Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεγονότα της περιόδου εκείνης είχε παίξει και ο τ. πρωθυπουργός, Δημ. Γούναρης, και γι’ αυτό όλοι ανέμεναν με αγωνία την απολογία του ενώπιον του Στρατοδικείου, για να βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του. Ομως, ο Δημ. Γούναρης καθ’ όλη τη διάρκεια της δίκης ήταν ασθενής, πάσχων από πνευμονία με υψηλό πυρετό και ως εκ τούτου ήταν αδύνατη η παρουσία του στο Στρατοδικείο. Μάλιστα, σε κάποια φάση της δίκης επεσκέφθη τον Δημήτριο Γούναρη ο συνήγορός του Σ. Σωτηριάδης, στην Κλινική Ασημακοπούλου, όπου ενοσηλεύετο. Εκεί ο Δημ. Γούναρης είπε στον δικηγόρο του: «Είμαι αποφασισμένος να προσέλθω στο Στρατοδικείο και να απολογηθώ». Βέβαια, ο δικηγόρος του προσπάθησε να τον αποτρέψει λέγοντάς του: «Τούτο ισοδυναμεί προς αυτοκτονία, κ. Πρόεδρε». Και τότε απαντώντας στον δικηγόρο του είπε: «Θέλω να απολογηθώ. Ο ιατρός θα μου κάνει ενέσεις και θα σταθώ. Είναι ανάγκη να ομιλήσω. Πρέπει να εξηγήσω όλα τα σημεία, πρέπει να συντριβεί όλη η κατηγορία». Τελικά, ο Δημήτριος Γούναρης δεν μπόρεσε να εμφανισθεί στο Στρατοδικείο και να απολογηθεί, όπως ο ίδιος ήθελε.

Εκείνη τη στιγμή ο Δημ. Γούναρης εσκέφθη να μη δώσει καμία απολογία σε ένα κείμενο που ήταν αντιγραφή των άρθρων των αδιάλλακτων εφημερίδων και απευθυνόταν σε δικαστές αποφασισμένους να τον θανατώσουν. Στη συνέχεια, εσκέφθη ότι έπρεπε να γράψει κάτι σαν απολογία, για να μείνει γραμμένο, αφού ήταν βέβαιο ότι δεν θα τον άφηναν να ζήσει. Και εξήγησε ακόμη ότι δεν υπαγόρευσε στον γραμματέα της Ανακρίσεως την απολογία του, γιατί χρειάζονταν ώρες πολλές και εκείνος είχε πυρετό πάνω από 38,8. Βέβαια, όταν τον επανέφεραν με πυρετό στην Ανακριτική Επιτροπή, είπε ότι την επομένη ημέρα θα στείλει σημείωμα και ζήτησε και έλαβε και αντίγραφο του κατηγορητηρίου. Οταν επανήλθε, στη φυλακή ζήτησε χαρτί και δανείστηκε από τον φρουρό χωροφύλακα ένα μολύβι. Στη συνέχεια, κλείστηκε στο θάλαμό του και εκεί έγραψε την απολογία του. Συγκεκριμένα, άρχισε να γράφει από τις 9 π.μ. μέχρι τη νύκτα συνέχεια. Εγραψε 67 σελίδες μεγάλου σχήματος. Στη συνέχεια, προσπάθησε να κοιμηθεί, όμως δεν τα κατάφερε λόγω της υπερέντασης, καίτοι είχε πάρε και κινίνο. Την επομένη ημέρα, ασθενής και με υψηλότερο πυρετό μεταφέρθηκε στον ανακριτή, όπου παρέδωσε το κείμενο της απολογίας του. Πάντως, τη μεθεπομένη τον μετέφεραν πάλιν στον ανακριτή για να υπογράψει την απολογία, η οποία έμελλε να γίνει ένα ιστορικό πολιτικό και νομικό κείμενο.

Είναι ανάγκη εδώ να επισημάνουμε ότι ο Δημ. Γούναρης, όπως και οι άλλοι κατηγορούμενοι, είχε στερηθεί κάθε στοιχείο αναγκαίο για τη σύνταξη της απολογίας του. Στο σπίτι του είχε έναν μεγάλο σάκο με όλα τα επίσημα έγγραφα, που ήταν απαραίτητα. Αλλά ο σάκος κατά την ώρα της συλλήψεώς του αρπάχτηκε από τους άνδρες που πραγματοποίησαν τη σύλληψή του. Ετσι, ο Δημ. Γούναρης, κατά την ώρα που συνέτασσε την απολογία του, δεν είχε κανένα έγγραφο για να το συμβουλευτεί και όλα όσα έγραψε, τα έγραψε από μνήμης. Παρά ταύτα, η απολογία του θεωρείται μνημείο νομικής και πολιτικής αξίας. Και τούτο διότι με το υπόμνημα αυτό ο Δημ. Γούναρης καταρρακώνει και απορρίπτει το διάτρητο κατηγορητήριο και αποδεικνύει ως διάτρητα κατασκευάσματα καθένα από τα άρθρα του.

Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ορισμένα αποσπάσματα από τη γραπτή απολογία του Δημ. Γούναρη, ο οποίος καταδικάστηκε εις θάνατον.

Γράφει, λοιπόν, ο Δημ. Γούναρης στο απολογητικό του υπόμνημα: «Υπάρχει μία διάταξις του Συντάγματος, καθ’ ην ουδείς στερείται του φυσικού του δικαστού. Υπάρχει ετέρα διάταξις του Συντάγματος, καθ’ ην οι Υπουργοί δίδουσι ευθύνας προς την Εθνικήν Αντιπροσωπείαν κατά την ωρισμένην διαδικασίαν υπό του ειδικού περί ευθύνης Υπουργών νόμου και αν παραπεμφθώσιν υπ’ αυτής δικάζονται υπό του ειδικού δικαστηρίου, του υπό του αυτού νόμου οριζομένου. Υπάρχει τρίτη διάταξις του Συντάγματος, καθ’ ην η σύστασις εκτάκτων δικαστηρίων και εκτάκτων επιτροπών απαγορεύεται. Και οι τρεις αυταί διατάξεις του Συντάγματος επαναλαμβανόμεναι εις πάντα τα από της συστάσεως του Ελληνικού Κράτους ψηφισθέντα υπό των Εθνικών Συνελεύσεων Συντάγματα, απολαυούσι πλήρους του κύρους αναμφισβήτητων θεμελιωδών βάσεων του Δημοσίου Δικαίου της Ελλάδος, οίον καθώρισεν αύτη επί γενεάς ομόφωνος η εθνική συνείδησις. Επί πλέον και οι τρεις αυταί διατάξεις κυρούσι θεμελιώδεις αρχάς του Δημοσίου Δικαίου του σύγχρονου πεπολιτισμένου κόσμου, πανταχού αναγνωριζομένας ως απαραίτητους όρους πάσης δικαστικής ενεργείας, ήτις άνευ αυτών δεν δύναται να φέρει τον χαρακτήρα απονομής δικαιοσύνης. Επί τη βάσει των διατάξεων τούτων, επί τη βάσει των δι’ αυτών κυρωμένων αρχών του σύγχρονου Δημοσίου Δικαίου, αντιλέγω κατά του δικαίου βασίμου της απαγγελίας εναντίον μου κατηγορίας υπό της υπό την υμετέραν Προεδρείαν Επιτροπής και επιφυλάττομαι πάσης περαιτέρω αντιτάξεως της αντιρρήσεώς μου ταύτης.

Με την επιφύλαξιν ταύτην απαντώ εις την κατηγορίαν: Εντελώς ανακριβώς λέγεται ότι υποστηρίξαμεν την εισβολήν των ξένων στρατευμάτων εις την Ελληνικήν Επικράτειαν και παραδώκαμεν εις τον εχθρό πόλεις, φρούρια κ.λπ. Διότι όχι μόνον ουδεμίαν υποστήριξιν παρέσχομεν εις τον εχθρόν ουδέ παρεδώκαμεν εις αυτόν τίποτε, αλλ’ απεναντίας αντετάξαμεν κατά του εχθρού διά της ημετέρας επιμελούς και αποτελεσματικής ενεργείας παν ό,τι ήτο δυνατόν να αντιταχθεί κατά της επιδρομής αυτών. Και τον εν Μικρά Ασίαν Ελληνικόν Στρατόν ηυξήσωμεν από 80-90 χιλ. όσος ήτο όταν παρελάβομεν την αρχήν, εις 220 χιλ. και τα προς στρατιωτικήν δράσιν απαιτούμενα πολεμικά εφόδια πλουσίως επρομηθεύσαμεν και πάντα τα προς συντήρησιν αυτού καθ’ όλον το διάστημα μετ’ αφθονίας παρέσχομεν. Αλλά ούτε εδώκαμεν διαταγήν οιασδήποτε παραδόσεως εις τον εχθρόν.

Η κατηγορία επομένως είναι εντελώς αβασίμος, διότι το επελθόν εν Μικρά Ασία στρατιωτικόν ατύχημα επήλθε όχι συνεπεία οιασδήποτε πράξεως ή παραλείψεως ημών, αλλ’ απεναντίας, παρ’ όλας τας ημετέρας προσπαθείας των οποίων τα αποτελέσματα υπήρξαν σπουδαιότατα φθάσαντα μέχρι του ανωτάτου δυνατού εις το Ελληνικό έθνος ορίου, δεν εγένετο δυνατόν να στεφθεί υπό επιτυχίας η Μικρασιατική επιχείρησις, εις ην όχι ημείς, αλλά η προκάτοχος ημών Κυβέρνησις είχεν αποδυθεί υπό περιστάσεις, ων η ελαττωματικότης δεν βαρύνει ημάς, αλλά αυτήν».

Στη συνέχεια, ο Δημ. Γούναρης στο απολογητικό του υπόμνημα προβαίνει στην ανασκευή των κεφαλαίων του κατηγορητηρίου και παράλληλα υπερασπίζεται την πολιτική των κυβερνήσεων, οι οποίες άσκησαν την εξουσία μετά τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, μιας πολιτικής της οποίας αυτός ήταν αρχιτέκτονας.

Ειδικότερα, αναφέρει την κατάσταση πριν από την καταστροφή και υπογραμμίζει ότι από αυτά «προκύπτει το αβάσιμο της κατηγορίας, ότι ημείς υποστηρίξαμε τον εχθρόν και παραδώκαμε χώραν Ελληνική εις αυτόν. Ημείς επράξαμεν ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατόν προς τον αντίθετον σκοπόν και το παρ’ ημών πραχθέν υπήρξε πολλαπλάσιον εκείνου ο και κατά την ιδίαν αυτής ομολογίαν ήλπιζε ότι ηδύνατον να πράξει η προκάτοχος ημών Κυβέρνησις, η οποία αύτη ήρξατο της Ασιατικής Επιχειρήσεως».

Σε άλλο σημείο της απολογίας του ο Δημ. Γούναρης, αφού τονίζει ότι οι πράξεις της παρατάξεως το πολύ μπορούν να χαρακτηρισθούν ως «αδέξια ή αμελής διαχείριση των συμφερόντων του κράτους», όχι όμως εσχάτη προδοσία, παρατηρεί: «Αν ηθέλαμε την εγκατάλειψιν του Μικρασιατικού εδάφους, ηδυνάμεθα να διατάξωμεν την εκκένωσιν της Μικράς Ασίας, αφ’ ης αναλάβομεν την αρχήν και κατόπιν επί ολόκληρην διετίαν και πράξωμεν τούτο ως απόφασιν πολιτικήν, στηριζόμενην επί της αδυναμίας της Ελλάδος να διεξαγάγη αποτελεσματικώς την Μικρασιατική Εκστρατεία».

Οσον αφορά το δημοψήφισμα για την επάνοδο του βασιλέως, αυτό αποτέλεσε εκδήλωση της θελήσεως του ελληνικού λαού και είναι αδύνατον αυτό να χαρακτηρισθεί έγκλημα εσχάτης προδοσίας. «Ο Ελληνικός λαός ήθελε την επάνοδο του Βασιλέως Κωνσταντίνου, όστις ουδέποτε είχε παραιτηθεί του θρόνου».

Ενα άλλο σημείο της απολογίας του Δημ. Γούναρη αφορούσε τη δήλωση Αγγλου και Γάλλου πρωθυπουργού, ότι εφόσον στο θρόνο ευρίσκεται ο Κωνσταντίνος «η Ελλάς δεν δύναται να τύχει ουδεμίας υποστηρίξεως και επομένως ότι θα τύχει τοιαύτης αν απομακρυνθεί ο Κωνσταντίνος». Τέτοια δήλωση δεν έγινε ποτέ ούτε στον Δημ. Γούναρη, αλλά ούτε στον συγκατηγορούμενο Γ. Μπαλτατζή. Και ούτε αποτελεί έγκλημα εσχάτης προδοσίας το ότι «δεν είπομεν εις τον Βασιλέα να παραιτηθεί και ότι αυτού μη παραιτούμενου δεν παραιτήθημεν της Κυβερνήσεως».

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr