Ομως, όπως θα δούμε παρακάτω, το παρελθόν διδάσκει ότι οι νέοι αφομοιώνουν γρηγορότερα απ’ ό,τι η εποχή τους φαντάζεται τις τεχνολογικές εξελίξεις, κάνοντας, σε βάθος χρόνου, τις ανησυχίες των μεγάλων να φαίνονται γραφικές.

Κλασικό παράδειγμα των παραπάνω αποτελεί το παγκόσμιο κύμα αντιδράσεων που προκαλεί η εμφάνιση του κινηματογράφου στον οποίο «εμφανίζονται άνθρωποι με τα νυχτικά των», που… πανικοβάλλει τα χρηστά ήθη της εποχής.

Η συζήτηση περί της προστασίας της νέας γενιάς από την κινηματογραφική… λαίλαπα γίνεται σε όλο τον κόσμο, με τον προπολεμικό πρόδρομο του ΟΗΕ, την Κοινωνία των Εθνών, να συστήνει Ειδική Γνωμοδοτική Επιτροπή Προστασίας Παιδικής και Εφηβικής Ηλικίας.

Μάλιστα, διεθνής διάσκεψη που γίνεται για το ζήτημα την άνοιξη του 1926 στη Γενεύη, τηρεί επιφυλακτική στάση έναντι του νέου μέσου, με έναν εκ των ομιλητών να αναφέρει χαρακτηριστικά ότι σε 250 ταινίες που παρακολούθησε κατέγραψε 97 θανάτους, 45 αυτοκτονίες, 61 μοιχείες, 19 απάτες, 22 απαγωγές και 176 κλοπές.

Αντίστοιχες έρευνες που γίνονται στην Ελλάδα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο κινηματογράφος προκαλεί βλάβες στο νευρικό σύστημα, στη σωματική υγεία και στο ηθικό των νέων. Στις σωματικές βλάβες αναφέρονται πολλές λιποθυμίες και σκοτοδίνες παιδιών: «Επέρχεται κάματος των οφθαλμών από τη διηνεκή προσήλωσην και την συχνήν και ταχεία μεταβολήν της λαμπρότητος των επί της οθόνης φωτεινών εικόνων.

Η βραδεία διαδοχή των εικόνων επί της οθόνης καταπονεί επίσης τους οφθαλμούς, διότι κατ’ αυτήν δεν λαμβάνει χώραν συγχώνευσις των εικόνων». Στις ψυχικές έχουμε «…διαταράξεις του νευρικού συστήματος του παιδιού (υστερικών παροξυσμών, κεφαλαλγίας, αγρίων ονείρων, νυχτερινών φόβων κ.λπ.), συχνά προκαλουμένων υπ’ αυτού, φαίνεται ότι κατ’ εξοχήν συντελεί εις την εκκόλαψην σοβαρών ψυχοπαθειών και παρόρμησιν προς ανηθίκους πράξεις».

Η πρώτη εγκύκλιος του υπουργείου Παιδείας προς τους εκπαιδευτικούς για το ζήτημα έρχεται το 1917. Απαγορεύει την παρουσία παιδιών κάτω των 16 ετών σε κινηματογραφικές αίθουσες, προτείνει τη δημιουργία σχολικού κινηματογράφου, ενώ συστήνει επιτροπή ελέγχου εφαρμογής των παραπάνω που αποτελείται από παιδαγωγούς, σχολικούς γιατρούς, μηχανικούς (…) και αστυνομικούς.

Παράλληλα, την ίδια εποχή, του Μεσοπολέμου, υπάρχουν διάφορες παραεπιστημονικές μελέτες για το θέμα που προτείνουν «λύσεις» όπως η είσοδος των νέων στους κινηματογράφους να μη γίνεται… απότομα αλλά βαθμιαία για να αποφευχθεί η άμεση μετάβαση από το φως της ημέρας στο σκοτάδι της αίθουσας.

Τέλος, οι χώροι προβολής θεωρούνται για τους νέους κάτι σαν τα κατοπινά μπιλιαρδάδικα αφού εκεί, για τις εφημερίδες: «Αρέσκονται δε να συχνάζουν εις τας τοιαύτας κινηματογραφικάς παραστάσεις, κατά τις στατιστικές, εκ των παιδίων προπάντων τα ψυχικώς ανώμαλα και ελαττωματικά, τα παρουσιάζοντα υπό της Παιδαγωγικής Ψυχοπαθολογίας καλουμένην διανοητικήν καθυστέρησην».

«Δαιμονοποίηση» από τον Τύπο της εποχής

Οι εφημερίδες της εποχής ακολουθούν λογική «δαιμονοποίησης» της νέας μορφής τέχνης, με πολλές νεανικές εγκληματικές πράξεις ν’ αποδίδονται στον κινηματογράφο.

Είδηση του 1930 καταγράφει δολοφονία με δράστες δύο αδέλφια, στο σπίτι των οποίων η αστυνομία βρίσκει «ερυθράς προσωπίδας μετά αστερίσκων εικονιζόντων τον βαθμόν των μελών της συμμορίας, ακριβώς ως ενεφανίζοντο εν ταις συμμορίαις των κινηματογραφικών έργων.

Ο Χ. δε, είχε υποστεί τοσαύτην επίδρασιν εκ των κινηματογραφικών έργων, ώστε δεν είχε συνείδησιν της πραγματικής καταστάσεως, απεκάλει εαυτόν αρχηγόν και κατείχετο υπό της εμμόνου σκέψεως, ίνα ευθύς μετά το πέρας της δίκης άρξηται της συγγραφής των ιδίων απομνημονευμάτων».

Πάλι το 1930, δύο άλλα αδέλφια συλλαμβάνονται για κλοπές εικονοστασιών… Οι εφημερίδες τούς περιγράφουν ως «…τακτικούς θαμώνες κινηματογράφων» που έχει τόσο καταλυτική επίδραση πάνω τους που «φωτογραφίζονται ο μεν ένας με δύο πιστόλια, ένα σε κάθε χέρι, με το πλατύγυρο καπέλο, σαν εκείνο των Μεξικανών ληστών, και με ψεύτικη γενειάδα, ο δε άλλος έφιππος με ένα λάσο στο χέρι, έτοιμος δήθεν να το ρίξη διά να πιάση από το λαιμό διερχόμενον διαβάτη».

Το πρώτο εξάμηνο του 1934 συμμορία διαπράττει μεταμεσονύχτιες μικροκλοπές. Οταν συλλαμβάνονται, ομολογούν ότι «ενεργούν κατ’ απομίμησιν ενός ήρωος αστυνομικού τινός κινηματογραφικού έργου, τον οποίον εθαύμαζον».

Τα αίτια των παραπάνω ενεργειών αναζητούνται στους τίτλους των κινηματογραφικών έργων της περιόδου: «Σκοτώνω με συμβόλαιο», «Κάτω οι μάσκες δολοφόνοι», «Ο κόκκινος κουρσάρος», «Ματωμένα ίχνη του Ζορρό», «Ο γιος του κόκκινου πειρατού», «Ο παραχαράκτης», «Εχθροί μέχρι θανάτου» κ.λπ.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου