Γράφει η Γωγώ Κατσέλη 

Ο πόλεμος που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη εκτιμάται ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει ελλείψεις στην αγορά εκτινάσσοντας τις τιμές των τροφίμων και να εντείνει το πρόβλημα της παγκόσμιας πείνας.

«Τα ποσοστά πείνας αυξάνονται σημαντικά παγκοσμίως και ένας από τους μεγαλύτερους μοχλούς της πείνας είναι οι ανθρωπογενείς συγκρούσεις», δήλωσε στο Vox ανώτερος εκπρόσωπος στο Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) των Ηνωμένων Εθνών, ο Steve Taravella.

Αλλωστε, πριν ακόμα από τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων ακολουθούσαν ένα ξέφρενο «ράλι» ανόδου, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών φαινόμενων, τις έντονες βροχοπτώσεις και την εκτεταμένη ξηρασία, καθώς και της διαταραχής στην εφοδιαστική αλυσίδα που προκάλεσε την τελευταία διετία η πανδημία του κορονοϊού.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου, τα οποία επικαλούνται κορυφαίους αναλυτές, με 855 εκατ. ανθρώπους να υποφέρουν ήδη από επισιτιστική ανασφάλεια, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αναμένεται να επιδεινώσει την παγκόσμια πείνα. Μάλιστα, η διαταραχή στην παραγωγή τροφίμων δεν αποκλείεται να θέσει στο επίκεντρο και τους χιλιάδες Ουκρανούς πρόσφυγες, γεγονός που αναδεικνύει την ισχυρή σύνδεση που υπάρχει μεταξύ των συγκρούσεων και της επισιτιστικής ανασφάλειας.

Οπως επισημαίνουν τα ίδια δημοσιεύματα, ο βαθμός και η ένταση του φαινομένου θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη του πολέμου και τις οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας. Οι ειδικοί προειδοποιούν δε ότι είναι παρακινδυνευμένη οποιαδήποτε πρόβλεψη για το πώς η σύγκρουση στην Ουκρανία θα επηρεάσει τις διεθνείς τιμές και προμήθειες τροφίμων. Ωστόσο, δεδομένου του εξαγωγικού προφίλ της Ρωσίας και της Ουκρανίας ιδιαίτερα στην αγορά των σιτηρών, θα μπορούσε να έχει συνέπειες σε όλες τις χώρες και ιδίως εκείνες που εξαρτώνται από τις εμπλεκόμενες στον πόλεμο πλευρές.

Είναι ενδεικτικό ότι οι δύο χώρες είναι οι κορυφαίοι εξαγωγείς δημητριακών και φυτικών ελαίων, ενώ ελέγχουν την πλειονότητα των παγκόσμιων εξαγωγών ηλιέλαιου, και πάνω από το ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής σιταριού, με τη Ρωσία να είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο.

Αν και οι τιμές του σιταριού και του καλαμποκιού κινούνταν ανοδικά πριν από τον πόλεμο, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του σιταριού έφτασαν στο υψηλότερο επίπεδό τους από το 2008.

 Σε ό,τι αφορά στις περιοχές που αναμένεται να πληγούν περισσότερο, είναι κυρίως χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, στις οποίες δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν ήδη επισιτιστική ανασφάλεια. Η Αίγυπτος και η Τουρκία βασίζονται στις συνδυασμένες εισαγωγές Ρωσίας και Ουκρανίας για το 70% του σιταριού τους, ενώ το 95% των εξαγωγών σιταριού της Ουκρανίας κατευθυνόταν μέχρι τώρα στην Ασία (συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής) ή στην Αφρική. Στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, η Υεμένη, η Λιβύη και ο Λίβανος εξαρτώνται κατά έναν μεγάλο βαθμό για την προμήθεια σιτηρών από την Ουκρανία, ενώ η Αίγυπτος εισάγει πάνω από τις μισές ποσότητές της είτε από τη Ρωσία είτε από την Ουκρανία. Στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, χώρες όπως η Ινδονησία και το Μπαγκλαντές εξαρτώνται επίσης σε μεγάλο βαθμό από το σιτάρι της περιοχής. Πάντως, οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς ουκρανικού σίτου το 2020 ήταν η Αίγυπτος, η Τουρκία, το Μπαγκλαντές, η Ινδονησία και το Πακιστάν, ενώ η Ρωσία είναι η πηγή μεγάλου ποσοστού σίτου για πολλές χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, συμπεριλαμβανομένης της Νιγηρίας και του Σουδάν.

Αυτό σημαίνει ότι οι διαταραχές στις εξαγωγές πιθανότατα θα αυξήσουν την επισιτιστική ανασφάλεια που έχουν ήδη βιώσει αυτές οι χώρες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων, σχεδόν 15 εκατ. πολίτες της Υεμένης δεν έχουν επαρκή τροφή, ενώ στο Μπαγκλαντές 29 εκατ. άνθρωποι λαμβάνουν ανεπαρκή τροφή και πάνω από το 30% των παιδιών κάτω των 5 ετών υποσιτίζεται για χρόνια. Αντίστοιχα, στην Ινδονησία και την Αίγυπτο, σιτίζονται ανεπαρκώς 26 εκατ. και 10 εκατ. άνθρωποι, αντίστοιχα, ενώ πάνω από το 1/4 του πληθυσμού της Νιγηρίας, ήτοι 55 εκατ. πολίτες, υποσιτίζεται.

Ο Λίβανος, του οποίου οι αποθήκες σιταριού καταστράφηκαν πριν από δύο χρόνια μετά την έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού, εισάγει από την Ουκρανία περισσότερο από το μισό σιτάρι του και αναζητά ήδη εναλλακτικές. Σε κάθε περίπτωση, αναλυτές επισημαίνουν ότι η πείνα μπορεί να αυξηθεί σε οποιαδήποτε χώρα δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά την προμήθεια σιταριού από άλλη αγορά.

Λιπάσματα

Παράλληλα, ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να φέρει τα πάνω κάτω και στον αγροτικό τομέα της Ευρώπης, δεδομένου ότι η Ρωσία είναι και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας λιπασμάτων στον κόσμο. Σύμφωνα με τον οικονομολόγο του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), Shirley Mustafa, οι αυξήσεις των τιμών των λιπασμάτων πριν ακόμα από τη σύγκρουση είχαν ήδη συμβάλει στην άνοδο των τιμών των τροφίμων. Ετσι, περαιτέρω διακοπή της παραγωγής ή των εξαγωγών λιπασμάτων θα έβλαπτε τη γεωργία στην Ευρώπη, συμβάλλοντας πιθανότατα σε ακόμη υψηλότερες τιμές των τροφίμων σε όλο τον κόσμο.

Σύμφωνα με τον Alex Smith, αναλυτή τροφίμων και γεωργίας στην περιβαλλοντική δεξαμενή σκέψης Breakthrough Institute, o κίνδυνος δεν είναι τόσο μήπως οι κυρώσεις σταματήσουν τις εξαγωγές σιταριού από τη Ρωσία. «Η πραγματική ανησυχία για μένα είναι στην πραγματικότητα εάν η Ρωσία θα επιλέξει να σταματήσει η ίδια τις εξαγωγές σε περίπτωση κυρώσεων ή εάν η σύγκρουση οδηγήσει σε οικονομική δυσχέρεια τον ρωσικό πληθυσμό, οπότε ο Πούτιν θα μπορούσε απλώς να πει ότι θα περιορίσει τις εξαγωγές όσο μπορεί για να κρατήσει χαμηλές τις τιμές των τροφίμων στη Ρωσία».

Αλλωστε, κάτι τέτοιο έχει ξανασυμβεί. Με την έναρξη της πανδημίας το 2020, η Ρωσία διέκοψε για μερικούς μήνες τις εξαγωγές σιτηρών, ενώ το ίδιο είχε κάνει και το 2010, μετά από παρατεταμένη ξηρασία και μια σειρά πυρκαγιών. Αυτή η απόφαση αύξησε τις τιμές σε όλο τον κόσμο.

Τέλος, αναλυτές εκτιμούν ότι φωτιά θα πάρει και η τιμή του ψωμιού. «Θα υπάρξει μεγάλος αντίκτυπος στις τιμές του σιταριού και τις τιμές του ψωμιού για τους απλούς ανθρώπους», δήλωσε ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Νγκόζι Οκόντζο-Ιουεάλα.

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις