισοδήματος θα επαναπροσδιορίζονται σε επίπεδα χαμηλότερα αυτών που θα έχουν προκύψει με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια. Στις περιπτώσεις όμως που από τους ελέγχους θα επιβεβαιώνεται ότι πραγματικά εισοδήματα δεν ήταν τα δηλωθέντα αλλά τα τεκμαρτά, που προέκυψαν με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια, τα αιτήματα αμφισβήτησης θα απορρίπτονται και οι φορολογούμενοι θα καλούνται να εξοφλήσουν τα ποσά των φόρων εισοδήματος που θα έχουν προκύψει βάσει των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης.

Οι έλεγχοι μπορεί να διαρκέσουν έως και 12 μήνες. Στο ενδιάμεσο διάστημα δεν προβλέπεται αναστολή της πληρωμής των φόρων που προέκυψαν με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια φορολόγησης, οπότε η μη καταβολή τους θα έχει ως συνέπεια την επιβάρυνση των φορολογουμένων με τόκους εκπρόθεσμης καταβολής.

Στις περιπτώσεις που από τους έλεγχους θα προκύψουν ποσά εισοδημάτων πιο υψηλά ακόμη κι από τα τεκμαρτά που θα έχουν προσδιοριστεί με το σύστημα των αντικειμενικών κριτηρίων, οι φορολογούμενοι θα καλούνται να πληρώσουν ακόμη πιο μεγάλα ποσά φόρων εισοδήματος, προσαυξημένα με πρόστιμα λόγω υποβολής ανακριβών δηλώσεων καθώς και με τόκους εκπρόθεσμης καταβολής.

Αίτηση αμφισβήτησης για αντικειμενικούς λόγους (για λόγους αδυναμίας άσκησης του επαγγέλματος)

Σε κάθε περίπτωση κατά την οποία ο φορολογούμενος επιλέξει να αμφισβητήσει το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα για αντικειμενικούς λόγους, όπως π.χ. νοσηλεία, φυλάκιση, εγκυμοσύνη, άλλους λόγους ανωτέρας βίας κ.λπ., τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά και ευνοϊκά: το αίτημα μπορεί να υποβληθεί οποτεδήποτε μετά την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και την έκδοση του εκκαθαριστικού και μέχρι την κοινοποίηση από τη Φορολογική Διοίκηση εντολής ελέγχου φορολογίας εισοδήματος ή μέχρι την παραγραφή του δικαιώματος της Φορολογικής Διοίκησης για έκδοση πράξης προσδιορισμού φόρου. Ουσιαστικά, ο φορολογούμενος, αφού λάβει το εκκαθαριστικό με τον φόρο βεβαιωμένο βάσει του τεκμαρτού ποσού εισοδήματος που τού έχουν προσδιορίσει τα αντικειμενικά κριτήρια του ν. 5073/2023, θα κληθεί εκ των υστέρων να αποδείξει, υποβάλλοντας τα αναγκαία δικαιολογητικά, ότι δεν μπορούσε να ασκήσει την δραστηριότητά του για διάφορους αντικειμενικούς λόγους, ώστε η αρμόδια φορολογική αρχή να επαναπροσδιορίσει τον φόρο εισοδήματος σε χαμηλότερα επίπεδα βάσει του πραγματικού μειωμένου εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα ή να τον μηδενίσει αν αποδειχθεί ότι δεν υπήρξε καν εισόδημα.