Μιλάμε για την ανατροπή του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της Χιλής, Σαλβαδόρ Αλιέντε, από το υποκινούμενο από τις ΗΠΑ πραξικόπημα του στρατηγού Αουγούστο Πινοσέτ, για το οποίο αρκετά χρόνια μετά ο στρατηγός και υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κόλιν Πάουελ, είπε: «Είναι ένα κομμάτι της αμερικανικής Ιστορίας για το οποίο δεν είμαστε περήφανοι».

Η εκλογή του Σαλβαδόρ Αλιέντε στη θέση του πρωθυπουργού της Χιλής στις 4 Σεπτεμβρίου 1970 προκαλεί αναταραχή στις ΗΠΑ, που φοβούνται τη δημιουργία μιας δεύτερης Κούβας στη Λατινική Αμερική. Ο Αλιέντε όχι μόνο μιλά προεκλογικά για «μετάβαση στον σοσιαλισμό με ειρηνικά κοινοβουλευτικά μέσα», αλλά μετεκλογικά προχωρά σε εθνικοποίηση των ορυχείων χαλκού, χωρίς μάλιστα αποζημίωση των αμερικανικών εταιριών στις οποίες ανήκουν, ξεκινά εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, καθώς και αγροτική μεταρρύθμιση με απαλλοτρίωση των μεγάλων γαιοκτησιών.

Το σχέδιο ανατροπής του Αλιέντε, που έχει ξεκινήσει πριν από την άνοδό του στην εξουσία, τίθεται πλέον σε εφαρμογή, αρχικά με οικονομικό εμπάργκο των ΗΠΑ στη χώρα, που φέρνει αποτελέσματα και λαϊκή οικονομική δυσπραγία, αλλά δεν μειώνει την προεδρική δημοτικότητα.

Η πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια ανατροπής στις 29 Ιουνίου 1973 δείχνει στον Αλιέντε ότι δεν μπορεί να εμπιστευτεί πλέον τις στρατιωτικές δυνάμεις της χώρας και ότι η θέση του είναι επισφαλής. Σε μια προσπάθεια αντίδρασης, διορίζει αρχηγό ΓΕΣ τον στρατηγό Πρατς, που έχει εναντιωθεί στο πραξικόπημα, αλλά σύντομα ο τελευταίος παραιτείται και ο Αλιέντε κάνει το μοιραίο λάθος να τον αντικαταστήσει με τον στρατηγό Αουγούστο Πινοσέτ, που μόλις δύο μήνες μετά τον ανατρέπει με στρατιωτικό πραξικόπημα.

Στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, οι πραξικοπηματίες καταλαμβάνουν όλα τα σημαντικά αστικά κέντρα και ανακοινώνουν την ανατροπή του Αλιέντε. Ο τελευταίος, ακόμα και όταν ο στρατός φτάνει έξω από το Προεδρικό Μέγαρο, αρνείται να εγκαταλείψει τη θέση του και απευθύνει ραδιοφωνικά το τελευταίο του μήνυμα προς τον λαό: «Δεν θα παραιτηθώ. Σε αυτήν την ιστορική συγκυρία θα πληρώσω για την πίστη μου στον λαό με τη ζωή μου. Αυτές είναι οι τελευταίες μου λέξεις και είμαι βέβαιος ότι η θυσία μου δεν θα πάει χαμένη».

Ακολουθούν μάχες με τους ελάχιστους υπερασπιστές του και στο τέλος βομβαρδισμός του κτιρίου, ενώ η τελευταία φωτογραφία του Αλιέντε τον δείχνει να κρατά στο χέρι ένα αυτόματο ΑΚ-47. Οταν γίνεται φανερό ότι η προσπάθεια είναι απέλπιδα, ο Αλιέντε διατάζει τους υπερασπιστές του να σταματήσουν, τους χαιρετά έναν έναν και εν συνεχεία επιστρέφει στο σαλόνι της προεδρικής κατοικίας, όπου αυτοκτονεί, «προσφέροντας» έναν μάρτυρα στη χιλιανή Ιστορία…

Η ελληνική συμμετοχή στην «Επιχείρηση Φούμπελτ»

Το 1998 και το 2000 η CIA αποχαρακτηρίζει περίπου 16.000 έγγραφα που επιβεβαιώνουν την ανάμιξή της στην πολιτική σκηνή της Χιλής από το 1970 και μετά. Πριν ακόμα γίνει πρόεδρος ο Αλιέντε η CIA υποστηρίζει απόπειρα απαγωγής του, που αποτυγχάνει επειδή ο στρατηγός Σνάιντερ αρνείται να συμμετάσχει σε αυτήν και λίγο καιρό μετά δολοφονείται ο ίδιος.

Επίσης, σύμφωνα με τα έγγραφα χρήματα φαίνεται να διοχετεύονται πριν και μετά το πραξικόπημα προκειμένου, μέσω της «Επιχείρησης Φούμπελτ», να αποδυναμωθεί ο Αλιέντε στα μάτια του λαού. Υπάρχει, μάλιστα, και ελληνική εμπλοκή στην υπόθεση, αφού συντονιστής της «Φούμπελτ» είναι ο Θωμάς Καραμεσίνης, υψηλόβαθμο στέλεχος της υπηρεσίας, που σχεδιάζει με τον Κίσιντζερ το πραξικόπημα ήδη από το 1970. Σχετικό ενδοϋπηρεσιακό τηλεγράφημα περιγράφει σκοπούς και μεθόδους της επιχείρησης αποσταθεροποίησης: «Είναι η σαφής και συνεχιζόμενη πολιτική μας το να ανατραπεί ο Αλιέντε. Θα ήταν προτιμότερο να συνέβαινε αυτό πριν από την εκλογή του, αλλά οι προσπάθειες θα συνεχιστούν δυναμικά και μετά από αυτήν την ημερομηνία».

Οι εκθέσεις της CIA, δύο-τρεις ημέρες πριν από το πραξικόπημα, θυμίζοντας τα κινηματογραφικά «προσεχώς», δείχνουν τα κυριότερα σημεία όσων επακολουθούν (τα σημεία που αναφέρονται ως «διαγραφή» παραμένουν μέχρι σήμερα απόρρητα).

«[Διαγραφή] ότι μια απόπειρα πραξικοπήματος θα ξεκινήσει στις 11 Σεπτεμβρίου. Και τα τρία όπλα των Ενόπλων Δυνάμεων και οι Καραμπινιέροι είναι αναμιγμένα σ’ αυτήν την ενέργεια. Μια διακήρυξη να διαβαστεί από το Ράδιο Αγκρικουλτούρα στις 7 π.μ. της 11ης Σεπτεμβρίου. [Διαγραμμένο] ότι οι Καραμπινιέροι έχουν την ευθύνη να συλλάβουν τον πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε.

2. Σύμφωνα με [Διαγραφή] το Ναυτικό έχει προγραμματίσει να ξεκινήσει απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης Αλιέντε στο Βαλπαρέσο στις 1.30 π.μ. της 10ης Σεπτεμβρίου. [Διαγραφή] ότι η Αεροπορία θα υποστήριζε αυτήν την πρωτοβουλία του Ναυτικού, αφού το Ναυτικό πραγματοποιήσει μια θετική ενέργεια, καταλάβει λ.χ. την επαρχία του Βαλπαρέσο και απευθύνει τελεσίγραφο απαιτώντας την παραίτηση του Αλιέντε ή απειλώντας να κινηθεί εναντίον του Σαντάγκο. [Διαγραφή]».

Ειδήσεις σήμερα