Η τελευταία περίοδος της Μικρασιατικής Εκστρατείας,  εκτός από καραβιές απελπισμένων Μικρασιατών προσφύγων στη μητέρα πατρίδα, αποδιοργανώνει περαιτέρω το ήδη δηλητηριασμένο από τον πολυετή εθνικό διχασμό πολιτικό σύστημα της χώρας, προκαλώντας τσουνάμι πολιτικών αλλαγών. Είναι χαρακτηριστικό ότι μεταξύ Ιανουαρίου 1921-Νοεμβρίου 1922 αλλάζουν εννέα κυβερνήσεις και αντίστοιχοι πρωθυπουργοί, με τη θητεία ορισμένων εξ αυτών να διαρκεί μία μόλις ημέρα… Το πετυχημένο κίνημα Στρατού και Ναυτικού της 11^ης Σεπτεμβρίου 1922, των Πλαστήρα, Γονατά και Φωκά, σχηματίζει πολιτική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Σωτήριο Κροκιδά, αλλά ουσιαστικά η χώρα κυβερνάται από επαναστατική επιτροπή της οποίας ηγείται ο Νικόλαος Πλαστήρας.

Πριν προλάβει να στεγνώσει το μελάνι προκήρυξης εκλογών της 16ης Δεκεμβρίου 1923, τα μεσάνυχτα μεταξύ 21^ης-22ας Οκτωβρίου ξεσπά στρατιωτικό πραξικόπημα οργανωμένο από ομάδα κατώτερων αντιβενιζελικών αξιωματικών (γνωστή ως Οργάνωση Ταγματαρχών), με επικεφαλής τους υποστράτηγους Γεώργιο Λεοναρδόπουλο και Παναγιώτη Γαργαλίδη, τον συνταγματάρχη Γεώργιο Ζήρα με παρασκηνιακή καθοδήγηση του μετέπειτα δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά. Οι προκηρύξεις που ρίχνονται από αεροπλάνα στην πρωτεύουσα ζητούν παραίτηση της κυβέρνησης και σχηματισμό νέας «…εμπνέουσαν γενικήν εμπιστοσύνην», που πρέπει να διενεργήσει άμεσα εκλογές με βάση τον εκλογικό νόμο που υπάρχει πριν απ’ το κίνημα του 1922. Οι κινηματίες διαβεβαιώνουν πως ο στρατός δεν θα επέμβει στον σχηματισμό κυβέρνησης που θα προκύψει μετά τις εκλογές, παραμένοντας μόνο στα στρατιωτικά του καθήκοντα ως εγγυητής του πολιτεύματος που έχει καταλύσει…

Παρά τον αρχικό αιφνιδιασμό, η επαναστατική κυβέρνηση αντιδρά γρήγορα με σκληρά μέτρα:άμεση κατάσχεση των εφημερίδων Πολιτεία, Καθημερινή, Χρόνος, Νέα Ημέρα και Εφημερίς της Ελλάδος που δημοσιεύουν την προκήρυξη, κατεπείγουσα επαναφορά του στρατιωτικού νόμου, ενώ διάταγμα του Πλαστήρα προς τον στρατό χαρακτηρίζει το κίνημα ως αντεπανάσταση, επιτάσσει τα αυτοκίνητα ενώ  απαγορεύει την κυκλοφορία μετά τις 10 το βράδυ με τους παραβάτες να παραπέμπονται στο Στρατοδικείο.

Ο λογοκριμένος Τύπος συντάσσεται με την κυβερνητική γραμμή και οι εφημερίδες γεμίζουν τις σελίδες τους με συνεχείς ανταποκρίσεις περί καταστολής του κινήματος σε όλη τη χώρα, φιλοκυβερνητικά ψηφίσματα φορέων και δηλώσεις μετανοίας κινηματιών στρατιωτικών, ενώ μεταφέρει κλίμα ηρεμίας και αδιαφορίας του κόσμου για το κίνημα: Με γαλήνην παρηκολούθησε ο κόσμος την πτήσιν των αντεπαναστατικών αεροπλάνων, εδιάβασε με κάποιαν περιέργειαν τας προκηρύξεις και εξηκολούθησεν εντελώς ανενόχλητος την συνηθισμένην του ζωήν. Το συνάλλαγμα μόνον έδειξε κάποιαν τάσιν αφηνιασμού, αλλά ταχέως χαλιναγωγήθη και αυτό.

Ο λαός είναι τόσο ψύχραιμος που, κατά τις εφημερίδες, το ρίχνει στην τράπουλα: Χαρακτηριστικός της ψυχραιμίας του κόσμου, προς τα εξελισσόμενα γεγονότα είναι και η χθες σημειωθείσα αυτοκτονία διά λόγους ερωτικούς. Οι Αθηναίοι με το υποχρεωτικόν κλείσιμον εις τα σπίτια τους από της δεκάτης, ανεθυμήθησαν τον φάντην και τον ρήγαν. Και έτσι από χθες εγκαινιάσθη εις την ευρείαν κλίμακαν το οικογενειακόν πόκερ. Αλλά μόνο οικογενειακόν, διότι εάν προσκληθούν και φίλοι, δεν θα μπορέσουν να επιστρέψουν εις τα σπίτια τους, εκτός εάν έχουν απόφασιν να ξημερωθούν επί της τράπουλας…

Στην πραγματικότητα βέβαια φήμες και πληροφορίες δίνουν και παίρνουν, ενώ τη σύγχυση επιταχύνουν οι από αέρος προκηρύξεις στην πρωτεύουσα που μιλούν για λαϊκά συλλαλητήρια υπέρ του κινήματος σε όλη τη χώρα. Η επαναστατική κυβέρνηση απαντά με δικά της συλλαλητήρια στις πόλεις και δεκάδες συλλήψεις που εκτός στρατιωτικών -λοχαγοί, αντισυνταγματάρχες, ανθυπολοχαγοί, ταγματάρχες κ.λπ.- περιλαμβάνουν κάθε είδους επαγγελματίες, δείχνοντας ουσιαστικά πως έχει δοθεί κυβερνητική εντολή ξεκαθαρίσματος λογαριασμών που επιθυμούσε από καιρό. Ετσι, στους συλληφθέντες διαβάζουμε επαγγέλματα όπως καφεπώλης, κτηματίας, ειρηνοδίκης, δικηγόρος, οπωροπώλης, φαρμακοποιός, καπνοπώλης, χωροφύλακας έμπορος, τραπεζικός, εμπορορράπτης, υπάλληλος υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, ενωμοτάρχης κ.λπ.

Δύο ημέρες μετά, κι ενώ το κίνημα Λεοναρδόπουλου-Γαργαλίδη φαίνεται να  αποτυγχάνει, με τις συλλήψεις υποστηρικτών του να αυξάνονται, κυβερνητικές προκηρύξεις στα προπύργια των κινηματιών δίνουν  τελεσίγραφο παράδοσης καθιστώντας τους υπεύθυνους έναντι Θεού και ιστορίας για αίμα που θα χυθεί σε περίπτωση άρνησής τους: Την έναρξιν της εκτελέσεως των ακλονήτων αποφάσεών μου θα σας την προαναγγείλω διά μιας βόμβας αεροπλάνου εις τους καταυλισμούς σας… Στην ίδια σκληρή γραμμή και ο διοικητής του Γ Σώματος Στρατού και πρόεδρος του Εκτάκτου Στρατοδικείου στη Δίκη των 6 Αλέξανδρος Οθωναίος, που σε ανακοίνωσή του προς τους οπλίτες, αφού πρώτα αναφέρεται στους κινηματίες ως… πέντε άτομα μη έχοντα ελληνικό αίμα, αγορασμένα από τα ξένα χρήματα των εχθρών μας, εν συνεχεία ζητά από τους στρατιώτες όπου τους συναντούν «να συλλαμβάνωσι ή να φονεύωσι». Τελικά, το κίνημα καταπνίγεται άμεσα, οι πρωταίτιοι καταδικάζονται σε θάνατο, αλλά οι ποινές δεν εκτελούνται ποτέ μετά από πιέσεις από εσωτερικό και εξωτερικό.

Κινήματα επί κινημάτων…

Παρά την ατολμία του, το ασθενικό κίνημα της 22ας Οκτωβρίου έχει σημαντικές συνέπειες στη μεσοπολεμική πολιτική ζωή του τόπου και συμμετεχόντων σε αυτό. Αρχικά, ο διωγμός αντιβενιζελικών στελεχών σε στρατό και κοινωνία οδηγεί τη βενιζελική παράταξη σε δεκαετή κυριαρχία. Εν συνεχεία τοποθετεί τους στρατιωτικούς στο κέντρο της πολιτικής ζωής του τόπου, με αποτέλεσμα τα επόμενα χρόνια τα στρατιωτικά κινήματα ν’ αποτελούν μέσο άσκησης πολιτικής πίεσης και επιβολής.

Στις 25 Ιουνίου 1925 ο λάβρος κατά του κινήματος του 1923 Θεόδωρος Πάγκαλος παίρνει την εξουσία με κίνημα και τη χάνει δεκατέσσερις μήνες μετά από κίνημα του Γεωργίου Κονδύλη. Στις 6 Μαρτίου 1933 και την 1η Μαρτίου 1935 ο πρώην υπερασπιστής της δημοκρατίας Νικόλαος Πλαστήρας κάνει δύο αποτυχημένα κινήματα, ενώ… καλύτερα πηγαίνει το κίνημα Κονδύλη της 10^ης Οκτωβρίου 1935 όπου παίρνει την εξουσία μαζί με τον Παπάγο οδηγώντας στην επιστροφή του βασιλιά Γεωργίου Β’. Το τελευταίο στρατιωτικό κίνημα του Μεσοπολέμου είναι φυσικά η δικτατορία της 4^ης Αυγούστου του Ιωάννη Μεταξά.

Το κλίμα ανασφάλειας στους κύκλους των αντιβενιζελικών την επομένη της αποτυχίας του κινήματος παρουσιάζεται στις εφημερίδες των ημερών: Κοιμώνται και εγείρονται με μιαν μόνην σκέψιν: Οτι πρόκειται να συλληφθούν. Διατί; Διά ποίαν αιτίαν; Μόνον αυτοί το γνωρίζουν. Ημείς γνωρίζομεν μόνον ότι τους βασανίζει η σκέψις της συλλήψεώς των. Εχουν την καλωσύνην και την προθυμίαν να μας βεβαιώσουν περί της επικείμενης ατυχίας των. Μας βεβαιώνουν ότι η ησυχία των είναι φαινομενική, διότι πραγματικώς η ανησυχία κατατρώγει την σκέψιν των. Και μας το λέγουν αυτό με την θλιβεράν ματιάν την οποία μας ρίχνουν, με το ερευνητικόν βλέμμα το οποίο κατευθύνουν προς πάσας τας γύρω διευθύνσεις, με τα μυστηριώδη λόγια των. – Ωστε είσαι βέβαιος ότι θα σε συλλάβουν; – Κατά πάσα πιθανότητα…

Ειδήσεις σήμερα

Αποκλειστικό – ΣτΕ: 48 αναβολές σε μία μόνο υπόθεση από έναν δικαστή – Η έκθεση για τις εκκρεμείς δίκες

Ο Κασσελάκης απαντά στην ΕΦΣΥΝ: Δεν θυμάμαι τι έγραφα – Άλλαξε ο εαυτός μου

Market Pass 3 και επιταγή ακρίβειας στο τραπέζι