Η σεξουαλική ζωή δεν σταματά για αρκετές γυναίκες μετά τα 50, αυτό δε θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη, ούτε όμως ότι εν μέρει φθίνει η ποιότητα αυτής, καθώς η εμμηνόπαυση φαίνεται ότι μειώνει τη συχνότητά της και εν τέλει στέκεται εμπόδιο στην ποιότητα της σεξουαλικής ζωής. Κατά μέσο όρο τέσσερα χρόνια μετά την είσοδο στην εμμηνοπαυσιακή περίοδο, η σεξουαλική επιθυμία επανέρχεται.

Σύμφωνα με τα ευρήματα μελέτης από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, το 43% των γυναικών δήλωσε σεξουαλικά ενεργό, με σχεδόν όμως ισάριθμο το ποσοστό των μεσήλικων γυναικών που περιόρισε τη συχνότητα λόγω προβλημάτων υγείας. Σε άλλη επιστημονική μελέτη φάνηκε ότι το 91% των ανδρών και το 86% των γυναικών παραμένουν σεξουαλικά ενεργοί στα 50 τους.

Στο άκουσμα της εμμηνόπαυσης πολλές γυναίκες αγχώνονται, καθώς ο όρος αυτός έχει συνδεθεί με την εμφάνιση του γήρατος και στερεότυπους ρόλους που θεωρούν τη γυναικεία σεξουαλική έκφραση περιορισμένη και με την πάροδο του χρόνου μειούμενη. Αυτές οι στάσεις συνοδευόμενες από τις ορμονολογικές μεταβολές που υφίσταται το σώμα που εισέρχεται στη εμμηνόπαυση, δημιουργούν αγωνία και ανασφάλεια στη γυναίκα σε σχέση με την εικόνα της και τη σεξουαλική της ζωή.

Οι γυναίκες από τα 50 και μετά, δεχόμενες μεγάλες ορμονικές μεταβολές, περνάνε από διάφορα ψυχικά και σωματικά στάδια που μεταβάλλουν προοδευτικά τη σεξουαλική τους συμμετοχή και κυρίως την επιθυμία. Οι ορμόνες και κυρίως η οιστραδιόλη σιγά σιγά χάνονται, ο κόλπος γίνεται πιο ξηρός και άκαμπτος και η επαφή  με τον  σύντροφο αντιμετωπίζει δυσκολία στη διείσδυση και τον οργασμό. Ωστόσο, χαρακτηριστικό είναι ότι οι γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση είναι πιο ευάλωτες στις σεξουαλικές δυσλειτουργίες εφόσον οι ενδοκρινολογικές αλλαγές που βιώνουν επηρεάζουν τη φύση τους, την εικόνα του σώματός τους και την αυτοεκτίμησή τους.

Σε μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2017 στο Health Care for Women International, όπου συμμετείχαν 282 γυναίκες στην κλιμακτήριο, φάνηκε ότι: Το 79,4% εμφάνιζε κάποια σεξουαλική δυσλειτουργία, το 30,5% μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, το 30,5% πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή, το 27,3% δυσκολία επίτευξης οργασμού, το 25,2% μειωμένη κολπική εφύγραση, το 24,1% δυσκολία στη διέγερση και το 9,9% δυσκολία σεξουαλικής ικανοποίησης.

Το σεξ μετά την εμμηνόπαυση μπορεί να είναι εξίσου ικανοποιητικό με το σεξ πριν από την εμμηνόπαυση. Ωστόσο, οι ορμονικές και φυσικές αλλαγές που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση μπορεί να απαιτούν κάποια προσαρμογή. Τα μειωμένα επίπεδα των οιστρογόνων μπορεί να επηρεάσουν την αυθόρμητη διέγερση και τη σωματική ευαισθησία για ορισμένα άτομα. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να είναι ενοχλητικές για ορισμένες γυναίκες αλλά απελευθερωτικές για κάποιες άλλες.

Ποιες είναι οι ορμονικές αλλαγές στην εμμηνόπαυση;

Καθώς οι γυναίκες μεγαλώνουν, οι ωοθήκες έχουν όλο και λιγότερα ωάρια με την πάροδο του χρόνου. Εχουν επίσης λιγότερα ωοθυλάκια, τα οποία παράγουν ορμόνες που βοηθούν στη ρύθμιση της εμμήνου ρύσεως και τη λειτουργία των άλλων οργάνων του αναπαραγωγικού συστήματος. Νωρίς στην περιεμμηνόπαυση, το σώμα μπορεί να αντισταθμίσει την απώλεια των ωοθυλακίων. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, αυτό γίνεται λιγότερο εφικτό.

Κατά τα πρώτα στάδια της εμμηνόπαυσης, υπάρχουν έντονες διακυμάνσεις στα οιστρογόνα. Αυτές οι διακυμάνσεις προκαλούν πολλά από τα συμπτώματα που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση, όπως προβλήματα ύπνου και εξάψεις. Καθώς η εμμηνόπαυση προχωρά και οι γυναίκες περνάνε στη μετεμμηνόπαυση, τα επίπεδα οιστρογόνων μειώνονται μόνιμα και σταθεροποιούνται σε ένα χαμηλό επίπεδο.

Τα επίπεδα τεστοστερόνης μειώνονται επίσης κατά τη διάρκεια και μετά την εμμηνόπαυση. Ωστόσο, αυτή η μείωση εμφανίζεται πιο αργά από τις αλλαγές που συμβαίνουν στα επίπεδα των οιστρογόνων. Επομένως, μεταβολές που σχετίζονται με μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης μπορεί να μην είναι τόσο αισθητές.

Η μείωση των οιστρογόνων που εμφανίζεται μετά την εμμηνόπαυση επηρεάζει τις δομές του αναπαραγωγικού συστήματος. Οι γυναίκες παρατηρούν συχνά προβλήματα με την ξηρότητα του κόλπου και πολλές βιώνουν επίσης ατροφία του κόλπου και του αιδοίου. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να συνοδεύονται από συμπτώματα όπως πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής (δυσπαρεύνεια) ή δυσφορία κατά την ούρηση. 

Υπάρχει λύση για την κολπική δυσφορία;

Η κολπική δυσφορία είναι θεραπεύσιμη. Τα κολπικά ενυδατικά και λιπαντικά, όπως και τα κολπικά οιστρογόνα, μπορούν να είναι χρήσιμα για την αντιμετώπιση της κολπικής ατροφίας και των συμπτωμάτων της. Οι ίδιες θεραπείες που βοηθούν στα ενοχλήματα από τον κόλπο μπορούν επίσης να ανακουφίσουν ορισμένα συμπτώματα από το ουροποιητικό. Ωστόσο, εάν αντιμετωπίζετε πόνο, κατά τη σεξουαλική επαφή ή και κατά την ούρηση, είναι καλή ιδέα να το συζητήσετε με τον γυναικολόγο σας για να σας δώσει μια εξατομικευμένη θεραπεία. 

Πώς η εμμηνόπαυση επηρεάζει τη σεξουαλική διάθεση;

Ορισμένοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τη σεξουαλική ορμή ενός ατόμου ή τη λίμπιντο. Η λίμπιντο δεν επηρεάζεται από την εμμηνόπαυση με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις γυναίκες. Αν και οι αλλαγές στην τεστοστερόνη που σχετίζονται με την ηλικία μπορούν να επηρεάσουν τη σεξουαλική ορμή ενός ατόμου, μελέτες δείχνουν ότι η απώλεια λίμπιντο δεν είναι στην πραγματικότητα τόσο συνηθισμένη. Μία μελέτη 500 γυναικών στην πρώιμη και όψιμη εμμηνόπαυση διαπίστωσε ότι, ενώ το 12% της περιεμμηνοπαυσιακής ομάδας ανέφερε απώλεια λίμπιντο, μόνο το 3% της μετεμμηνοπαυσιακής ομάδας ανέφερε το ίδιο. 

Περισσότερο σεξ μετά την εμμηνόπαυση;

Δεν θα έχουν όλες οι γυναίκες μειωμένη λίμπιντο μετά την εμμηνόπαυση. Για μερικές γυναίκες δεν υπάρχουν πολλές αλλαγές. Αντίθετα, άλλες βιώνουν πραγματικά αυξημένη σεξουαλική διάθεση μετά την εμμηνόπαυση. Μερικά από αυτά που προβλέπουν αλλαγές στη σεξουαλική ορμή μετά την εμμηνόπαυση είναι αυτό που συμβαίνει στο σώμα αλλά και οι αλλαγές στους παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως το να μην υπάρχουν παιδιά στο σπίτι, να μην υπάρχει ανησυχία για μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ή για την έμμηνο ρύση, μπορεί να είναι απελευθερωτικές. Σε γενικές γραμμές, τα άτομα που είναι λιγότερο αγχωμένα και πιο ενεργά μετά την εμμηνόπαυση είναι λιγότερο πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα λίμπιντο. Εάν το άγχος μειωθεί μετά την εμμηνόπαυση, η σεξουαλική ορμή μπορεί να αυξηθεί.

Πώς αντιμετωπίζεται η  κολπική ξηρότητα;

Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μπορεί να βοηθήσει με την κολπική ξηρότητα. Αυτό συχνά περιλαμβάνει τοπικά οιστρογόνα για να αυξήσουν την ποσότητα των οιστρογόνων στον κολπικό ιστό, γεγονός που βελτιώνει τη ροή του αίματος και τη λίπανση. Το πλεονέκτημα της χρήσης τοπικών οιστρογόνων έναντι των χαπιών οιστρογόνου είναι ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν χαμηλότερες δόσεις για το ίδιο αποτέλεσμα. Οι μορφές τοπικών οιστρογόνων περιλαμβάνουν δακτυλίους, κρέμες και δισκία.

Οι κολπικές ενυδατικές κρέμες μπορούν να βοηθήσουν σε ήπιες περιπτώσεις. Πρέπει να χρησιμοποιούνται δύο έως τρεις ημέρες την εβδομάδα. Τα κολπικά λιπαντικά χρησιμοποιούνται επίσης εκτός από ενυδατικές κρέμες, εφόσον απαιτείται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.

Αντίθετα, σε σοβαρές περιπτώσεις, τα οιστρογόνα είναι η πιο αποτελεσματική επιλογή. Βέβαια υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες γυναικών που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν οιστρογόνα, όπως για παράδειγμα, γυναίκες με οιστρογονοεξαρτώμενο καρκίνο του μαστού ή υψηλό κίνδυνο θρόμβων αίματος.

Πέρα από τη χρήση οιστρογόνων υπάρχουν ορισμένες εναλλακτικές επιλογές. Αυτές περιλαμβάνουν: Οσπεμιφένη (ospemifene): Αυτός είναι ένας εκλεκτικός διαμορφωτής υποδοχέων οιστρογόνων που εγκρίθηκε το 2013 για τη θεραπεία της κολπικής ατροφίας. Πραστερόνη (δεϋδροεπιανδροστερόνη, DHEA): Αυτό το φάρμακο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το στόμα ή κολπικά ανάλογα με τα συμπτώματα που χρειάζονται ανακούφιση.

Εναλλακτικά, όσες γυναίκες δεν επιθυμούν φαρμακευτική αγωγή μπορούν να δοκιμάσουν θεραπεία με τη χρήση του μηχανήματος ULTRA VERA, τεχνολογίας HIFU, το οποίο είναι πιστοποιημένο από τον αυστηρό οργανισμό USA FDA medical devices και αναφέρεται σε γυναίκες που έχουν: Ακράτεια ούρων, χαλάρωση κόλπου με ή χωρίς ακράτεια, κολπική ευαισθησία-απώλεια αίσθησης στην επαφή, κολπική ξηρότητα και  μετεμμηνόπαυση. Η θεραπεία αυτή είναι μια ανώδυνη και σύντομη διαδικασία 30’ λεπτών που  πραγματοποιείται στο ιατρείο, χωρίς τη χρήση αναισθησίας, χωρίς αιμορραγία, χωρίς προετοιμασία ή έντονο πόνο, προσφέροντας μεγάλη αποτελεσματικότητα και βελτιώνοντας τη ζωή πολλών γυναικών.

Επίσης, μια ακόμα εναλλακτική θεραπεία για τις γυναίκες που δεν επιθυμούν τη λήψη ορμονικών σκευασμάτων είναι το  PRP κόλπου, μια θεραπεία που απευθύνεται στην εσωτερική επιφάνεια του κόλπου και έχει ως στόχο τη βελτίωση και την αναζωογόνηση αυτού λειτουργικά και αισθητικά. Το PRP κόλπου χρησιμοποιείται σαν θεραπευτικό εργαλείο για την εμμηνόπαυση, την ξηρότητα και την ατροφία. Σαν αποτέλεσμα έχει να εξαλείφονται ο πόνος, η ατροφία, η ξηρότητα και οι λοιμώξεις στην εμμηνόπαυση αποκαθιστώντας την ομαλή λειτουργία του κόλπου αλλά και της σεξουαλικής ζωής.

Η συνεχής εξέλιξη της ιατρικής είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την πολυμορφία των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, προκειμένου να μην παρεμποδίζεται η φυσιολογική ζωή των γυναικών.

Γράφει ο Στέφανος Xανδακάς, MD, MBA, PhD Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Ενδοσκοπικός Χειρουργός-Ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή στη Μονάδα ΥΓΕΙΑ IVF ΕΜΒΡΥΟΓΕΝΕΣΙΣ, Πρόεδρος Δ.Σ. Νοσοκομείου Μητέρα, όμιλος HHG

Ειδήσεις σήμερα